Dağlı Yahudiler diye anılmalarına rağmen, İlk Asur işgal ve kolonizasyonu sırasında İsrail`den çıkartılan Yahudi göçmenlerin, müttefikleri İran tarafından Dağıstan`a yerleştirilmeleri ve daha sonra da Mitraizm, Zerdüştizm gibi inanışların etkisi ve Dağıstan`ı elinde tutan İranlı asker-soylularla karışmaları sonucunda oluştukları bilinmektedir. Dağıstan`la ilgili MÖ.yüzyıllarda bazı kayıtlarda Dağıstan Yahudiler`ine rastlanmaktadır. Örneğin Mahaçkala(Dağıstan başkenti) civarlarında Yahudiler`in işlettiği bazı han ve ticaret yerlerinin bulunduğu bir yerleşim olduğu bilinmektedir. Ancak Yahudiler`in Dağıstan`da ki varlıkları İran varlığıyla ilgilidir, ve daima bu iki varlık tarih boyunca birbiriyle içiçe geçerek gelişimini sürdürelmiştir.
Çoğunluğu İslam inancını benimsemişlerdir. Ancak Yahudi inancını koruyanlar Dağıstan`da hala yaşamaktalar. Dağıstan`ın Derbent ve Mahaçkala kentlerinde sinagogları açık bulunmaktadır. Dünyada ki Tat nüfusunun neredeyse % 60`a yakını Azerbaycan`da yaşamaktaysa da, Şii-İslam inancında olmaları sebebiyle hızla Azerileştikleri bilinmektedir. Türkiye`de ki Tatlar`ın da çoğunlukla Azeri olarak adlandırıldıkları bilinmektedir.
1990`lı yıllardan itibaren yaşadıkları bölgelerden İsrail`e önemli bir göç dalgası yaşanmıştır.
Konuştukları dil Farsça`nın Pehlevi (Palavi) lehçesine çok yakındır.
Dağıstan`da 12.bin, İsrail`de 15.bin, Azerbaycan`da ise 300.bin, Rusya Federasyonun da 80.bin kadar, Türkiye`nin Doğu Anadolu ve Marmara bölgelerinde ise 20.bin kadar Tat`ın yaşadığı tahmin edilmektedir.
Hüseyin Şenocak - 2 yıl önce