ikonuna tıklayınız.
Yeşilırmak'ın çarşamba ovası'na çıktığı yer yakınında, ırmağın iki yakasında kurulmuş olan ilçe merkezinin adıdır. Çarşamba yöresi MÖ. 4000 lerden itibaren bir yerleşim merkezidir ve Hitit, Frig egemenlikleri altında kalmıştır Grek kaynaklarına göre MÖ 8. yüzyılda Amazonların (Kadın savaşçıların ) yaşadığı rivayet edilmektedir Selçuklu döneminde Rüknettin Süleyman Şah tarafından yönetilen yöre Selçuklu imparatorluğunun dağılmasından sonra Canik beylerinden Taceddinoğulları tarafından yönetilmiştir Çarşamba Canik beylerinin merkezi durumundaydı,1071 Malazgirt savaşından sonra Porsukoğulları tarafından yönetilmiştir,1428 yılında ise Osmanlı İmparatorluğuna katılmıştır. Büyük önder Atatürk ilçeyi 20.09.1924 ve 24.11.1930 da olmak üzere iki kez ziyaret etmiştir,Geniş, verimli ve sulak topraklara sahip olan ilçe, hertürlü tarım ürününün yetiştirilmesi mümkündür Günümüzde çeşitli tarım ürünleri (Soya, mısır, şekerpancarı, Her türlü yaş sebze ve meyve) yetiştirilen ve son yıllarda sebze ve meyve fiyatlarının üretimin maliyetini karşılayamaması ana pazar olan Marmara bölgesine uzaklığı sebebi ile daha verimsiz ve engebeli arazilerde yetiştirilmesi mümkün olan Fındık üretimine yönelinmiştir,İlçede fındık üretimine dayalı sanayi gelişmiş Tarım ürünlerinde önemli oranda ihracata dayalı Fındık kırma tesisleri bulunmaktadır,Aynı zamanda mavi akım doğalgaz hattının Rusya'dan karaya çıktığı yer Çarşambanın Demirli köyüne bağlı durusu mevkiidir 2005 yılının sonunda Rusya Devlet başkanı PUTİN tarafındanda ziyaret edilmiştir Karadenizin önemli hava limanlarından biri çarşamba ovasında bulunmaktadır,Birçok bilim adamı yetiştiren ilçenin yetiştirdiği bilim adamlarından bazıları Ord. Prof. Dr. Ali Fuat Başgil(Anayasa Hukuku Profosörü) Prof. Dr. Naci Şensoy (61 anayasasını yazan kurulda yer almıştır) Prof. Dr Kenan Bulutoğlu (işletmeler bakanlığı yapmıştır) çalışmalarını yurtdışında sürdürmektedir Prof. Dr. Ahmet Tuğrul Başokur Ankara Üniversitesinde kürsü başkanlığı yapmaktadır, Prof. Dr. Haluk Koç Samsun milletvekili ve CHP gurup başkanvekilidir,İlçenin yetiştirdiği önemli sanatçılardan bazıları ise Yıldıray Çınar, Ferhan Şensoy dur.
Tarihi
Çarşamba'nın ne zaman kurulmuş olduğuna dair kesin bilgiler yoktur. Ancak Yeşilırmak ovası merkezinde kurulu olan ilçenin M.Ö. 4000'lerden bu güne bir yerleşme merkezi olduğuna dair görüşler vardır.Çarşamba M.Ö. 4000'lerden itibaren Hitit, Frig ve Pers egemenlikleri altında yaşamıştır. M.S. 63'de Roma İmparatorluğuna bağlanmış daha sonra da Bizans topraklarına katılmıştır. Bu durum 1200 yıllarına kadar sürmüştür.
Beylikler döneminde Canik Beylerinden Tacettinoğulllarının idaresindeydi. 1428'de Osmanlı topraklarına katılan Çarşamba; Yörgüç Paşa, Hacı Ali Paşa ve Hazinedaroğulları tarafından idare edilmiştir.
Çarşamba ilçesi Yeşilırmak'ın doğu yakasında Çay mahallesi, batı yakasında Sarıcalı mahallesi olmak üzere bu alanın çevresinde gelişmeye başlamıştır.
Çarşamba'nın bütün ovada merkez rolünü üstlenmesinde, ilki 1370 yılında kurulmuş olan panayırın etkisi büyüktür. Bu panayır Çarşamba günleri kurulmuş olan panayırın etkisi büyüktür. Bu panayırın Çarşamba günleri kurulduğundan ilçenin adı da buradan gelmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu zamanında da idari teşkilatta önemli bir ilçe olarak yerini almış olan Çarşamba'da Cumhuriyetten sonra 1925'de Belediye teşkilatı kurulmuştur.
Coğrafi Konum:
İlçe Samsun-Ordu karayolu üzerinde ve Yeşilırmak'ın iki yakasında Çarşamba ovası üzerinde kurulmuştur. Doğusunda Terme, batısında Tekkeköy, Kuzeyinde Karadeniz kıyıları, Güneyde ise Ayvacık ve Salıpazarı ilçeleri ile sınırlanmıştır.
Bafra gibi Çarşamba'da Yeşilırmak'ın biriktirdiği birikinti ovasıdır. Yeşilırmak ovayı ikiye bölmektedir. Canik dağlarının uzantısı olan dağlar ilçenin güneyinde kalmaktadır. Ormanlarla kaplı olan bu alanlardan denize kadar uzanan sadece çaltı burnundaki ormanlık alanlarıdır. Türkiye'nin büyük akarsularından olan 416 km. uzunluğundaki Yeşilırmak ilçenin en büyük akarsuyudur. Sivas'taki Köse Dağlarından (2801m) doğar, Canik dağlarını aşarak Çarşamba ovasına ulaşır, Civa burnundan Karadeniz'e dökülür.
Yeşilırmak'ın denize yakın kısımlarında delta gölleri oluşmuştur. Sahilde yer alan bu göller; Dumanlı gölü, Akarcık gölü, Akmaz gölü, Kocagöldür. Diğer göller ise ırmak yatağının değişmesi sonucu oluşmuş göllerdir. Bunlar; Sazlıkgölü, Çilme gölü, Körırmak gölüdür. Göllerin çevresi sazlık ve bataklıkla çevrilidir.
Sosyo - Ekonomik Yapısı:
Çarşamba ilçesi Yeşilırmak'ın oluşturduğu verimli delta ovası üzerinde kurulmuştur. Halkının büyük bir kesimi tarımla uğraşmaktadır.
Yeşilırmak'ın suladığı ova tarıma son derece elverişli topraklarla kaplıdır. İlçede tarım Türkiye'ye üretim yapacak kadar gelişmiştir. Yetiştirilen ürünler; buğday, arpa, çeltik, fasulye, soya fasulyesi, nohut, şeker pancarı, ay çiçeği, şeftali, fındık ve elma başta olmak üzere çok çeşitlidir.
Samsun mısır üretiminde Türkiye'deki üretimin % 39'unu sağlarken mısırın çoğunu Çarşamba ilçesinden elde eder.
İlçede yılda ortalama 42.346 kg. tütün yetiştirilmektedir. Ayrıca; şeker fabrikasının üretime başlamasıyla şeker pancarı da yetiştirilmeye başlanmıştır.
Şeker fabrikasının açılması özellikle köylerde büyük ve küçük baş hayvancılığın gelişmesine yol açmıştır.
Ekime ve dikime elverişli alanların geniş olması; çiftçilerin verimli alanlarda sebzecilik yapmalarına olanak sağlamıştır. İlçede özellikle ; domates, biber, patlıcan, salatalık, taze fasulye vb. sebzeler yetiştirilerek, toptancı sebze halinde ihtiyaç duyulan illere sevk edilmek üzere pazarlanmaktadır. Çarşamba'da sanayi alanında da gelişmeler kaydedilmektedir. Özellikle yörede üretilen fındığı işleyerek; Almanya, A.B.D., Suudi Arabistan, Hollanda, Belçika, İsviçre, Birleşik Arap Emirlikleri, İtalya gibi ülkelere ihraç eden özel sektöre ait üç fındık kırma fabrikası vardır. Yine deniz ürünlerini işleyerek Fransa'ya ihraç eden özel sektöre ait iki küçük fabrika mevcuttur.
Ulaşım:
Çarşamba Samsun-Ordu Devlet Karayolu üzerinde olup, Samsun'a uzaklığı 37 km.dir. hiç ulaşım sorunu olmayan Çarşamba ilçesine Samsun İl Merkezinden demiryolu bağlantısı da 1926 yılından beri devam etmektedir.
Tarihi ve Kültürel Değerler:
İlçede ilk Tunç Çağı yerleşmeleri olan; Tepecik, Kilise Tepe, Tünbütepe Höyükleri vardır.
Çarşamba ilçe merkezi doğuyaka mezarlığı içinde yeralan Göğceli Cami Anadolu ahşap mimarisinin en güzel örneklerinden birini oluşturmaktadır. 1206 yıllarında yapıldığı tahmin edilen camiye 1335 yılında revak kısmı ilave edilmiştir. Cami tamamen ahşap olup, tekkatlıdır. Dış kısmı çok kalın ve yaklaşık 25 m. uzunluğundaki kalasların birbirine geçirilmesi ile yapılmıştır. Caminin en önemli özelliğinden biri yapımında hiç metal çivi kullanılmamış olmasıdır. Caminin etrafındaki mezarlık garipler mezarlığı olarak bilinmektedir. Cami tescil edilmiş tarih eserler kapsamındadır.
Çarşamba'da Osmanlılar döneminden kalma camiler de vardır. Bunlar; Rıdvan Bey Camii (1781), Abdullah Paşa Camii (1847), Değirmenbaşı Camii (1916), Yeni Keten Camii (19. yy sonları), Kanarya Camii'dir. Ayrıca Yaycılar Köyünde de 1619 tarihlerinde yapıldığı tahmin edilen yine ahşaptan Şeyh Habil Camii yer alır.
1931 yılında yapılmış, Çarşamba Köprüsü de, Cumhuriyet döneminin ilçeye en önemli armağanı olarak hala hizmet vermektedir.
Gezi ve Mesire Yerleri:
Çarşamba ilçesi geniş ovalık alanları, Yeşilırmak ve çevresindeki doğal güzellikleriyle gezip görmeye değer yörelerimizdendir.
İlçe, Terme ilçesi sınırlarından başlayıp, Tekkeköy ilçesi sınırlarına kadar uzanan sahilinde; Civa burnu istikametinde ilçe merkezine 10-12 km uzaklıktaki, ince kumlu plajları ve doğal gölleriyle dikkat çeker.
Çevresi sazlık olan Çarşamba gölleri su ürünleri açısından zenginlikleri ile meşhurdur.
Folklorik Değerler:
Lozan Barışı'ndan sonra Samsun'a ve dolayısıyla Çarşamba'ya Selanik, İskeçe, Kavala, Kafkasya, Doğu Karadeniz, Gürcistan ve diğer ülkelerden gelenler yerleşmiştir. Bu göçlerle gelen değişik kültürler Çarşamba da zengin bir folklor birimi oluşturmuştur.
Yöre oyunları çok çeşitlidir. Kemençe eşliğinde oynanan Horonlar, davul ve zurna ile oynanan rumeli oyunları ve Halaylar, bağlama ile oynanan Kol havaları, akordion ile oynanan Kafkas Oyunları bu çeşitliliğin örnekleridir.
Çarşamba da saz yapımı da yaygındır. Yörede Garip, Yaylalı semah ve kerem havaları çoğunluktadır. Çarşamba türküleriyle de ünlüdür.
Çarşamba Dedilkeri, Çarşamba'yı Sel Aldı bunlardan en ünlüleridir.
Yemekler:
Keşkek, Mısır Pastası, Mısır Çorbası, Karalahana Çorbası ve Sarması, Kaztiridi gibi mahalli yemekler yapılmaktadır.
misafir - 9 yıl önce