Aşınım Şekilleri

Kısaca: Su aşındırması yağmur damlasının toprağa düşmesiyle başlar. Yüzeysel akışa geçen su toprağı bulunduğu yerden kopararak taşır ve erozyona neden olur. ...devamı ☟

Akarsular yeryüzünü iki şekilde aşındırırlar;

1. Kimyasal Aşındırma: Suda eriyebilen kayaçların akarsuyun yatağında eritilmesi ile oluşan aşınım şeklidir.

2. Mekanik Aşındırma: Akarsuların eğime paralel olarak kazandıkları güçle yatağını aşındırır. Akarsular genellikle mekanik yolla aşındırma yaparlar. Mekanik aşındırmayı etkileyen faktörler şunlardır; Su Miktarı: Akarsuyun taşıdığı su miktarı arttıkça aşındırma gücü artar. Akış Hızı: Yatak eğimine bağlıdır. Yatak eğimi arttıkça akış hızı dolayısı ile de aşındırma hızı artar. Yük Miktarı: Akarsu ile birlikte taşınan yük yatağa çarptıkça onu aşındırır. Böylece yük miktarı arttıkça aşındırmada artar. Zeminin Özelliği: Akarsu kum, çakıl gibi gevşek malzemeleri daha kolay aşındırırken, kalker ve volkanik kayaçları daha geç aşındırmaktadır.

Akarsular yataklarını derine, yana ve geriye doğru aşındırırlar. Aşındırarak taşıdıkları malzemeleri ise deniz, göl ya da ova tabanında biriktirirler.

Akarsularda aşındırma ağızdan kaynağa doğru yani geriye doğrudur. Buna geriye aşındırma denir. Geriye aşındırmayla akarsuların boyları uzar ve gittikçe güçlenerek zamanla komşu akarsuların su toplama havzalarını da kaparlar. Yatak eğimi fazla olan akarsular yataklarını aynı zamanda derine doğruda kazarlar. Ancak deniz seviyesine yakın alüvyal ovalarda akarsular yataklarını yana doğru kazarak menderesler oluştururlar.

Akarsuların döküldükleri deniz ya da göl yüzeyine taban seviyesi denir. Denizler ana taban seviyesini oluştururken, kapalı havzalar ve göller yerel taban seviyesini oluşturur. Akarsular aşındırma ve biriktirmesini taban seviyesine göre yapar. Yatağını taban seviyesine indirmiş olan akarsular aşındırma ve biriktirme faaliyetini dengelemiştir. Yani akarsular taban seviyesinin altında aşındırma yapamazlar.

Akarsular, vadilerini kazdıkça yatak eğimleri azalır, yatak üzerindeki eğim kırıklıkları (diklikler, şelaleler) zamanla ortadan kalkar. Bu sırada akarsuyun ağız kısmından kaynağa doğru uzanan profili içbükey bir hal alır ki, buna denge profili denir.

Denge profiline ulaşmış akarsularda yatak eğimi azaldığı için akış hızı, aşındırma ve enerji potansiyeli düşüktür. Bu akarsuların yataklarında biriktirme faaliyetleri görülürken, nehir taşımacılığı için oldukça elverişlidirler.

Denge profiline ulaşmamış akarsularda yatak eğimi fazla olduğu için akış hızı, aşındırma ve enerji potansiyeli yüksektir. Bu akarsuların yataklarında yana, derine ve geriye doğru aşındırma faaliyetleri görülürken, nehir taşımacılığı için elverişli değildirler.

İklim değişikliklerinde ve tektonik hareketlere bağlı olarak deniz seviyesinin alçalması ya da yükselmesi taban seviyesinin değişmesine neden olur. Taban seviyesinin alçalması ya da yükselmesi de akarsuyun denge profilinin bozulmasına neden olur.

Aşınım Şekilleri

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Dedegöl Dağı
6 yıl önce

buzulların oluşturduğu yer şekilleri çizikler, çentikler gibi küçük aşınım şekillerinden buzul vadileri gibi büyük aşınım şekillerine kadar boyutları farklı...

Buzul jeomorfolojisi
3 yıl önce

aşınım faktörünün kontrolü altında oluşan buzul aşınım şekillerinin büyüklükleri dikkate alınarak; küçük aşınım şekilleri ve büyük aşınım şekilleri olarak...

Kıyı erozyonu
6 yıl önce

sütunlar gibi şekiller sert alanlardan daha hızlı aşınır. Zamanla sahil genellikle yok olur.Daha yumuşak alanlar sert alanlardan aşınmış tortu ile doldurulur...

Aşı (Botanik)
6 yıl önce

çoğaltmak imkânı sağlanmaktadır. Bağ-bahçe ziraatinde kullanılan birçok aşı şekilleri vardır. Bunlardan en çok kullanılanları, göz ve kalem aşılarıdır. Bitki...

Aşı (Botanik), Bahçe, Bağ, Bitki, Kış, Macun, Meyve, Rafya, Tohum, Yaprak, Yaz
Peneplen
3 yıl önce

Yontukdüz veya peneplen, akarsu aşınımındaki son aşamadır. Akarsuların denge profiline ulaşmasından sonra, yan taraflardaki aşınma baş gösterir. Akarsular...

Erozyon
3 yıl önce

artması, aşınım hızı ve oluşum hızı arasındaki dengeye bağlıdır. Buna göre; Oluşum hızı > Aşınım hızı ise, Derinlik artar Oluşum hızı < Aşınım hızı ise...

Erozyon, Kapadokya, Rüzgar, Su, Toprak, Peribacaları, Mera
Aşina
3 yıl önce

Aşina, (Çince: 阿史那; pinyin: Āshǐnà; Wade–Giles: A-shih-na; Orta Çince (Guangyun): [ʔɑʃi̯ə˥nɑ˩]) (ayrıca Asena, Asen veya Açina şekillerinde de yazılır)...

Arabellek aşımı
6 yıl önce

Arabellek aşımı ya da arabellek taşkını (İngilizce: Buffer overflow), iki yazılım arasında veri iletişimi için ayrılmış olan bir arabelleğe boyutundan...

Arabellek aşımı, Arabellek, Bilgisayar virüsleri, Windows NT, İngilizce, RPC