ABD dışişleri bakanı General Marshall, 25 Haziran 1947'de,Harvard Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada, ülkesinin Avrupa devletlerine İkinci Dünya Savaşı sonunda yaptığı yardımı artırmayı ve uzatmayı önermişti. Ön koşul olarak, yardımdan faydalanacak ülkelerin bu yardımı ortak bir yardım ve kalkınma kurumu çerçevesinde kullanmalarını önermekteydi.
Bu önerileri tartışmak ve ekonomik istekleri saptamak amacıyla Avrupa Ekonomik İşbirliği Konferansı 12 Temmuz 1947'de Paris'te toplandı. 16 Nisan 1948'de de Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü Anlaşması (OECC) imzalandı. Bu konvansiyona 16 ülke katılmıştır: Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Norveç, Hollanda, Portekiz, İngiltere, İsveç, İsviçre ve Türkiye. Topluluğa 1955'te Almanya, 1959'da İspanya üye olmuştur.
Önceleri Avrupa İktisadi İşbirliği Örgütü (OEEC) adı altında, Marshall Planı'nın uygulanmasını kolaylaştırmak amacıyla kurulan bu örgütün adı 30 Eylül 1961' de Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) şeklinde değiştirilmiştir.
Türkiye parlamentosu, katılma kararını 29 Mart 1961'de onaylamıştır. Başlangıçta gözlemci üye olan ABD ile Kanada'ya tam üyelik hakkı tanınmıştır. Daha sonra Japonya, Finlandiya ve Yeni Zelanda da tam üye olarak örgüte kabul edilmiştir. Avustralya'nın OECD ile olan ilişkileri sadece örgütün kısmi kalkınma faaliyeti çerçevesindedir.
Örgütün üç temel ilkesi şöyle özetlenebilir:
- Üye ülkelerde sürekli iktisadi büyümeyi sağlamak; iş olanaklarını ve yüksek yaşama standardını gerçekleştirmeye çalışmak,
- Üye ve üye olmayan, kalkınma halindeki ülkelerin ekonomik gelişmesine katkılarda bulunmak,
- 3. Dünya ticaretinin karşılıklı ve eşit koşullar içinde, uluslararası yükümlülüklere uygun olarak gelişmesine yardımcı olmak.
- Bu amacı gerçekleştirirken mali istikrarı koruma hedefine yönelik önlemleri almak.
OECD'nin çalışmalarını düzenleyen en üst organ Konsey'dir. Üye ülkelerin maliye veya görevli bakanlarının katılmasıyla toplanan Konsey'de her ülkenin bir oyu vardır. Konsey başkanlığını bir yıl süreyle sırası gelen üye ülkenin görevli bakanı yürütür.
Konsey, üyeleri arasından 7 kişilik bir "Yürütme Komitesi"ni seçer. Örgütün sorumlu yöneticisi olan genel sekreteri, Yürütme Komitesi belirlemektedir. Konseyin ve Yürütme Komitesi'nin aldığı kararları uygulama görevi genel sekreter ve emrindeki örgüte aittir.
OECD nezdinde her ülkeyi temsil eden bir heyet (delegasyon) vardır. Uzmanlardan oluşan bu heyetlerin görevi, örgütün çalışmalarının her aşamasına katılarak ülkesini temsil etmektir. Türkiye 1948 yılından beri örgüt içinde çalışmalara tam üye sıfatıyla katılmaktadır. Türkiye ekonomik sorunlarının çözümünde örgüt aracılığıyla üye ülkelerden bağış ve kredi şeklinde olmak üzere önemli yardımlar sağlamıştır.
Örgütün tüzüğe bağlanmış amaçları şunlardır:
- Finansal istikrarın eşzamanlı olarak korunduğu üye ülkelerde ve hem de özellikle gelişmekte olan ülkelerde halkın yaşam standartının iyileştirilmesi, sürekli ve dengeli ekonomik gelişim sağlayan politikaya destek ve yardım, işsizliğin ortadan kaldırılması;
- Ekonomik genişleme politikasının uyandırılması ve sosyo-ekonomik eşgüdümlü gelişmenin desteklenmesi;
- Uluslararası yükümlülüklere uygun olarak çok taraflı ve ülkeler arasında ayrım gözetmeyen dünya ticaretinin geliştirilmesine destek verilmesi.
- OECD'ye üye veya bu örgüte üyelik talebinde bulunan ülkeler, sosyo-politik ve ekonomik yaşamda, aşağıda belirtilen üç ilkeyi vazgeçilmez değerler olarak benimsemişlerdir:
- Demokrasi;
- İnsan haklarına ve yurttaş özgürlüğüne bağlılık;
- Açık pazar ekonomisi çerçevesinde istikrarlı gelişim.
Bu ilkeler, aynı zamanda, yukarıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesine de hizmet ederler. OECD, bir taraftan bu ilkelerin üye ülkelerde güçlendirilmesine katkı sağlarken, diğer taraftan da örgüte üye olmayan ülkelerde ilkelerinin tanıtımını yapmaktadır.
OECD Ülkeleri ve Katıldıkları Yıllar Şunlardır(30 Ülke): AVUSTRALYA: 7 haziran 1971 AVUSTURYA: 29 eylül 1961 BELÇİKA: 13 eylül 1961 KANADA: 10 nisan 1961 ÇEK CUMHURİYETİ: 21 aralık 1995 DANİMARKA: 30 mayıs 1961 FİNLANDİYA: 28 ocak 1969 FRANSA: 7 ağustos 1961 ALMANYA: 27 eylül 1961 YUNANİSTAN: 27 eylül 1961 HIRVATİSTAN: 7 mayıs 1996 İZLANDA: 5 haziran 1961 İRLANDA: 17 ağustos 1961 İTALYA: 29 mart 1962 JAPONYA: 28 nisan 1964 KORE: 12 aralık 1996 LÜKSEMBURG: 7 aralık 1961 MEKSİKA: 18 mayıs 1994 HOLLANDA: 13 kasım 1961 YENİ ZELANDA: 29 mayıs 1973 NORVEÇ: 4 temmuz 1961 POLONYA: 22 kasım 1996 PORTEKİZ: 4 ağustos 1961 SLOVAKYA: 14 aralık 2000 İSPANYA: 3 ağustos 1961 İSVEÇ: 28 eylül 1961 İSVİÇRE: 28 eylül 1961 TÜRKİYE: 2 ağustos 1961 İNGİLTERE: 2 mayıs 1961 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ: 12 nisan 1961
Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya, Macaristan, Hırvatistan, Sırbistan ve Slovenya gibi ülkeler ise özel bir statüye sahiptir. Avustralya'nın OECD ile olan ilişkileri sadece örgütün kısmi kalkınma faaliyeti çerçevesindedir.
