Yenişehirli Abdullah Efendi

Yenişehirli Abdullah Efendi Osmanlılar zamanında yetişen Hanefi mezhebi fıkıh alimlerinden. İstanbul'da ilk olarak kurulan matbaanın kurulmasına fetva veren, elli yedinci Osmanlı şeyhülislamıdır. İsmi, Abdullah olup, Çatalcalı Ali Efendinin soyundandır. Doğum tarihi bilinmemektedir. Yenişehir'de doğdu. 1744 senesinde İstanbul'da vefat etti.

İlk tahsilini Yenişehir'de yaptıktan sonra İstanbul'a geldi. Zamanının alimlerinden akli ve nakli ilimleri tahsil etti. Yapılan imtihanı kazanarak müderris oldu. Çeşitli medreselerde müderrislik yapıp talebe yetiştirdi. En sonunda Süleymaniye Dar-ül-hadis müderrisliğine ulaştı. Hanefi fıkhında özel ihtisas kazanıp kadılık mesleğine geçti. Mevleviyyet derecesiyle fetva emini oldu. Haleb ve Bursa kadılıklarında bulundu. 1714 senesinde Mora Seferine İstanbul kadılığı payesiyle ordu kadısı olarak katıldı. 1716 senesinde Anadolu Kazaskerliğine, bir müddet sonra da Rumeli Kazaskerliğine getirildi. Bundan sonra Sultan Üçüncü Ahmed Han tarafından şeyhülislamlığa getirildi. Damad İbrahim Paşayla iyi anlaşıp hizmette bulundu. Padişahın ihsanlarına kavuştu. Zamanındaki birtakım kültür ve yenilik faaliyetlerine ön ayak oldu. İbrahim Müteferrika tarafından kurulan matbaanın kurulmasıyla ilgili fetvayı verdi. Bu matbaanın kurulmasıyla ilgili fetvası şöyledir:

“Kitap basma sanatını iyi bildiğini söyleyen bir kimse, lügat, mantık, astronomi, fizik ve benzerleri alet ilimleri kitaplarının harflerini ve kelimelerini birer kalıba çıkarıp, buradan kağıtların üzerine basarak bu kitapların benzerlerini elde ederim, dese, bu kimsenin, böyle kitap basmasına dinimiz izin verir mi?” Abdullah Efendi cevabında:

“Kitap basma sanatını iyi bilen bir kimse, bir kitabın harflerini ve kelimelerini birer kalıba çıkarıp, kağıtlara basmakla bu kitaptan az zamanda kolayca çok sayıda kitap elde ediyor. Böylece çok ucuz kitap yazılmasına sebep oluyor. Faideli bir iş olduğundan dinimiz bu kimsenin bu işi yapmasına izin verir. Kitapta yazılı ilmi bilen birkaç kişi önce kitabı tashih etmelidir. Tashih ettikten sonra basılırsa güzel bir iş olur.” buyurdu.

Yenişehirli Abdullah Efendinin bu fetvası, İslam dininin ilmi, fenni ve teknik gelişmeleri teşvik ettiğini göstermekte, “İslamiyet bizi geri bıraktı, ilmi ve teknik gelişmelere mani oldu.” diyerek gençliği tarihinden, dininden ve imanından soğutmak isteyen din düşmanlarının çirkin iftiralarına cevap teşkil etmektedir.

Şeyhülislamlık vazifesini üstün bir liyakatle yürüten Yenişehirli Abdullah Efendi, 1730 senesinde bu vazifeden alınıp Bozcaada'ya gönderildi. Oradan da hac vazifesini yapmak üzere Hicaz'a gitti. Hac vazifesini yerine getirip Peygamber efendimizin mübarek kabrini ziyaret etti ve İstanbul'a döndü. Bir müddet İstanbul dışındaki çiftliğinde kaldıktan sonra Kanlıca'daki evinde istirahat edip ibadetle meşgul oldu. 1744 (H.1156) senesinde Kanlıca'daki evinde vefat etti. Kanlıca İskender Paşa Cami bahçesine defnedildi.

Yenişehirli Abdullah Efendinin Behçet-ül-Fetava adlı fetva kitabı pek kıymetlidir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Yenişehirli Abdullah Efendi

1743

Osmanlı Şeyhülislamları Listesi

Larissa

Galata Mevlevihanesi

Namık kemal

Türk edebiyatı

Yenişehirli Abdullah Efendi