Türkçe Bilgi: Z-dönüşümü

Z dönüşümü, matematikte ve işaret işlemede bir dönüşüm. Zaman tanım kümesinde gerçel ve sanal bileşenleri olan herhangi bir ayrık işareti, frekans tanım kümesindeki biçimine dönüştürür. Tanım Dönüşüm şu şekildedir: :

X(z) = \mathcal\ = \sum_^ x [1] z^

Yukarıdaki bağıntıda, nler tamsayı ve küçük zler karmaşık sayıdır. :

z = A e^ = A ( \cos + j\sin )

Bu ikinci bağıntıya göre ise A, z'nin genliği, φ de fazı ya da argümanı olarak tanımlanır. Faz, radyan'la ölçülür. Fourier dönüşümü ile ilişkisi Ayrık zamanlı Fourier dönüşümü (DTFT)'in genelleştirilmesi olan z-dönüşümünün Fourier dönüşümü ile yakından ilgisi vardır.

z=e^\

gibi düşünülürse (DTFT) elde edilmektedir. Bunun sebebi şöyle açıklanmaktadır: z bir kompleks sayıdır ve kutupsal formda

A e^

olarak gösterilmektedir. Eğer A = 1 ise z dönüşümü Fourier dönüşümü olmaktadır ama yarıçap 1'den farklı ise o zaman z dönüşümü olarak kalmaktadır. ROC, z Dönüşümünün en önemli kavramıdır. ROC (region of convergence-yakınsama bölgesi) bir sinyalin z-dönüşümünün sonsuz olmayan bir sayıya yakınsadığı değerlerinin z-düzlemi üzerinde gösterildiği alandır. ROC sistem hakkında birçok bilgi almamızı sağlar. Çizimi ise aşağıdaki özelliklere bakılarak yapılır. ROC bir halka ya da bir disktir ve merkezi orjindedir. H(z)'de z yerine

z=e^\

koyulunca Fourier dönüşümüne yakınsayabilmesi için ROC'un birim çemberi içermesi gerekir. Bu aynı zamanda sistemin kararlılık kriteridir. ROC kutup içeremez. x[2] sınırlı dizi ise ROC bütün z-düzlemidir. Belki 0'ı ya da sonsuzu içermeyebilir. Nedensel sistemlerde, x[3] sağa yaslıdır ve ROC en dıştaki kutbun dışına doğru olur. Nedensel olmayan sistemlerde, x[4] sola yaslı ve ROC en içteki kutbun içine doğru olur. x[5] hem nedensel hem de anti-nedensel terimler içeriyorsa, ROC en dıştaki kutuptan içeri en içteki kutuptan dışarı doğru olan bir halkadır. Sistemin hem nedensel hem de kararlı olması durumunda, bütün kutuplar birim çemberin içinde olmalıdır. Çünkü eğer bir kutup bile birim çemberin dışında olsa, nedensel sistem özelliğinden dolayı ROC en sağdaki kutbun dışına doğru olur ve birim çemberi içeremez, bu durumda sistemin kararlılık kriteri de karşılanamaz. ROC bağlantılı olmak zorundadır. Bazı Z-dönüşümü çiftleri Aşağıdaki tabloda bazı sistemlerin z dönüşümleri verilmiştir. Dirac delta fonksiyonu ve Heaviside birim basamak fonksiyonu aşağıdaki gibi tanımlanır: *

= \begin 1, & n \ge 0 \\ 0, & n < 0 \end

= \begin 1, & n = 0 \\ 0, & n \ne 0 \end

z\, |- | 2 ||

\delta [8] \,

z^ \,

z \neq 0\,

|- | 3 ||

u [9] \,

\frac }

|z| > 1\,

|- | 4 ||

\, e^ u [10]

1 \over 1-e^z^

|z| > |e^| \,

|- | 5 ||

- u [11] \,

\frac}

|z| < 1\,

|- | 6 ||

n u [12] \,

\frac} )^2}

|z| > 1\,

|- | 7 ||

- n u [13] \,

\frac })^2 }

|z| < 1 \,

|- | 8 ||

n^2 u [14] \,

\frac (1 + z^ )})^3}

|z| > 1\,

|- | 9 ||

- n^2 u - 1 \,

\frac (1 + z^ )})^3}

|z| < 1\,

|- | 10 ||

n^3 u [15] \,

\frac (1 + 4 z^ + z^ )})^4}

|z| > 1\,

|- | 11 ||

- n^3 u -1 \,

\frac (1 + 4 z^ + z^ )})^4}

|z| < 1\,

|- | 12 ||

a^n u [16] \,

\frac}

|z| > |a|\,

|- | 13 ||

-a^n u [17] \,

\frac}

|z| < |a|\,

|- | 14 ||

n a^n u [18] \,

\frac })^2 }

|z| > |a|\,

|- | 15 ||

-n a^n u [19] \,

\frac })^2 }

|z| < |a|\,

|- | 16 ||

n^2 a^n u [20] \,

\frac (1 + a z^) })^3}

|z| > |a|\,

|- | 17 ||

- n^2 a^n u -1 \,

\frac (1 + a z^) })^3}

|z| < |a|\,

|- | 18 ||

\cos(\omega_0 n) u [21] \,

\frac \cos(\omega_0) }\cos(\omega_0)+ z^ }

|z| >1\,

|- | 19 ||

\sin(\omega_0 n) u [22] \,

\frac \sin(\omega_0) }\cos(\omega_0)+ z^ }

|z| >1\,

|- | 20 ||

a^n \cos(\omega_0 n) u [23] \,

\frac \cos( \omega_0) }\cos(\omega_0)+ a^2 z^ }

|z| > |a|\,

|- | 21 ||

a^n \sin(\omega_0 n) u [24] \,

\frac \sin(\omega_0) }\cos(\omega_0)+ a^2 z^ }

|z| > |a|\,

|} Özellikler ^\ |

X(z)=\mathcal\

| | ROC:

r_2<|z| |-  ! Doğrusallık | a_1 x_1 [25] + a_2 x_2 [26] \ | a_1 X_1(z) + a_2 X_2(z) \ | \begin  X(z) &=& \sum_^ (a_1x_1(n)+a_2x_2(n))z^\ \\ & = &     a_1\sum_^ (x_1(n))z^ + a_2\sum_^(x_2(n))z^\ \\ & = &     a_1X_1(z) + a_2X_2(z)\end | En azından ROC

₁ ve ROC₂ bölgelerinin kesişimi |- ! Zamanda genişleme |

, & n = rk \\ 0, & n \not= rk \end

r

: tamsayı |

X(z^k) \

| | R^ |- ! Zamanda kayma |

x [29] \

z^X(z) \

=0 \text\beta<0\\ &=& z^X(z)\\ \end

| ROC, eğer

k>0\,

ise dışında

z=0\

ve eğer

k<0\

ise

z=\infty

dışında |- ! Scaling in the z-domain |

a^n x [36] \

X(a^z) \

\begin  Z \ &=& \sum_^ a^x(n)z^ \\ & = & \sum_^ x(n)(a^z)^ \\ & = & X(a^z) \end

|a|r_2<|z|<|a|r_1 \

|- ! Time reversal |

x [37] \

X(z^) \

\begin  \mathcal\ &=& \sum_^ x(-n)z^\ \\ & = &     \sum_^ x(m)z^\ \\ & = &     \sum_^ x(m))}^\ \\ & = &     X(z^) \end

\frac<|z|<\frac___noise___ 1076 \

|- ! Karmaşık eşlenik |

x^* [38] \

X^*(z^*) \

^* \\ & = & X^*(z^*)\end

| ROC |- ! Reel kısım |

\operatorname\\

\frac\left \right

| | ROC |- ! Imajiner kısım |

\operatorname\\

\frac\left \right

| | ROC |- ! Türev |

nx [40] \

-z \frac

\begin Z\ & = & \sum_^ nx(n)z^\ \\ & = &          z \sum_^ nx(n)z^\ \\ & = &          -z \sum_^ x(n)(-nz^)\ \\ & = &          -z \sum_^ x(n)\frac(z^)\ \\ & = &          -z \frac\end

| ROC |- ! Convolution |

x_1 [41] * x_2 [42] \

X_1(z)X_2(z) \

\ \\ & = & X_1(z)X_2(z)\end

| en azından ROC₁ ve ROC₂ keşisim kümesi |- ! Correlation |

r_(l)=x_1 [43] * x_2 [44] \

R_(z)=X_1(z)X_2(z^)\

| | en azından X₁(z)'e ait ROC ve X₂(

z^

)'e ait ROC'un keşisimi. |- ! First Difference |

x [45] - x [46] \

(1-z^)X(z) \

| En azından X₁(z) ve

|z|>0

keşisimi |- ! Accumulation |

\sum_^ x [47] \

\frac }X(z)

\frac}\end

| |- ! Çarpma |

x_1 [56] x_2 [57] \

\frac\oint_C X_1(v)X_2(\frac)v^\mathrmv \

| | At least

r_r_<|z| |-  |-  ! Parseval teoremi | \sum_^ x_1 [58] x^*_2 [59] \ | \frac\oint_C X_1(v)X^*_2(\frac)v^\mathrmv \ | 	| |}  *

İlk değer teoremi ::

=\lim_X(z) \

, Eğer

x [61] \,

nedensel ise. * Son değer teoremi ::

=\lim_(z-1)X(z) \

, Sadece kutuplar

(z-1)X(z) \

birim çemberin içindeyse.

Kaynaklar

Vikipedi

Z-Dönüşümü

Kaynaklar

Hızlı Fourier dönüşümü

Binom dönüşümü

Jay-Z

Laplace dönüşümü

Lorentz dönüşümü

Fourier Dönüşümü

Fraksiyonel fourier dönüşümü

Ayrık Fourier Dönüşümü

Z-Dönüşümü

Z-Dönüşümü Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Hızlı Fourier dönüşümü

Binom dönüşümü

Jay-Z

Laplace dönüşümü

Lorentz dönüşümü

Fourier Dönüşümü

Fraksiyonel fourier dönüşümü

Ayrık Fourier Dönüşümü