Ahmed Rıza

Kısaca: Ahmed Rıza Bey (1858, İstanbul - 26 Şubat 1930, İstanbul), Osmanlı siyasetçisi. Galatasaray Sultanisi’ni bitirdikten sonra bir süre Babıali Tercüme odasında çalıştı. ...devamı ☟

Ahmed Rıza
Ahmed Rıza



Ahmed Rıza Jön Türk hareketinde etkili bir rol oynadı
Ahmed Rıza Jön Türk hareketinde etkili bir rol oynadı
İttihad ve Terakki Cemiyeti'nin ve Jön Türkler hareketinin ileri gelenlerinden. I. Mesrutiyet'in Ayan Meclisi azasindan olan ve Konya'nin Ilgin kazasinda sürgünde ölen, İngilizce bildigi ve Kirim harbinde Ingilizlerle yakindan ilgilendigi için ingiliz Ali Bey diye meshur bir kişinin oğludur. Annesi ise. Avusturyali bir kadindir. 1859 yılında İstanbul'da dogdu, 1930 yilinda yine burada öldü.

Ahmed Riza, ailesinden Avrupai bir egitim gördü. Galatasaray lisesini bitirdikten sonra Fransa' ya gitti ve ziraat tahsili yaparak Türkiye'ye döndü. Bursa maarif müdürlügü vazifesine tayin edildi. Bu sirada Ibrahim Temo, Abdullah Cevdet gibi kisilerin tibbiye talebesi iken gizlice kurduklari, daha sonra Ittihad ve Terakki cemiyeti adini alan Ittihad-i Osmani cemiyetine üye oldu. 1884'de merkezi Paris'te olan Societe des Positivistes'e (Pozitivistler birligine) üye olarak, onlarin fikir ve görüslerini yeni Türk fikir hareketinin parolasi haline getirmeye çalisti. 1889'da Fransız İhtilalinin yüzüncü yil dönümü sebebiyle Paris'te açilan ünlü sergiyi gezmek bahanesiyle Avrupa'ya gitti. Yurda dönmeyerek Jön Türkler hareketinin basina geçti. Hayrani oldugu Fransiz filozofu Auguste Komte' un "Pozitif bilimden baska bilim yoktur, insanliga, hiç bir insan üstü varliga dayanmayan ve insan sevgisinden dogan yeni bir insanlik dini gereklidir. Bu din pozitif (müsbet) sebeblerin üzerine kurulmali, teolojiye (dini ilimlere) oldugu kadar metafizige (akil üstü) de sirt çevirmemelidir. insanlik dini nereden geldigimizi ve nereye gidecegimizi düsünmeden, kisa hayatimizi daha yasanilir bir hale (pozitif hale) koyacaktir. Bu ise birbirimizi sevmekle, birbirimiz için yasamakla gerçeklesecektir, Insanligi, bir insani sevdiginiz gibi seviniz" diyerek peygamberleri ve vahyi inkar eden, Islam kardesligini ve Islamiyet'in cihad emrini yok sayan felsefi fikirlerini yaymaya çalisti. Avrupa'deki teskilatin adini, Auguste Komte'un pozitivist felsefesinin parolasi olan "Nizam ve Terakki" koymak istedi.

Macera arayan veya herhangi bir sebeble menfaat yüzünden, ikinci Abdülhamid Han'in idaresine, "Kahrolsun Istibdad" diyerek, Ingilizlerin ve Fransizlarin tesvik ve destegiyle Osmanli Devleti ve Islamiyet aleyhinde faaliyetler gösteren Jön Türkler, bu ismi kabul etmeyip, Istanbul'daki Ittihad-i Osmani cemiyetinin ittihad'inin da bu cemiyetin isminde yer almasini istediler. Böylece Istanbul'dakilerin ittihad'i ile Ahmed Riza'nin terakki'si bir araya getirilerek Ittihad ve Terakki cemiyeti haline geldi. Cemiyetin basina geçen Ahmed Riza, Paris'e tahsil için gönderilmis, fakat oraya yollanis gayelerini unutan ve kendilerine Jön Türkler adi verilenlerle birlikte Mesveret gazetesini çikarmaya basladi. Çesitli yollardan yurda gizlice sokulan bu gazeteyi bir ara Osmanli idaresinin Fransa hükümetiyle olan diplomatik görüsmeleri neticesinde Paris'te çikaramaz olunca, gazeteyi Cenevre'de nesr etmeye basladi. Orada da takibata ugrayinca Brüksel' de çikarmaya devam etti. Fakat Belçika hükümeti de Osmanli Devletiyle olan münasebetleri sebebiyle gazetenin çikmasina mani oldu. Ancak Belçika parlamenterlerinden M. Georges Lorand, gazetenin mes'ul müdürlügünü üzerine aldi. Yikici ve bölücü fikirleri yaymaga devam etmesi sebebiyle Ahmed Riza Belçika'dan, 1897 senesinde sinir disi edildi. Sahsi geçimsizligi ve sadece pozitivist fikirlere itibar etmesi sebebiyle Jön Türkler arasinda bölünme oldu. Bir kismi Istanbul'a döndü. Ahmed Riza ise, Avrupa'deki grubun basinda kaldi, ikinci Mesrutiyet'in ilan edilmesine kadar hayrani oldugu Auguste Komte'un pozitivist fikirlerini yaydi ve sultan ikinci Abdülhamid Han aleyhindeki faaliyetlere devam etti.

1908 yilinda ikinci Mesrutiyet ilan edilince, Istanbul'a döndü, ittihad ve Terakki partisinin önemli kisileri arasinda ilk Meb' usan meclisine Istanbul'dan milletvekili seçildi ve Meb'usan meclisi baskani oldu. Bir müddet sonra Ayan meclisi üyeligine getirildi. Hareket ordusunun Istanbul'u isgali ve ikinci Abdülhamid Han'in tahttan indirilmesinden sonra, Meb'usan meclisinin toplandigi Çiragan Sarayi'nda çikan bir yangin sebebiyle itibarini kaybetti, ittihad ve Terakki partisi liderlerinden fikirce ayrilmis olan Ahmed Riza, Birinci cihan harbi sonunda padisah Mehmed Vahideddin Han tarafindan Ayan meclisi baskanligina getirildi. Mütareke devrinin ilk günlerinde bazi hareketleri sebebiyle Ayan meclisi baskanligindan uzaklastirildi. Tekrar Paris'e gitti, Istiklal harbi sona erince Istanbul'a döndü, ömrünün son yillarini, kendi kösesinde hiç bir seye karismadan geçirdi. Baskalarini hor ve hakir gören, kibirli ve inadçi oldugu kadar geçimsiz bir kisilige de sahib olan Ahmed Riza, 1930 yilinda Istanbul'da Sisli Etfal Hastahanesi'nde öldü.

Patri gazetesinin muhabirine; "Sarkta hiristiyanlar, müslümanlardan daha ziyade magdur, mahkum ve mazlumdur. Ben onlarin da müsavi (esit) haklara kavusmalari için çalisiyorum. Firka ise (Ittihad ve Terakki firkasi) bilakis müslümanlarin taassubunu tahrik ederek hiristiyanlari mahkum birakmak istiyor" diyen Ahmed Riza, bir islam düsmani oldugunu belirtmekten geri kalmamistir. Serafeddfn Magmumi'nin Hakikat-i Hal isimli eserinde, "Ittihad ve Terakki cemiyeti, ihtilalden sonra dahi genis ölçüde mason ve yahudi karakterini muhafaza etmistir. Bunun te'sirinin mühim bir netice ve misali olarak Meclis-i meb' usan reisi Ahmed Riza Bey'in yemin sirasinda, anayasanin koydugu "Allah" kelimesini kullanmayi reddettigini gösterebiliriz" diyerek, bu düsüncede olanlarin inançsizligini ortaya koymustur.

Ahmed Riza, gayesini tahakkuk ettirmek için bazi eserler yazmistir. Fransizca ve Türkçe olan bu eserlerden bazilari:

1- La Crise de L'Orient (1907), 2- Tolerence Musulmane (1897), 3- La Faillite Morale de la Politique Occidentale en Orient (1922), 4-Hatirat, 5- Vazife ve Mes'uliyet (Paris-1324), 6-Layihalar (Londra-1312).

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Ahmed Rıza Resimleri

Rıza Pehlevi
3 yıl önce

hükûmet 100 gün sürdü. Sonunda Rıza Han gücü ele geçirdi ve başbakan oldu. 26 Ekim 1923'te Rıza Han gücü ele geçirdi ve Ahmed Şah önce İngiliz büyükelçiliğine...

Ali Rıza Bey
7 yıl önce

Ali Rıza Bey (1830; Vaniköy, Üsküdar, İstanbul - 1886 Ilgın, Konya), Osmanlı siyasetçi. Darphane Nazırı Ali Rıza Efendi’nin oğludur. İlk tahsilinden sonra...

Ali Rıza Bey, 1830, 1871, 1872, 1885, 18 Mayıs, 21 Eylül, Abdullah Tırtıl, Ahmet Rasim Paşa, Ali Haydar Yuluğ, Ali Kabuli Paşa
Meşveret
3 yıl önce

Meşveret, Ahmed Rıza’nın 1895'te kurduğu ve Paris'te Fransızca ve Türkçe yayınlanan gazetedir. Ahmed Rıza gazetedeki yazılarında Meşrutiyet’i ilerleme...

Ahmed Şah Kaçar
7 yıl önce

birliklerince işgal edilmesi Ahmed Şah için çok sarsıcı oldu. Şubat 1921'de bir darbe düzenleyen Rıza Han (1925-1941 arasında Rıza Şah Pehlevi) ülkede büyük...

Osmanlı (gazete)
7 yıl önce

gazeteyi 1903'e kadar 120 sayı çıkartmışlardır. Yazarları Abdullah Cevdet, İshak Sükûti, Mehmed Reşit, Tunalı Hilmi, Nuri Ahmed, Ali Haydar, Ahmed Rıza....

Osmanlı (gazete), Cenevre, Jön Türkler, Osmanlı, Pire, Taslak şablonları, Tunalı Hilmi, İshak Sükuti, Abdullah Cevdet, Ahmet Rıza., Abdülhamid
Hoca Ali Rıza
3 yıl önce

Hoca Ali Rıza (1858; Üsküdar, İstanbul - 20 Mart 1930, Üsküdar), Türk ressam. Asker Ressam Kuşağı’nın bir üyesi olan Hoca Ali Rıza, 1914 Kuşağı ressamlarının...

Ahmed Yesevî
7 yıl önce

adı: Ahmed bin İbrâhim bin İlyâs Yesevî idi. Yesevîlik adı verilen tasavvufî akımının mimârı olan "Hazret-i Türkistan" nâmıyla da meşhur "Hâce Ahmed Yesevî"...

Tophane Müşiri
7 yıl önce

(1853-1857) Mehmed Vasıf Paşa (1857) Ahmed Fethi Paşa (1857-1858) Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa (1858) Hasan Rıza Paşa (1858-1861) Damad Mehmed Ali Paşa...