Türkçe Bilgi: Özdemir Nutku

Özdemir Nutku 12 Ocak 1931'de İstanbul'da doğdu. İlkokuldan sonra 1942'de Robert kolejine girdi ve hazırlık sınıflarıyla birlikte sekiz yıllık orta eğitimden sonra 1950'de B.A. derecesiyle mezun oldu. 7 yaşında piyanoya başlayan ve 1949 yılında ilk ve son klasik piyano konserini veren Nutku, ellili yıllarda bir caz kuarteti kurarak caz piyanisti olarak tanındı. Amatör bir müzisyen olan Nutku'nun tiyatroya olan ilgisi kolej yıllarında başladı. Okulun temsil kolunda, amatör olarak çeşitli rollerde oynayan yazar, 1946/1947 döneminde, Kadıköy Süreyya sineması'nda sahnelenen Franz Lehar'ın Tarla Kuşu operetinde ilk profesyonel rolünü oynadı.

Ailesiyle Ankara ya taşındıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne bir yıl devam etti. 1952 de yine aynı Üniversitenin D.T.C.F. İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsüne yazıldı. Bir yandan da, Kolej yıllarında başlayan şiir yazma merakı ile 1950 de ilk şiir kitabı Eller yayımlandı. 1956 da Ankara Üniversitesi'nden mezun olan yazar, aynı yıl bir bursla Almanya'ya gitti ve Göttingen kentindeki Georg-August üniversitesi, tiyatro bölümüne alındı ve oradaki öğrenimini 1959 yazında tamamladı. Almanya da bulunduğu yıllarda, Göttingen Devlet Tiyatrosu Sanat yönetmeni ünlü Heinz Hilpert'in yanında üç yıl asistanlık yaptı.ve Almanya da ki çeşitli özel tiyatrolarda oyun sahneledi. Müziğe olan ilgisi devam ettiğinden, ayrıca iki yıl Prof. Boetticher'in üst düzeydeki müzik seminerlerine devam etti.

1959 da yurda döndü ve bir yıl önce kurulan Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Tiyatro Enstitüsüne asistan olarak girdi. 1960 da ilk tiyatro kitabı Tiyatro ve Yazar yayımlandı. 1961 de doktor, 1967 de doçent ve 1974 te de profesör oldu. 1976 güzünde İzmir'e yerleşen Nutku, Güzel Sanatlar Fakültesi'nde Tiyatro Bölümünü kurdu. Nutku, bugüne kadar 37 si tiyatro, 22 si çeviri, 4 ü şiir, 12 si oyun ve uyarlama, 2 si senaryo, 1 i çocuk kitabı olmak üzere 77 kitap yazdı ve yayımladı. 1953 yılından beri çeşitli sanat ve edebiyat dergilerinde 1.800'ün üstünde araştırma, inceleme, eleştiri ve deneme yazan Nutku, Pazar Postası, Yenigün, Öncü, Vatan, Meydan, Hürgün, Milliyet, Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde, Seçilmiş hikayeler, Mavi, ?airler yaprağı, Dost, Devlet tiyatrosu dergisi, Devlet Opera ve Balesi dergisi, Varlık, Yeditepe, Oyun, Tiyatro 70-80, Değişim, Milliyet sanat, Gösteri, Sanat olayı, Tiyatro araştırmaları dergisi, Ulusal kültür, Milli kültür, tiyatro -tiyatro, Tobav, sanat ve daha bir çok dergide sürekli yazdığı incelemeleri, denemeleri ve eleştirileriyle tanındı.

1965 yılında, A.B.D.'nde Yale, Washington ( Seattle), Chicago, Pittsburg, Northwestern, Minnesota, Southern California, UCLA, Carnegie Techn., North Carolina gibi daha bir çok üniversitede dersler, konferanslar verdi, seminerler düzenledi; stüdyo ve atölye çalışmalarına katıldı. 1966 yılının ocak ayı başındanhaziran sonuna kadar, iki sömestir Viyana Üniversitesi Tiyatro enstitüsünde ders verdi. Hollanda da yayımlanan Encyclopedia of islam, Türkiye de yayımlanan İslam Ansiklopedisi ile Kanada da yayımlanan World Encyclopedia of Contemporary Theatre'in sürekli yazarlarından biridir. Bir çok uluslar arası kongrede ülkemizi temsil eden ve aynı zamanda oyun sahneleme hocası ve tiyatro yönetmeni olan Nutku, bugüne kadar yüze yakın oyun sahneledi.

Çeşitli uluslar arası tiyatro şenliklerinde yönetmen olarak birincilik ve ikincilik ödülleri aldı. 1979 da Meddahlık ve Meddah hikayeleri adlı inceleme kitabıyla, Milli Kültür Vakfı'nın "Büyük Edebiyat Ödülü" nü kazandı. 1984 de Güngör Dilmen'in Midas'ın Kulakları adlı oyununu sahnelemesindeki başarısından ötürü, Nutku ya " Ulvi Uraz Yönetmenlik ödülü" verildi. 1989 yılında, Türk tiyatrosuna katkısı ve Türk tiyatrosunu dışarıda tanıtmada gösterdiği çaba için Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneğinin "Tiyatroya katkı Ödülü"ne layık görüldü. 1990 yılının Ekim ayında, Viyana da ki "Tiyatro Zirvesi"nde "Dünya Tiyatro Eğitimi Enstitüsü" nün kurucularından biri olarak bu Enstitü nün yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1990 da kurduğu İzmir "?ehir tiyatroları" na 1991 de Genel sanat yönetmeni olarak atandı. 1991 yılında, Türkiye nin ilk "kamyon tiyatro" sunu yaptı ve gezici çocuk tiyatrosunu kurdu. Böylece tiyatroyu, tiyatroya hiç gitmemiş çocukların ayağına götürdü. 1991 yılında Salihli Belediyesinin "Dionisos ödülü" nü aldı. 1993 de, Kültür Bakanlığının "Tiyatro Araştırmaları Büyük Ödülü" ile onurlandırıldı. Güzel Sanatlar Fakültesi'nde dekan yardımcılığı ve dekanlık yapan yazar, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü ve aynı fakültenin Sahne Sanatları bölümü başkanıyken 12 Ocak 1998 tarihinde yaş haddinden emekli olmuştur. Halen aynı fakültede ders vermektedir.

YAZARIN KİTAPLARI; Tiyatro kitapları: Duvardaki mavi kuş, Etki yayınları, İzmir 1999. Oyun Çocuk Tiyatro, Özgür yayınevi, İstanbul 1998. Gösterim terimleri sözlüğü, (gen. 2. basım ), İnkılap kitapevi, İstanbul 1998. Dram sanatı, (gen. 3. basım ), Kabalcı yayınevi, İstanbul 1995. Meddahlık ve meddah hikayeleri, (gen. 2. basım), Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 1997. Kültür tarihimizden manzaralar, Kabalcı yayınevi, İstanbul 1995. Gecenin maskesi, (Shakespeare incelemeleri) Mitos yayınları, İstanbul 1995. Oyunculuk tarihi, cilt 1, yapı ve kredi bankası yayınları, İstanbul 1995. Duvardaki mavi kuş, GSF yayınları, İzmir 1994. Gerçeklerin düşleri, ( M. Ertuğrul'un yazıları üzerine

SAHNELEDİĞİ BAZI OYUNLAR

- Haldun Taner, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, TBDS, 1999. - Anton Çekhov - Neil Simon, Sevgili Doktor, Izmir Kent Tiyatrosu, 1998. - John Patrick, Çayhane, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1997. - A.H.Tanpınar-Ahmet Çakır, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, TBDS, 1996/1997. - Güngör Dilmen, Midas¹ın Kulakları, Adana Devlet Tiyatrosu, 1996/1997. - Neil Simon, Ikinci Bölüm, Izmir Repertuvar Tiyatrosu, 1995/1996. - Aristofanes-Nutku, Eşek Arıları , TBDS,1995/1996 - Michael Frayn, Oyunun Oyunu , Trabzon Devlet Tiyatrosu, 1995/1996 - N.Gogol - Ö.Nutku, Müfettiş , TBDS, 1994/1995- - Patrick Haley, Van Gogh, International Theatre Company, 1994. - Haldun Taner, Gözlerimi kaparım, Adana Devlet Tiyatrosu, 1993/1994. - Carl Zuckmayer, Bir Alman Masalı, TBDS, 1993/1994 - Samuel Beckett, Godot'yu Beklerken, Izmir Devlet Tiyatrosu, 1992/93. - Federico Garcia Lorca, Kanlı Düğün, TBDS, 1992/93. - Turgut Özakman, Resimli Osmanlı Tarihi, Izmir ?ehir Tiyatroları, - Ülkü Ayvaz,Yaşasın Gökkuşağı (çocuk oyunu),Kamyon Tiyatro,Izmir 1991. - Anton Çekhov, Kül Altındaki Kor (Düzenleme) TBDS, 1990/1991. - T.Özakman, Fehim Paşa Konağı , TBDS, 1989/1990 - Shakespeare,Geceler ve Gündüzler (Düzenl.),TBDS.1988/1989. - Aristofanes,Lysistrata,Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi,1988/1989. - HaldunTaner,Ay Işığında ?amata,T.B.D.S.1987/1988. - Julius Hay,At, Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi,1986/7. - Turgut Özakman,Resimli Osmanlı Tarihi,T.B.D.S.,1985/1986. - Carl Zuckmayer, Bir Alman Masalı, T.B.D.S., 1984/1985. - Güngör Dilmen,Midas'ın Kulakları,T.B.D.S.,1983/4. - Arthur Miller,Hepsi Oğullarımdı,T.B.D. Sahnesi,1981/2. - Önder Paker, Biraz Daha Işık, T.B. Deneme Sahnesi, 1981/2. -Turgut Özakman,Ocak,Tiyatro Bölümü Deneme Sahnesi, 1980/1981 - Haldun Taner, Sersem Kocanın Kurnaz Karısı, TBDS, 1980/1981. - Heinrich von Kleist,Kırık Testi, T.B. Deneme Sahnesi, 1979/1980. - Carl Zuckmayer,Köpenick Yüzbaşısı,Tiyatro K.Topl.1975/1976. - Özdemir Nutku, Söylev, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1973/1974. - Adalet Ağaoğlu, Evcilik Oyunu, T.K. Topluluğu, 1971/1972. - Sermet Çağan, Ayak-Bacak Fabrikası, T.K. Topluluğu, 1970/1. - Julius Hay, At, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1969/1970. - ?inasi-Suat-Özakman-Duru,Türk Usulü Evlenme,T.K.T.,1968/1969 - Michael Hastings,Lee Harvey Oswald,YenişehirTiyatrosu1967/1968 - Musahipzade Celal, Balaban Ağa, T. Kürsüsü Topluluğu, 1967/8. - Güngör Dilmen,Midas'ın Kulakları,T K.Topluluğu, 1966/1967. - Jean Tardieu, La Serrure, La Sonate, Monsieur Moi,Institut d'Etudes Françaises., 1965. - Sermet Çağan-Özdemir Nutku, Savaş Oyunu, T.K.Topluluğu, 1965. - Özdemir Nutku, Köprü, Tiyatro Kürsüsü Topluluğu, 1964/5. - [1] , Pabuççu Ahmet'in Maceraları, T.K.T., 1964/5. - [2], Arlekino'nun Cambazlıkları,Ankara Den. Sahnesi, 1962. - Turgut Özakman, Hastahane, Eskişehir Oda Tiyatrosu, 1961/1962. - Anton Çekhov, Teklif, Eskişehir Oda Tiyatrosu, 1961/2. - Güngör Dilmen, Avcı Karkap, Ankara Ankara Koleji, 1960. - Jean Giraudoux, Bellac Apollonu, Ankara Koleji, 1960. - Jean Giraudoux, Der Apoll von Bellac, Nansenbühne, Göttingen, Almanya 1958. - Christopher Fry, Ein Schlaf Gefangener, Nansenbühne, Göttingen, Almanya, 1958. - Jean Anouilh, Leocadia, Junges Theater, Göttingen, Almanya 1957.

KAZANDIĞI ÖDÜLLER; 1999- Türk Tiyatrosuna Hizmet Ödülü : UNIMA ( Uluslar arası Kukla Tiyatroları Birliği), Türkiye milli Merkezi, Ankara. 1998- En İyi Çevirmen Ödülü : İstanbul Devlet Tiyatrosunda sahnelenen George Tabori'nin Bir Casusa Ağıt adlı oyununun çevirisi için- "Avni Dilligil Tiyatro Ödülleri". 1997- En İyi Yönetmen Ödülü : İzmir Devlet Tiyatrosundaki Çayhane oyun düzeni için- "Türkiye Eleştirmenler Birliği". 1996- Özendirme Ödülü : Düşünce özgürlüğünü savunması açısından Eşek Arıları uyarlamasıiçin, "Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği". 1993- Tiyatro Araştırma İnceleme Ödülü : "T.C. Kültür Bakanlığı Ödülleri". 1991- Dionsos Büyük Ödülü : Salihli halkı adına "Salihli Belediyesi". 1989- Tiyatroya Katkı Ödülü : "Tiyatro v TV Yazarlar Birliği", İstanbul. 1984- En İyi Yönetmen Ödülü : "Ulvi Uraz Tiyatro Ödülleri", Midas'ın Kulakları, İstanbul. 1979- Büyük Edebiyat Ödülü : Meddahlık ve Meddah Hikayeleri adlı kitabı için "Milli Kültür Vakfı" tarafından. 1967- Özel Bröve : G. Dilmen'in Midas'ın Kulakları oyun düzeni için, Uluslar arası Tiyatro ?enliği, Nancy, Fransa. 1965- En iyi Yönetmen Ödülü : Savaş Oyunu'nu sahnelemesindeki başarıdan ötürü, Uluslar arasıTiyatro ?enliği, Erlangen, Almanya. 1965- Özel Mansiyon (Mention Speciale) : Pabuççu Ahmet'in Maceraları'nı sahnelemesindeki başarısından ötürü, Nancy, Fransa.

OYUNLARI - UYARLAMALARI İnsancıklar, (8 kısa oyun basılacak). Eşek arıları, (Arisofanes - Nutku: basılacak). Müfettiş (Gogol- Nutku: basılacak) 1995. Dönme dolap, (basılacak) 1994. Kısa oyunlar, (basılacak) 1986. Büyükbaba, (basılacak). Söylev, Remzi kitabevi, 2. Baskı,İst. 1985. Söylev, Ankara Üniversitesi yay. 1973. Çiçek, (mimodram), 1967 de, Fransa'nın Nancy kentinde oynanmıştır. Savaş oyunu, tiyatro dergisi eki, Ankara 1968. Kriegsspiel, (savaş oyunu : Almanca ya Max Fisch tarafından çevrilmiş Deutscher Theaterverlag tarafından basılmıştır; Köprü, Türk Dil Kurumu, Ankara 1964. Merdiven, Değişim yayını, 1962.

SENARYOLARI Türk tiyatrosu, kültür belgesel dramatizasyon, 40 ar dakikalık 10 diziden oluşan TV senaryosu, TRT, Ankara, 2. Kanal, 3. kanal ve Int. TV 1990, 1996 da yayımlandı. Muhsin Ertuğrul, kültür-belgesel, dramatizasyon, 30 dakikalık, TV senaryosu, TRT, 1. kanal Ankara 1989 da yayınlandı.

ŞİİR KİTAPLARI Bir o kuşlar, İzmir 1996. Bölük yaşantı, Ankara 1957. Üç nokta, Ankara 1954. Eller, Ankara 1950.

HAZIRLAMAKTA OLDUĞU KİTAPLAR Oyunculuk Tarihi, cilt II, yapı Kredi Yay. İst. Türk Tuluat Tiyatrosu Shakespeare Sözlüğü Ansiklopedik Tiyatro Sözlüğü Shakespeare, iki soylu akraba ( The Two Noble Kinsmen)

BİLDİĞİ YABANCI DİLLER İngilizce, Almanca, Latince, Osmanlıca.

Özdemir Nutku

İlgili konular

özdemir

Sevgi Soysal

12. Altın Portakal Film Festivali

16. Altın Portakal Film Festivali

Shakespeare eserleri çevirileri listesi

20. Altın Portakal Film Festivali

Arda Öziri

Ulvi Arı