Yollarbaşı Kasabası 1955 yılında Belediye olmuştur. Belediye olmadan önce adı İlisıra olarak geçmekteydi. Karaman iline 17 km mesafededir. Son nüfus sayımına göre Resmi nüfusu 2606 dır.
Yollarbaşı Tarihi
Eski çağlardan kalma bir uygarlık merkezi olan bu yerleşim yerinin adı o zamanlar "İlistra" idi. Kasabamızın ortasındaki höyüğün de Etiler`den veya Firikyalılar çağından kalma olduğu düşünülmektedir. Buranın ilk insanları İsoriler`dir. İsoriler döneminde Yollarbaşı Kasabası İsoriler`in önemli bir şehri durumundaydı. Bu tarihi yerleşim yerinde pek çok eski uygarlık kalıntıları varsa da zamanla bunlar yok olmuş, bir kısım mezar taşları, mermer sütunlar ve kitabeli mermerler de Karamanoğulları zamanında Karaman`a götürülmüştür. Şu anda uygarlık kalıntısı olarak sadece Höyük ve şimdi cami olarak kullanılan kilise ve mezar taşları, mermer dikme ve sütun başlıklarına rastlanılmaktadır. Buradan Karaman`daki Hatuniye Medresesi kapı portalının sol yan tarafında tabana yatık olarak yerleştirilen ve bir anıt olduğu sanılan dik dörtgen beyaz mermer taşta kitabe yazılıdır. Hıristiyanlık öncesi ve sonrası buranın bir piskoposluk merkezi olduğu söylenmektedir. Hazreti İsa`nın ölümünden sonra bütün dünyaya dağılan havarilerden Sen Paul birçok yerden kovularak İlistra`ya gelmiştir, burada Hıristiyanlık dinini İsoriler`e tanıtmış ve çoğuna kabul ettirmiştir. Daha sonra İzoryalılar Devleti Hristiyanlığı seçiyorlar ve ilk merkezi burası oluyor. Kasabamızda adı tarihte geçen İlisira Kalesi yıkılmış olup, mevcut olarak İmirme Dağında küçük ve büyük kale diye adlandırılan kale kalıntıları mevcuttur. Ayrıca altı adet kilise kalıntısı mevcuttur.- Kizil Kilise
- Topraklik Kilise
- Kartalkaya Kilise
- Meliz Kilise
- Kocatepe Kilise
- Büyükkale Kilise
Kasaba içinde Selçuklular`dan kalma 1 Adet Köseoğlu Hamamı mevcuttur. Camilerden 2 tanesi de tarihidir.
Camiler
Ulu Cami: Yapılış Tarihi: Miladi 1235 (Hicri 642) Selçuklular zamanında inşa edilmiştir. Kışlık kısmında 4 tane, büyük (cumalık) kısmında da 18 tane olmak üzere toplam 22 katran sütunlar üzerine toprak dam oluşturulmuştur. İki mihrabı da orijinal istalaktitli alçıdandır. Mihrabın muhtelif yerlerinde Selçuklu Devri`ne ait 7 - 8 parça çini mevcuttur. Evliya Çelebi, miladi 1649 (Hicri 1059) yıllarında bu camiyi görmüştür. Seyahatnamesinde şu not bulunmaktadır: "Cemaat-ı Kesireye malik cami kadim tarz üzere toprak örtülü camidir ve bir minaresi vardır"Tarım
Sulama imkanı olmadığından dolayı kuru tarım yapılmaktadır. Bununla birlikte arpa, buğday, nohut, ayçiçeği, mercimek ve bağcılık yapılmaktadır.Hayvancılık
Hayvancılık olarak genellikle koyun beslenmekte olup bunun yanında keçi ve son zamanlarda inek de beslenmektedir.Ulaşım
Belediyemize ait iki otobüs ve transport belli saatlerde Karaman`a ve haftada bir gün Konya`ya gitmekte olup, düzenli olarak ulaşımı sağlamaktadır. Ayrıca özel taşımacılıkta mevcuttur.Dağlar
Torosların uzantısı olarak halk dilinde adlandırılan Özkes, Gürüz,imirme, Manda ve Hacıbaba dağları kasabamızın güneyinde ve güneybatısında bulunmaktadır.Kasabamızda vatandaşlarımız bos zamanlarını kasabamızın ortasında bulunan mesire yerinde (höyük) gezerek, piknik yaparak ya da bağlara giderek değerlendirmekte bazı gençlerimizde futbol sahasında spor yaparak değerlendirmektedirler. Kasabamızda bakkal dükkanları, hububatçılar, kahvehaneler, berber dükkanları, demir doğrama atölyeleri, inşaatçılar ve marangozlar bulunmaktadır. Kasabamızda 1 adet il Tipi Sağlık Ocağı bulunmakta olup, doktor ve hemşireler hizmet vermektedir. Ayrıca kasabamızda halk kütüphanesi, Tarım Kredi Kooperatifi, sulama kooperatifi ve PTT şubesi bulunmaktadır. Kasabamızda ilkögretim okulu mevcut olup olarak eğitim ve öğretime devam etmektedir. Kasabamızda 9 adet cami, 9 adet mezarlık bulunmaktadır. 1 adet faal olmayan hamam mevcuttur.
Yöresel Yemekler
KÖY DOLMASI (İLİSİRA DOLMASI) :Gerekli malzeme:
Taze veya kuru patlıcan (uzun ince kesilmiş) bulgur, kıyma, maydanoz, baharat, tereyağı, salça, tuz, domates.
Yapılışı:
Kuru patlıcan haşlanır. Kıyma, bulgur, rendelenmiş domates, salça, maydanoz ve baharat ilave edilen harç karıştırılır ve el içerisinde oval hale getirilir. (İçli köfte biçiminde) Daha sonra haşlanmış patlıcanlar dışına sarılarak tencereye yerleştirilir üzerine örtecek kadar su konulur. Tuz ilave edilir bir ağırlık konarak ağzı kapatılır ve 45 dakika pişirilir. Sarımsaklı süzme yoğurt ilave edilerek yenilir. CİBE DOLMASI:
Gerekli malzeme:
pirinç veya bulgur, kıyma veya ciğer, maydanoz. kus üzümü, yeşil biber, temiz koyun bağırsağı veya karni, baharat, yağ, domates, salça.
Yapılışı:
Yağ eritilir, soğan ve ince doğranmış biber yağda kavrulur, kıyma veya ciğer ilave edilerek karıştırılır. Maydanoz, salça, domates, kus üzümü ve baharat ilave edilir. Daha önce temizlenerek hazırlanmış olan bağırsak veya karina doldurularak dikilir. Ateşte 60 dakika pişirilir. Sarımsaklı yoğurt ilave edilerek yenir.
BULAMAÇ:
Gerekli malzeme:
Kepekli un, tereyağı, kuru kıyma ve baharat.
Yapılışı:
Düğürcük büyükçe bir tepsi üzerine dökülür. Rendelenmiş domates, salça, biber salçası, soğan, ince kıyılmış biber ve maydanoz, kızartılmış tahin ve baharat ilave edilerek ovulur. Düğürcük yumuşayıp dişe dokunmayacak hale gelinceye kadar ovulur, sonra da küçük sıkmalar haline getirilir. soğan piyazı, domates, salatalık ve tursu ile servis yapılır. Ayrıca sulandırılarak da yenilir. Cevizli melengiçli, susamlı, fıstıklı şekilleri de yapılabilir. Besin değeri çok yüksektir.
BIDIK:
Gerekli malzeme:
Un, yağ, yumurta ve tuz.
Yapılışı:
Un yoğrulur ve hamur haline getirilir, tuz ilave edilir. Hamur bezeler haline getirilir. Hamurun içi açılarak (kenarlı şekilde) içine az miktarda tereyağı ve yumurta kırılır. Sucuk da konabilir, fırında pişirilir, güzel bir yiyecektir.
SULU PİLAV:
Gerekli malzeme:
Düğürcük. tereyağı, salça, tuz, taze biber, soğan, domates, kemikli kuru kıyma, (Malzeme kişi sayısına göre ayarlanır.)
Yapılışı:
Tereyağı bir tencerede eritilir, çok az kuru soğan yağda kızartılır, taze biber eklenerek karıştırılır, domates de ilave edilerek 2 dakika kavrulur. Kemikli et sosa katılır, dügürcük, bulgur ilave edilir, salça konur ve 5 dakika kadar kavrulur, yeterli su ilave edilir ve kaynadıktan sonra hafif ateşte yarim saat pişirilir. İsteğe göre pul biber ve patates ilave edilir.
ARABAŞI ÇORBASI:
Gerekli malzeme:
Hindi veya tavuk, tereyağı, un, acı biber veya süs biberi.
Yapılışı:
Arabaşı, çorba ve hamur olmak üzere iki bölümlüdür.
Çorba:
Büyükçe bir tavada tereyağı eritilir ve içine un konarak rengi kahverengiye gelene kadar kavrulur. Diğer tarafta, içine kaynamış hindi veya tavuk suyu bulunan tencereye karıştırılarak dökülür. Bu karışıma acı süs biberi atılarak, haşlanmış hindi veya tavuk eti ilave edilerek özleşinceye kadar kaynatılır.
Hamur:
Bir kapta ilik suya un bulanır. Daha sonra bu bulamaç, tencerede kaynayan suya yavaş yavaş dökülerek karıştırılır ve bir müddet pişirilir. Belli kıvama geldikten sonra tepsi veya sinilere ince olarak dökülür. Tahta kaşık ile alınan hamur, tasa konan arabası çorbasına batırılarak hamur çorba suyu ile çiğnenmeden yutulur. Mide ve bağırsak tembelliğine çok iyi gelen bu çorba kış aylarında sıkça yapılır.