Türkçe Bilgi: Zübeyr bin Avvam

Zübeyr bin Avvam Resulullah sallallahü aleyhi ve sellem efendimizin; “Her peygamberin bir havarisi (samimi dostu) vardır. Benim havarim Zübeyr'dir.” hadis-i şerifine mazhar olan ve sağlığında Cennet'le müjdelenen sahabi. Huveylid bin Esed bin Abdüluzza bin Kusey'in torunudur. Eshab-ı kiramın büyüklerindendir. Hazret-i Hadice'nin erkek kardeşinin ve Resulullah'ın halası olan hazret-i Safiyye'nin oğludur. 590 veya 591 senesinde Mekke'de doğdu. 656 (H. 36) senesinde altmış yedi yaşındayken Cemel (Deve) Vak'asında şehit oldu.

Zübeyr bin Avvam Müslüman olduğunda on iki yaşındaydı. Dördüncü olarak imana geldi.

Zübeyr bin Avvam radıyallahü anh iman ettiği zaman, amcası çok kızmıştı. Bu yüzden onu, bir hasıra sarar, ateşe sokar-çıkarır ve küfre dönüp putlara tapmasını isterdi. O ise; “Asla küfre dönmem. La ilahe illallah Muhammedün Resulullah.” der, yapılan bütün işkencelere büyük bir sabır ve metanetle tahammül ederdi.

Zübeyr bin Avvam radıyallahü anh Allah yolunda kılıç sıyıranların ilkiydi.

Bir defasında Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem müşrikler tarafından şehit edildi şeklinde yalan bir haber yayıldı. Zübeyr bin Avvam bunu duyunca derhal kılıcını çekip büyük bir heyecanla müşriklerin üzerine doğru koşmaya başladı. Yolda Peygamberimize (sallallahü aleyhi ve sellem) rastlayınca, Peygamberimiz; “Böyle nereye koşuyorsun?” dedi. O da; “Anam babam sana feda olsun ya Resulallah! Sizi şehit edildi diye duydum.” dedi. Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem tebessüm ederek ona dua etti. “Zübeyr bin Avvam'ın çektiği bu kılıç İslam uğruna çekilen ilk kılıçtır.” buyurdu.

iman edenler arttıkça Mekke'de müşriklerin Müslümanlara yaptıkları işkenceler çok şiddetlendi. Peygamber efendimiz Sahabilerinin işkenceler altında kıvrandıklarını görünce; “Ey Eshabım! Şimdi yeryüzüne dağılın! Yüce Allah, sizi yine toplar.” buyurdu.

Eshab-ı kiram da; “Ya Resulallah! Nereye gidelim?” dediler. Peygamber efendimiz mübarek eliyle Habeş ülkesinin bulunduğu tarafa işaret ederek; “İşte oraya, Habeş ülkesine gitseniz iyi olur. Habeş zulme uğramaz. Orası doğruluk yurdudur. Allahü teala, sizi belki orada rahatlığa kavuşturur.” buyurdu. Bunun üzerine bi'setin beşinci yılında aralarında hazret-i Zübeyr bin Avvam'ın da bulunduğu 15 kişilik ilk muhacir kafilesi, müşriklere yani puta tapanlara duyurmadan Mekke'den ayrıldılar. Habeşistan hükümdarı Necaşi, gelen muhacirlere çok iyi davrandı. Rahat ve huzurlarını sağladı. Eshab-ı kirama sorduğu sorulara olgun cevaplar alınca Müslüman oldu.

Peygamber efendimiz, Medine'ye hicret ettiği zaman, hazret-i Zübeyr bin Avvam'ı Ensar'dan Ka'b bin Malik ile kardeş yaptı. Hicretten iki yıl sonra Mekkeli müşriklerle Bedr Savaşı yapıldı. Bu savaşta Müslümanlar 313 kişi, Mekkeli müşrikler bin kadar idi. Peygamber efendimiz Bedr MuharebesindeZübeyr bin Avvam'ı sağ kanada kumandan tayin etti ve; “Melekler alametli ve nişanlıdırlar. Siz de kendinize birer alamet ve nişan yapınız.” buyurdular. Bunun üzerine Zübeyr bin Avvam başına sarı bir sarık sardı. Her iki taraf bütün güçleriyle saldırıya geçti. Hazret-i Zübeyr'in Bedr Harbi esnasında gösterdiği kahramanlık çok büyüktü. Vücudunda yaralanmadık yer kalmamıştı. Bedr Muharebesi Müslümanların galibiyetiyle neticelenip, 14 sahabi şehit oldu. 70 müşrik öldürüldü.

Uhud Muharebesine de katılan Zübeyr bin Avvam büyük kahramanlıklar gösterdi. Başına sarı bir sarık sararak müşriklerin sancaktarı Kilab'ı öldürdü. Yedi arkadaşı ile Peygamber efendimizin yanında şehit oluncaya kadar ayrılmamak üzere yemin etti. Müşrik okçuları, Peygamber efendimizi ok yağmuruna tutunca, Eshab-ı kiram Peygamber efendimizi ortalarına aldılar. Atılan oklarPeygamber efendimizin sağından solundan geçiyor, ya önüne düşüyor veya arkasından aşıp geçiyordu. Müşriklerin bu kuşatması karşısında, hazret-i Zübeyr ve arkadaşları, Peygamber efendimizin etrafında pervane gibi dönerek, gelen oklara, kılıçlara vücutlarını siper ettiler.

Hendek Gazasında da bulunan Zübeyr bin Avvam Müslümanlara hıyanet eden ve müşriklerle birlikte hareket eden Kureyza Yahudilerine gidip onların tutum ve davranışlarını öğrenip geldi. Hendek Savaşında müşrikler bozguna uğradılar. Hayber'in fethinde de büyük kahramanlıklar gösteren Zübeyr bin Avvam Ünlü Yahudi cengaver Merhab'ın oğlunu öldürdü.Neticede Hayber fethedildi. Mekke fethi için hazırlanan orduda Peygamber efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) sancağını Zübeyr bin Avvam taşıdı. Peygamber efendimiz Mekke'ye yaklaşınca kollara ayırdığı ordunun bir kısmına Zübeyr bin Avvam'ı kumandan tayin etti. Mekke'nin fethinden sonra meydana gelen Huneyn Gazasında da büyük kahramanlıklar gösteren Zübeyr bin Avvam Hevazinlileri perişan etti. Zübeyr bin Avvam Taif Muhasarasına, Tebük Seferine ve Veda Haccına da katıldı.

Hazret-i Ebu Bekir'in halifeliği zamanında bir müddet sakin bir hayat yaşayan Zübeyr bin Avvam, hazret-i Ömer'in halifeliği sırasında YermükSavaşına katıldı.

Mısır'ın kalbi olan Fustat şehrini zaptetmek için Amr İbn'il-as, hazret-i Ömer'den 4000 kişilik kuvvet istediğinde, halife ona dört kişi göndermiştir. Bunlar; Zübeyr bin Avvam, Mikdad bin Esved, Ubade bin Samit ve Mesleme bin Muhalled idi (radıyallahü anhüm). Bunlar yedi aylık muhasaradan sonra Fustat şehrini zaptetmeye muvaffak olmuştur. Sonra İskenderiyye üzerine yürüyerek buranın alınmasında büyük rol oynadı.

Hazret-i Zübeyr bin Avvam, 656 tarihinde yapılan Deve Vak'asında hazret-i aişe'nin ordusunda çarpıştı. Sonra harpten çekilen hazret-i Zübeyr, namaz kılarken İbn-i Cermuz tarafından şehit edildi. Şehit olduğunda 67 yaşında idi. Hazret-i Ali, hazret-i Zübeyr'in vefatına çok üzülmüş ve cenaze namazını bizzat kendisi kıldırmıştır.

Hazret-i Zübeyr bin Avvam, uzun boylu, beyaz tenli, zarif bir kimse idi. Emanete son derece riayet eder, hassasiyet gösterirdi. Kendisine emanet edilen şeyleri saklamak için ne yapacağını şaşırırdı. Nitekim, birçok sahabi, mallarından başka, çocuklarını da emanet ederlerdi. Ticaret ve ziraatle meşgul olurdu. Medine zenginlerinin önde gelenlerindendi. Medine civarındaki arsalardan başka Basra, Kufe ve Mısır'da da bir hayli emlaki vardı.

Etrafındaki fakirlerin hepsinin maişetini temin etmek hususunda büyük gayretler sarfetmiştir. Borç para isteyene borç para verir, cihada gitmek isteyenleri Allah rızası için techiz ederdi (donatırdı.) Zekatını zamanında ve muntazaman verirdi. Bütün servetine ve zenginliğine rağmen, son derece sade bir hayatı vardı. Zinet eşyasına iltifat etmezdi. Ancak, silahına hassasiyet gösterirdi. Bu itibarla kılıcının kabzasını gümüşten yaptırmıştı.

Rivayet ettiği hadis-i şeriflerden bazıları: “Birinizin ipi alıp odun yüklenerek satması ve Allah'ın onun yüzünü ak etmesi dilencilikten hayırlıdır. İstediği kimseden bir şey alsın veya almasın böyledir.”

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Zübeyr Bin Avvam

misafir - 9 yıl önce

Abdullah Bin Zübeyr

Abdurrahman bin avf

Cemel Muharebesi

Aşere-i Mübeşşere

Sahabe

Teberru

Vahiy kâtipleri

Zeydilik