Yıldızlararası madde
, galaksilerdeki yıldız sistemleri arasındaki boşlukta yer alan maddelerdir. Uzay boşluğu sanılan yıldızlararası ortamda madde vardır; ancak, bu maddenin yoğunluğu yıldızlardaki yoğunluktan milyonlarca kat daha azdır.Yıldızlararası madde
; gaz (iyonlaşmış, atomik veya moleküler), kozmik toz ve kozmik ışınlardan oluşur. Örneğin, 1 cm3'lük yıldızlararası uzayda ortalama olarak bir atom ve 1 km3'lük uzayda ise 25-50 arasında küçük parçacık bulunur; buna karşın, Yer'de, deniz seviyesinde, 1 cm3'lük hacimde milyarlarca molekül bulunmaktadır. Elemanlar Yıldızlararası ortamdaki maddenin içeriğine biraz daha ayrıntılı bakıldığında aşağıdaki elemanlardan oluştuğu görülür: * Soğuk madde, sıcaklığı 10-10 000°K arasında olan ve soğuk madde olarak kabul edilen nötr ya da iyonlaşmış gaz, moleküller ve toz parcacıkları, ışınım gücü yüksek, sıcak yıldızlar, uzaya yaydıkları enerji ile, çevrelerindeki gazın sıcaklığını yükseltirler ve gazı iyonlaştırırlar. Gözlenen iyonlaşmalardan, ortamdaki sıcaklığın 10 000°K civarında olduğu sonucu çıkarılmaktadır. Yıldızlararası ortamda enerjisi veya sıcaklığı daha fazla olan başka madde olduğundan; sıcaklığı 10 000°K'e kadar olan maddeye soğuk madde denilmektedir. * Enerjisi veya sıcaklığı çok daha yüksek olan ve kozmik ışınlar denilen atom çekirdekleri. * Bildiğimiz Röntgen ışınları, morötesi ışınlar ve genel olarak elektromanyetik ışınlar. * Çok yüksek enerjili ve nötrino denilen, Büyük Patlama (Big-Bang) sonucu ortaya çıkan ve yıldızların evrimleri süresinde salınan parçacıklar. * Manyetik alan. Yıldızlararası madde Tablo 1 Samanyolu'nun ISM bileşenlerinin özlelliklerinin bir dökümüdür. Ayrıca bakınız * Yıldızlararası boşluktaki moleküller dizini * Yıldızlararası dağıtım şeridi * Işıl çözünüm bölgesi * Yıldızlararası maser * Gezegenlerarası madde * Güneş balonu * Dış Güneş sistemi * Dış uzay * Yıldız sistemi
Notlar Kaynaklar * * * * * * * * }} * . The Wisconsin Hα Mapper is funded by the National Science Foundation. * * Lequeux, J. The Interstellar Medium. Springer 2005. * * Reprinted from Blackwood's Magazine. * * * * Dış bağlantılar * Freeview Video 'Chemistry of Interstellar Space' William Klemperer, Havard University. A Royal Institution Discourse by the Vega Science Trust.