1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı

1578 – 1590 Osmanlı-Safevi
Savaş
ı |parçası = Osmanlı-İran

Savaş

ları |resim = |başlık = |tarih = 1578 - 1590 |yer = Güney Azerbaycan ve Kafkasya |bölge = |sebep = |sonuç = Kesin Osmanlı zaferi, Ferhat Paşa Antlaşması |coğrafi_değişiklikler = |savaşan1 = Safevi Devleti |savaşan2 = Osmanlı İmparatorluğu |savaşan3 = |komutan1 = Muhammed Hüdabende
İmam Kulu Han
Tokmak Han |komutan2 = III. Murat
Özdemiroğlu Osman Paşa
Lala Mustafa Paşa |komutan3 = |güç1 = |güç2 = |güç3 = |kayıp1 = |kayıp2 = |kayıp3 = |notlar = }} 1578–1590 Osmanlı-Safevi
Savaş
ı, III. Murat'ın saltanatı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ile Şah Tahmasb'ın ölümüyle başlayan taht kavgalarıyla çalkalanan İran'daki Safevi Devleti arasında Güney Azerbaycan ve Kafkaslar'da gerçekleşmiş olan bir dizi savaştır. Bu savaş sonucunda Osmanlılar, büyük bir zafer kazanarak hakimiyet alanlarını Güney Azerbaycan ve Kafkaslar'a kadar genişletip Hazar Denizi'ne ulaşmışlar ve 1590'da imzalanan Ferhat Paşa Antlaşması ile de kazanımlarını kargaşa içinde bulunan Safevilere kabul ettirerek doğuda en geniş sınırlarına ulaşmışlardır. Öncesi III. Murat, padişah olduğu zaman İran hükümdarı Şah Tahmasb, Tokmak Han idaresinde bir elçilik heyeti yollayarak tebriklerini ve hediyelerini sunmuştu. Elçilik heyeti İstanbul'da gayet iyi karşılanmıştı. Fakat bir müddet sonra Şah Tahmasb'ın ölmesiyle İran'da taht kavgaları başladı. Bu arada Tahmasb'ın oğlu İsmail, şahlığı elde etti. Bunun zamanında Osmanlı-İran dostluğu bozuldu. Osmanlı Devleti Avrupa ile sulhlar yaparak İran ile meşgul olmaya başladı. Çünkü Şah, Osmanlılarla süren barışı terk ederek, doğudaki Kürt Alevilerini Osmanlı aleyhine kışkırtıyordu. Şah II. İsmail de ölünce İran'da taht kavgalarının sürüp gitmesinden Osmanlılar istifade etmek istediler. Doğudaki valilerin de durumunu müsait görüp, İran'a saldırmanın vaktidir yollu haberler üzerine, Sultan III. Murat 1578 yılında İran'a harb açtı. O zaman Sokullu Mehmed Paşa daha sağdı ve İran savaşına engel olmak istedi. Sokullu Mehmed Paşa, İran'ın geniş bir ülke olduğunu, galip gelinse bile Şii olan halkının itaat altına alınamayacağını söylüyordu ki, bunda ne kadar haklı olduğu sonradan anlaşıldı. Padişah, kendisi sefere gidecek karakterde bulunmadığından, ordunun başına Lala Mustafa Paşa'yı serdar tayin etti. Savaş Lala Mustafa Paşa'nın asıl hedefi, Gürcistan'ı istila etmekti. Topladığı kuvvetlerle Gürcistan'a girip, fetihlere başlayan Lala Mustafa Paşa, Tokmak Han idaresinde bir İran ordusunun üzerine geldiğini duyunca buna karşı maiyetindeki kumandanlardan Özdemiroğlu Osman Paşa'yı yolladı. Osman Paşa, İran kuvvetleriyle Çıldır'da karşılaştı ve Çıldır Meydan Muharebesinde Tokmak Han'ı mağlup etti (1578). Lala Mustafa Paşa, Gürcistan içinde ilerleyerek Tiflis'i ele geçirdi ve Şirvan'a doğru ilerledi. Şirvan'ın bir kısmını zapteden Lala Mustafa Paşa, Özdemiroğlu Osman Paşa'yı serdar tayin ederek kendisi Erzurum'a döndü. İran kuvvetleri Osman Paşa üzerine taarruza geçtilerse de mağlup olup çekildiler. Fakat İranlıların tecavüzü bitmiyordu. Kuvvetleri çok azalan Osman Paşa, geri çekilmek zorunda kaldı. Muharebelerin İran lehine dönmeye başlaması üzerine Lala Mustafa Paşa, azledilerek, yerine Koca Sinan Paşa serdar tayin edildiyse de kayda değer hiç bir muvaffakiyet elde edilemedi. Özdemiroğlu büyük bir gayretle İran savaşlarına devam ediyordu. Nitekim 1583 yılında Meş'ale

Savaş

ı denen savaşta bir kere daha İranlıları yendi. Meş'ale

Savaş

ı'ndan sonra İranlılar, Şirvan bölgesini boşaltmak zorunda kaldılar. Yeni Serdar Ferhad Paşa, büyük kuvvetlerle İran sınırına gelip, bazı muharebeler yaptı. Daha sonra Sadrazam ve Serdar tayin edilen Özdemiroğlu Osman Paşa ile beraber Tebriz'i ele geçirmeyi başardılar. Sonuç Osman Paşa'nın vefatından sonra Ferhad Paşa, ikinci defa olarak serdarlığa getirildi. Ferhat Paşa'nın bu ikinci serdarlığında Osmanlı orduları bazı muvaffakiyetler daha kazandılar. Ayrıca doğuda Türkistan hükümdarı Özbek Han, İran'a saldırınca Şah I. Abbas, Osmanlılardan barış istedi. 1590 yılında yapılan Ferhat Paşa Antlaşmasına göre Tebriz, Şirvan, Gürcistan ve Dağıstan bölgeleri Osmanlılara verilecekti. Büyük kayıplar karşılığında alınan bu yerler, Osmanlıların elinde fazla kalmayacak, tekrar İranlılara geçecektir. Ayrıca bakınız * Çıldır Meydan

Savaş

ı * Tiflis Müdafaası * Meşaleler Muharebesi * Ferhat Paşa Antlaşması

Kaynaklar

Vikipedi

1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı

Savaş

Savaş

Savaş

Savaş

Savaş

Savaş

Kaynaklar

1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı

Ferhat Paşa Antlaşması

Çıldır Muharebesi

Meşaleler Muharebesi

Haçova Muharebesi

Tiflis

Gence

1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı