Film | Özgün ad = | Film adı = 9 | Film afişi = | Çerçeve = | Afiş altı = | Yönetmen = Ümit Ünal | Yapımcı = Ümit Ünal
Haluk Bener
Aydın Sarıoğlu | Senaryo yazarı = Ümit Ünal | Oyuncular = Ali Poyrazoğlu
Cezmi Baskın
Serra Yılmaz
Fikret Kuşkan
Ozan Güven
Rafa Radomisli
Esin Pervane
Fuat Onan
Sezgin Devran | Görüntü yönetmeni = Aydın Sarıoğlu | Görüntüler = | Kurgu = İsmail Canlısoy | Sanat Yönetmeni = Haluk Bener | Ses = İsmail Karadaş | Müzik = Zen | Yapım yılı, ülkesi = 2002, Türkiye | Dağıtım şirketi = | Süre = 91 dakika | Vizyon Tarihi = 15.11.2002 | Dil = Türkçe | Diğer adlar = | Bütçe = | allmovie-no = | Beyazperde.com-no = | IMDb-no = 0342012 | Sinema.com-no = | SinemaTürk-no =7442
9, 2002 yapımı Ümit Ünal filmi. 15 Kasım 2002`de gösterime girmiştir. Baştan sona dijital olarak çekilmiş ilk Türk filmidir.
Ümit Ünal`ın ilk filmi olan 9, İstanbul`da bir mahallede kimsesiz bir kızın öldürülmesi üzerine yapılan sorguyu konu alır. Film boyunca şüpheli 6 kişi polis kamerasına konuşur. Bunun dışında filmde yer alan görüntüler ise, karakterlerden birinin el kamerasıyla çekilenlerdir. Filmin bu yapısı, dijital çekimi gerekli ve doğal kılmıştır.
Film, 21. İstanbul Film Festivali`nin Ulusal Yarışma Bölümünde yarıştığı sırada sansürlenmek istenmesiyle de gündeme gelmiştir. Ancak tepkiler ve üst kurulun incelemesi sonucunda film işletme belgesi almış ve sansürlenmemiştir.
9, aynı zamanda, Türkiye`nin 2003 yılı Oscar ödüllerine gönderdiği filmdir.
Dikkat çekmiş bir film olmasına rağmen, 2007 yılı itibariyle henüz VCD veya DVD`si ya da film müzikleri albümü satışa sunulmamıştır.
Konusu
İstanbul`un kenar mahalle birinde herkesin `Kirpi` ismiyle tanıdığı bir sokak kızı (Esin Pervane) vahşice öldürülür. Mahalledekiler kız hakkında fazla bir şey bilmemektedir. Polis, bu cinayetle ilgisi olabilecek 6 kişiyi sorgulamaya başlar: Evhamlı bir adam olan fotoğrafçı Firuz (Ali Poyrazoğlu), mahallede kırtasiye dükkanı olan eski solcu Salim (Cezmi Baskın), ev kadını Saliha (Serra Yılmaz), mahallenin milliyetçi delikanlısı Tunç (Fikret Kuşkan), Saliha`nın oğlu Kaya (Ozan Güven) ve `Amerikalı` adıyla tanınan, yarı deli bir adam (Rafa Radomisli).Sorgulama ilerledikçe, mahallenin geçmişinde saklı şiddet, görünenin ardındaki gerçekler ve basit yaşam ayrıntılarına sinmiş faşizm ortaya çıkacaktır.
Karakterler
- Firuz (Ali Poyrazoğlu): Fotoğrafçılık yapar. Evhamlı ve titiz bir adamdır. Amerikalının bulduğu dijital kamera, ona aittir.
- Salim (Cezmi Baskın): Mahallede kırtasiye dükkanı vardır. Eski bir solcudur. Kirpi mahallede yaşarken, zaman zaman dükkanına gelip gitmiştir.
- Saliha (Serra Yılmaz): Ev kadınıdır. Muhafazakar bir kadındır ve Kaya`nın annesidir.
- Tunç (Fikret Kuşkan): Mahallenin sıradan gençlerini simgeler. Milliyetçi bir adamdır.
- Kaya (Ozan Güven): Saliha`nın oğludur. Cinayetin esas şüphelisidir. Cinayetten sonra bir süre ortalarda görünmez. Daha sonra bulununca, o da sorguya alınır. Nişanlıdır.
- Amerikalı (Rafa Radomisli): Mahalledekiler arasında kendisini yabancı hisseden bir adamdır. Amerikalı lakabını da ona mahalleliler takmıştır. Firuz`un kamerasını sokakta bulur.
- Kirpi (Esin Pervane): Sokaklarda yaşayan, mahallelinin hakkında fazla bir şey bilmediği bir kızdır. Başı ezilerek öldürülmüş olarak bulunur. Mahalleliler, kızın sürekli, hangi dilde olduğunu anlayamadıkları bir şarkı söylediğini hatırlar.
- Manav (Fuat Onan): Kirpi`nin cesedini bulan kişidir. Sorguya alınır; ancak, yalnızca tanıklığına başvurulur. Şüpheli değildir.
- Kaya`nın nişanlısı (Sezgin Devran): Kaya ortalıktan kaybolduğu sırada, ona ulaşmak için ifadesi alınır. Şüpheli değildir.
6 ve 9
- Film sıkça 6 ve 9 sayılarına ve bu sayıların birbirinin tersi, bir başka deyişle, tersten bakınca birbirinin aynısı olmasına gönderme yapılmaktadır. Bu göndermeler, gerçeğin farklı bakış açılarına göre değişkenliği, ters zannedilen kavramların birbirine benzerliği, gerçeğin görünenin ardında gizli olması gibi, filmde tekrarlanarak vurgulanan kimi temalarla da örtüşmektedir.
- Göndermelerin ilki ve belki de en açık olanı, filmin afişinde 9`un üst kısmının 6 sayısı olacak şekilde uzatılmış olmasıdır.
- Filmde cinayet nedeniyle, esas olarak 6 kişi sorgulanmaktadır. Ancak, seyirci, filmde 3 kişi daha görmektedir (Kirpi, manav ve Kaya`nın nişanlısı) - toplam 9 kişi.
- Filmin bir sahnesinde, seyirci, bir apartman dairesinin numarasını görür. Numara 9 olarak görünse de, dikkatli bakıldığında 6 olan numaranın ters dönmesi nedeniyle 9 gibi göründüğü anlaşılır.
Özellikleri
- 9, uzun yıllar senaristlik yapmış olan Ümit Ünal`ın ilk filmidir.
- Ünal, filmin tamamını, sorgu sahnelerinin polis kamerasıyla çekilmiş olması gereğinden de yararlanarak, dijital olarak çekmiştir. 9, Türk sinemasında baştan sona dijital olarak çekilmiş ve daha sonra 35 mm`ye aktarılmış ilk filmdir. sinema.com "Türk sinemasında ilk dijital film: 9" (Son erişim tarihi: 2.10.2007) Türk sinemasında dijital kamera kullanımı, bu filmden sonra daha yaygın hale gelmiştir.
- Filmin neredeyse tamamı, sorgu odasında, karakterlerin tek tek sorgulandığı sahnelerden oluşmaktadır. Bu durum, ilk bakışta filmin baştan sona tek düze bir şekilde ilerlemesi tehlikesi taşısa da, yapılan kurguyla bu aşılmış, giderek karakterlerin kendi aralarında konuştuğu duygusuyla ilerleyen bir film ortaya çıkmıştır. turksinemasindan.blogspot.com (Son erişim tarihi: 2.10.2007)
- Filmde Kirpi hiçbir sahnede konuşurken gözükmemektedir. Şarkı söylediğinde duyulan ses ise, Kirpi`yi canlandıran Esin Pervane`ye değil, filmin başka bir oyuncusu olan Sezgin Devran`a (Kaya`nın nişanlısı) aittir.
- Rafa Radomisli ve Esin Pervane`nin rol aldıkları ilk sinema filmidir.
- 9, rock grubu Zen`in müziği eşlik ettiği farklı jenerik çalışmasıyla da dikkat çekmiştir. turksinemasindan.blogspot.com (Son erişim tarihi: 2.10.2007)
Eleştiriler
Pek çok özelliğiyle deneysel bir film olarak nitelendirilebilecek 9, genellikle olumlu eleştiriler almıştır. Radikal Gazetesi sinema yazarı Fatih Özgüven, Ümit Ünal`ın senaryo yazımındaki başarısını ve oyuncuların performanslarını övdükten sonra, filmle ilgili,cquote|Ümit Ünal`ın filmi `oyuncaklı` ve `sanatlı` ama `nakışlı` değil. En önemlisi, `9`da, Türk filmlerinin `bundan sonra` nasıl görünmeleri gerektiği konusunda ciddi bir teklifi olan bir sinemacı ile karşı karşıyayız. Radikal Gazetesi "Zeki, Ümit ve Billy W.", Fatih Özgüven. (Son erişim tarihi: 9.10.2007) ifadelerini kullanmıştır.
Beyazperde internet sitesi yazarlarından Serdar Kökçeoğlu da, Abbas Keyarüstemi`nin ``10`` filmi üzerine yazdığı yazının sonunda, 9`u,
cquote|İran sinemasından gelen son derece önemli bu yapım, belki bizim yönetmenlerimizin de dijital kameralar üzerine bir kez daha düşünmelerini sağlayabilir. Bütün bu mantığı çözüp, Türk sinemasının son yıllardaki en önemli denemelerinden birine imza atmış olan Ümit Ünal`ın 9 filminin de, 10`dan geri kalmadığını belirtmek gerekiyor. Belki genç kuşak, onu daha da ileri götürebilir..! beyazperde.com "Peki Ya 10`dan Sonra?", Serdar Kökçeoğlu. (Son erişim tarihi: 9.10.2007) cümleleriyle övmüştür.
Aynı sitede konuk yazar olarak kaleme aldığı yazısında Levent Türkan ise, dijital çekimin filmin yapısına son derece uygun düştüğünü belirtmiş ve gerçeği hem deforme eden hem gerçeklik duygusu veren dijital kamera görüntülerinin filmi biçimsel olarak mükemmel kıldığı yorumunu yapmıştır. beyazperde.com "9:-Peki Katil Kim?", Levent Türkan. (Son erişim tarihi: 9.10.2007)
Radikal Gazetesi yazarlarından Murat Özer de, oyuncuların performanslarını övmüş ve filmin konusunun David Lynch filmlerinde tekrarlanan temalarla parallellik gösterdiğini belirtmiştir. Radikal Gazetesi "Aydınlığın içindeki karanlık ", Murat Özer. (Son erişim tarihi: 9.10.2007)
Öte yandan filme kimi olumsuz eleştiriler de getirilmiştir. Evrensel Gazetesi sinema yazarı Filiz Cemsu, Ünal`ın filmde İstanbul`un sıradan, yoksul bir mahallesinde geçen olaylarla adeta toplumun bir ortalamasını almak istediği ve filmin bu noktada başarısız olduğu yorumunu yapmıştır. Cemsu, yazısının devamında eleştirilerini,
cquote|Fikrimce Ünal, Türk toplumunda yaygın olduğunu düşündüğü faşizmi süreçlerinden, kaynaklarından soyutlayarak vermiş.
Faşizm denilen canavarın başlarını görmezlikten gelip sadece kuyruklarıyla uğraşmak oldukça basit bir çözüm bence.
Sanat eseri, tabii ki, gerçeğin ta kendisi değildir ama hiç olmazsa gerçeklikten kaynaklanan bir "yanılsama" olmak zorundadır (özellikle "deneysel", "soyut" ve "fantastik" sinema yapmak niyetinde değilsek). Ümit Ünal`ın “9”u çekerken unuttuğu "şey" işte bu. Evrensel Gazetesi "ÜMİT ÜNAL`IN 9`U", Filiz Cemsu. (Son erişim tarihi: 9.10.2007) cümleleriyle açıklamıştır.
Sansür
Film, 21. İstanbul Film Festivali`nin Ulusal Yarışma Bölümünde yarıştığı sırada Denetleme Alt Kurulunca sakıncalı bulunarak, Tayfun Pirselimoğlu`nun Hiçbiryerde adlı filmiyle birlikte üst kurula havale edilmiş; bu iki filme eser işletme belgesi verilmemiştir. Buna, filmde polise yapılan eleştirinin yol açmış olabileceği yorumları yapılmış ve bu karar pek çok kişi ve kuruluşça eleştirilmiştir. Evrensel Gazetesi Kültür eki "Yasaklanmayı beklerken... ", Şenay Aydemir. (Son erişim tarihi: 2.10.2007) Radikal Gazetesi "Suya sabuna dokunmayın!" (Son erişim tarihi: 2.10.2007)21. Uluslararası İstanbul Film Festivali`nin Ulusal Yarışma jürisi başkanı yönetmen Erden Kıral da, Denetleme Üst Kurulunun 9 ve Hiçbiryerde`yi yasakı durumunda jüriden istifa edeceğini açıklayarak tepkisini belirtmiştir. Radikal Gazetesi "Kıral istifaya hazır", Erkan Aktuğ. (Son erişim tarihi: 2.10.2007)
Denetleme Üst Kurulu ise, yaptığı toplantıda, 9 ve Hiçbiryerde filmlerinin yasaklanmamasına ve bu filmlere işletme belgesi verilmesine karar vermiştir. Evrensel Gazetesi "Abdülhamid`den bugüne", Şenay Aydemir. (Son erişim tarihi: 2.10.2007) Lokomotifkamera.com "YASAK FİLM REZALETİ" (Son erişim tarihi: 2.10.2007) Zaman Gazetesi "Denetleme Kurulu, filmleri a€˜sakıncalı` bulmadı" (Son erişim tarihi: 2.10.2007) ) polis tarafından sorgulanırken.]
Oscar
9, 2003 yılı Akademi Ödüllerinde Yabancı Dilde En İyi Film Oscar`ı için yarışmak üzere Türkiye adayı olarak gönderilmiştir. Milliyet Pazar "Bizim için bu bir mucize" (Son erişim tarihi: 2.10.2007) Netbul Sinema Radikal Gazetesi "Sıfırdan Oscar`a..." (Son erişim tarihi: 2.10.2007) Ancak film, yapılan eleme sonucunda ilk beş film arasına girememiş ve Oscar adayı olamamıştır.Ödülleri
- 21. İstanbul Film Festivali İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı sitesi Uluslararası İstanbul Film Festivali Ödülleri Arşivi (Son erişim tarihi: 2.10.2007)
- En İyi Film
- En İyi Kadın Oyuncu (Serra Yılmaz)
- 14. Ankara Film Festivali
- Onat Kutlar En İyi Senaryo Ödülü (Ümit Ünal)
- Umut Veren Yeni Yönetmen (Ümit Ünal)
- En İyi Erkek Oyuncu (Fikret Kuşkan)
- En İyi Müzik (Zen)
- 10. ÇASOD Oyuncu Ödülleri Habervitrini.com "TÜRK SİNEMASININ EN İYİLERİ BELLİ OLDU" (Son erişim tarihi: 2.10.2007)
- Jüri Özel Ödülü (Serra Yılmaz, Cezmi Baskın, Ali Poyrazoğlu, Ozan Güven, Fikret Kuşkan, Rafa Radomisli, Esin Pervane)
- 2003 Sadri Alışık Ödülleri
- En İyi Kadın Oyuncu (Serra Yılmaz)
Kaynaklar
kaynakçaLinkler
- Radikal Gazetesi - Filme ilişkin Ümit Ünal ropörtajı (15.11.2002).
- Evrensel Gazetesi - Filme ilişkin Ümit Ünal ropörtajı (19.11.2002).
- Milliyet Pazar - Ümit Ünal ve Esin Pervane ropörtajı (28.11.2002).
- Altyazı Dergisi - Ümit Ünal`ın, derginin Temmuz-Ağustos 2002 sayısında sansüre ilişkin açıklaması.
- allmovie.com sayfası (İngilizce)
- beyazperde.com sayfası
- filmkolik.com sayfası
- nevarneyok.com.tr sayfası
- Radikal Gazetesi - Fatih Özgüven`in yazısı.
- evrenselbasim.com - Filiz Cemsu`nun yazısı.
- beyazperde.mynet.com - Levent Türkan`ın yazısı.
- Radikal Gazetesi - Murat Özer`in yazısı.
- sinema.com tanıtım yazısı
- sinema.com - ``Türk Sinemasında İlk Dijital Film: "9"``
- bigglook.com - Tanıtım yazısı ve filmden fotoğraflar.
misafir - 9 yıl önce