Aleutça ya da Unanganca, Aleut dili (kendilerince Unangam Tunuu), Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska'ya bağlı Aleut Adaları ile Pribilof Adalarında ve Rusya Federasyonunda Kamçatka Krayına bağlı Komandor Adalarında Aleutlar ya da Unanganlar tarafından konuşulan ve Eskimo - Aleut dilleri ailesinin tek başına iki kolundan birini oluşturan dil. Alaska'daki 2.300 kişilik nüfustan 150 kadarı, Rusyadaki 200 kişilik nüfustan ise ancak 5 tanesi anadillerini konuşabiliyor Diyalekt ve kabileleri Diyalekt ve kabileleri: * Uzak Batı Unangancası ** Sasignan Unangancası Sasignan; Doğu lehçesinde Sasxinan; Batı lehçesinde Sasxinas; İngilizce Attuan. Attu, Agattu, Semichi adalarında konuşulur. ** Rus Unangancası Kasakam Unangangis 'Rus Aleutları'; İngilizce Copper Island Aleut; Rusça медновский язык. Rusça temelli Sasignan kreolü olup Rusya Federasyonuna bağlı Komandorskiy adalarında (Остров Беринга и Медный Остров) konuşulur. * Orta Batı Unangancası Niiĝuĝim Tunuu, Aliguutax̂; İngilizce Atkan, Western Aleut ** Naahmiĝus. Delarof (Amatignak, Tanaga) adalarında konuşulur. ** Niiĝuĝis. Andreanof (Kanaga, Adak, Atka, Amlia, Seguam) adalarında konuşulur. * Doğu Unangancası Eastern Unangan, Eastern Aleut ** Akuuĝun ya da Uniiĝun. Four Mountains (Amukta, Kagamil) adalarında konuşulur. ** Qawalangin. Fox (Umnak, Samalga, Unalaska'nın batısı) adalarında konuşulur. ** Qigiiĝun. Krenitzin (Unalaska'nın doğusu, Akutan, Akun, Tigalda) adalarında konuşulur. ** Qagaan Tayaĝungin. Sanak (Unimak, Sanak) adalarında konuşulur. ** Taxtamam Tunuu. Belkofski'de konuşulur. ** Qaĝiiĝun. Shumagin adalarında konuşulur. Konuşanları Alfabe Kiril Latin Aleut Fontu kullanan web sitelerindeki gerçek harfli görünüm font yüklenmemiş bilgisayarlarda şöyle görünür: x̂ = ''' X̂ = | Ĝ = ^ Eğitim 1987-1988 döneminde Alaska okul bölgelerinde Aleut öğrencilerin sayısı : Aleut ve Pribilof Adalarındaki okullarda Aleutça bilen öğrencilerin 10 Ekim 2000 itibariyle yüzdesi: *Atka %100 *Akutan %100 *St. Paul %97 *St. George %100 *King Cove %91 *Sand Point %86 *False Pass %83 *Nelson Lagoon %81 *Adak %73 *Nikolski %44 *Unalaska %19 *Cold Bay %17 Örnekler Bazı gramer özellikleri Aleutça, Eskimo - Aleut dillerinin tipik görünümünü sergiler: * Kelimelerde üç sayı vardır: tekil, ikil, çoğul * Kelimeler yalın halde çoğu zaman nominatif ( ya da ABS) eki alırlar : daha çok -x̂ (tekil) -x (ikil) -n (Doğu şivesinde çoğul) -s' (Batı şivesinde çoğul) * Kelimeler (ya da cümleler) 4 bölümden oluşur: kök (stem), yapım eki (postbase), çekim eki (ending), bağlaç (enclitic) * Tamlama (isim ya da sıfat) bulunmaz * Türkçede iyelik tamlaması (genitive + possessive) ile ifade edilen (örn: adamın evi) yapılar, Aleutçada iyelik tamlaması olmadığı için ona yakın başka bir yapıyla kurulur: relative + absolutive: 'Unangam Tunuu : Aleut(un) dili tayaĝum adaa : adamın babası tayaĝum ulaa : adamın evi tayaĝus hlangis : adamın oğulları Fiiller de sayı ile uyumludur: qax̂ akux̂ : balıkdır qax akux : iki balıkdır qan akun' : balıkdırlar (en az üç balıkdır) Dipnotlar Dış bağlantılar * www.alaskool.org ('Aleut Kabile ve Şivelerinin Haritası') * Alice Taff and all. (2001), Phonetic structures of Aleut, Journal of Phonetics (2001) 29, 231-271 Kaynaklar
Vikipedi
