Türkçe Bilgi: Ahmet Tosun Paşa

Ahmet Tosun Paşa veya Kavalalı Tosun Paşa ya da kısaca Tosun Paşa (''d. 1794 - ö. 1816, Osmanlıca: طوسون پاشا, Arapça: طوسون باشا), Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın oğlu, İbrahim Paşa'nın kardeşidir. İbrahim Paşa'dan sonra Mısır valisi olan Abbas Hilmi Paşa'nın babasıdır. 1812'de vezir rütbesi ile Cidde ve Habeş valisi oldu. 1813'de Vehhabi isyanıı bastırmak için babası Mehmed Ali Paşa tarafından bir ordu ile Hicaz'a gönderildi. Tosun Paşa'nın emri altında Fransızların yetiştirdiği muazzam bir piyade ordusu bulunuyordu. Tosun Paşa önce Cidde'ye girdi. Sevk ettiği kuvvetlerle Mekke'yi isyancılardan aldı (1813). Vehhabilerden temizlediği Hicaz'ı yeniden güvenli bir hale getirdi. Tosun Paşa'nın bu başarısı İstanbul'da büyük bir sevinç yarattı. Bu seferden hemen sonra bir salgın hastalığa yakalanarak yaşamını yitirmiştir (1816). Vehhabi ayaklanmasıın 1813 yılında bastırılmasının etkileri edebiyatta da görülür. Âşık Esrari'nin Vehhabi Destanı adlı eserinde Ahmet Tosun Paşa övgüyle yer alır. Yavuz Turgul'un senaryosuna çekilen Kartal Tibet'in 1976 yapımı Tosun Paşa adlı güldürü filmindeki Tosun Paşa karakterleri Ahmet Tosun Paşa'dan esinlenmedir. Edebiyata Yansıması Vehhabi ayaklanmasıın 1813 yılında bastırılmasının etkileri edebiyatta da görülür. Hicazın Vehhabilerden alınması üzerine Âşık Esrari tarafından kaleme alınan Vehhabi Destanı (Destan-ı Vehhabi) adlı eserde Ahmet Tosun Paşa övgüyle yer alır. Âşık, olayın ekseninin Vehhabilerin isyanı olmasına rağmen olayı bir tarihçi gibi anlatmaz; sık sık olaya ilişkin düşüncelerini sıralar. Bu destan, tarihi bir olayın edebiyata yansıması açısından önemlidir. Destan-ı Vehhabi (9. kıta): Tosun Paşa Yalısı İzmir'in Çeşme ilçesinde bulunan tarihi binanın, kesin olmamakla birlikte, yakalandığı bir hastalık sonrası ılıcalarda tedavi olmak için Ahmet Tosun Paşa tarafından yaptırıldığı düşünülüyor.
Tosun Paşa Yalısı
, Sabancı Holding tarafından aslına sadık kalınarak restore edilmiş ve Nars Ilıca adı altında butik otele (boutique hotel) dönüştürülmüştür. Süveyş’ten Avrupa’ya uzanan ilgi çekici bir dekorasyona sahip bulunan tarihi otele Ahmet Tosun Paşa tarafından yaptırılan bir çeşme ve küçük bir hamam değer katıyor. Mehmet Ali Paşa Camii En küçük oğlu Ahmet Tosun Paşa'nın 1816 yılında ölümü üzerine babası Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından anısına 1830 yılında Kahire
Mehmet Ali Paşa Camii
yaptırılmaya başlanmış ve inşaat Abbas Hilmi Paşa döneminde 1848 yılında tamamlanabilmiştir. Ayrıca bakınız * Kavalalı Mehmed Ali Paşa * Kavalalı İbrahim Paşa * Abbas Hilmi Paşa * Mısır * Hidivlik * Kavalalılar Hanedanı * Mısır Hidivliği * Osmanlı-Suudi Savaşları * Osmanlı Devleti * Tosun Paşa
Ek Okumalar
* Yusuf İskender Gözüberk (2006), Arşiv Vesikaları Işığında İlk Vehhabi Devleti, Marmara Üniversitesi, yüksek lisans tezi, İstanbul, 2006
Kaynaklar
Vikipedi

Ahmet Tosun Paşa

Tosun Paşa Yalısı

Mehmet Ali Paşa Camii

Ek Okumalar

Kaynaklar

I. Abbas Hilmi Paşa

Ahmed Vefik Paşa

Medine Muharebesi (1812)

Benderli Ali Paşa

Melek Mehmed Paşa

Talat Paşa

Nâzım Paşa

Ahmet Sadık Ziver Paşa