Yaş Haddi
Kısaca: Yaş haddi Bir kimsenin hak alabilmesi, mükellefiyet yüklenebilmesi için hukuken erişmesi gereken asgari yaş sınırı. Bir kimsenin hak sahibi olabilmesi ve bazı vecibeler yüklenebilmesi için her hadisede, her muamelede uygulanabilecek ortak, sabit bir yaş haddi belirlenmemiştir. Kanunlar hadisenin cinsine ve muamelenin çeşidine göre farklı bir yaş haddi belirlemişlerdir. Memuriyete girmede, emekli olmada, evlenmede, gayri menkul alım-satımında, evlatlık edinmede, seçime katılıp oy kullanmad ...devamı ☟
Mesela; kanuni istisnaları hariç olmak üzere evlenmek için erkeğin 17, kadının 15 yaşını ikmal etmesi lazımdır. Fakat hakim, fevkalade hallerde ve pek mühim bir sebebe dayanarak 15 yaşını ikmal etmiş erkeğin ve 14 yaşını bitirmiş olan kadının evlenmesine müsaade edebilir (M.K. mad. 88). Medeni Kanun, vasiyetname yapmak yoluyla ölüme bağlı tasarruflarda bulunabilmek için 15 yaşını bitirmiş olmak şartını getirmiştir (M.K. mad. 449). Kanun, medeni haklardan istifade edebilmek için kişinin reşit olması şartını aramıştır. Bunun için de kişinin 18 yaşını ikmal etmesi gerekmektedir (M.K. mad. 11). Yine Medeni Kanuna göre, evlat edinebilmek için en az 40 yaşını doldurmuş olması, evlat edinen kimsenin evlatlıktan en az 18 yaş büyük olması şartını aramıştır (M.K. mad. 253).
Ceza Kanununda da buna benzer yaş hadleri mevcuttur. Mesela fiili işlediği zaman 11 yaşını bitirmemiş olanlar hakkında takibat yapılamaz ve ceza verilemez. Keza, fiili işlediği zaman 11 yaşını bitirmiş olup da 15 yaşını doldurmamış olanlarla, 15 yaşını bitirmiş olup da 18 yaşını bitirmemiş olanlar hakkında indirimli ceza verilir (TCK mad. 53, 54, 55).
1982 Anayasasında da belli kanunlarda yaş haddi kabul edilmiştir. Mesela seçimlerde oy kullanabilmek için 21 yaşını doldurmuş olmak şarttır (mad. 67). Milletvekili seçilebilmek için 30 yaşını (mad. 76), Cumhurbaşkanı seçilebilmek için de 40 yaşını doldurmuş olmak lazımdır (mad. 101).
Askeri ve mülki memurlar devlet hizmetine girerken belli bir yaşta olmak ve belli yaşın da üzerine çıkmamış olmak şartı vardır. Memuriyetin özelliklerine göre muhtelif kanunlar değişik yaş hadleri kabul etmişlerdir. Emeklilik bakımından da yaş mevcuttur. 8 Haziran 1949 tarihli ve 5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanununun 40. maddesine göre memurlar 65 yaşını doldurunca mecburen emekli olurlar. 4 Kasım 1981 tarihli ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununa göre, üniversite öğretim üyeleri 67 yaşını doldurunca emekli olurlar.
Askeri kişilerin emeklilik yaş hadleri rütbelerine göre değişir. Keza emniyet mensupları, gümrük memurları, posta, telefon ve telgraf idaresinde çalışanların, farklı emeklilik yaş hadleri vardır.
Sosyal SigortalarKanununa tabi olan işçilerin en erken emekli olacakları yaş haddi arttırılmıştır. 17.7.1984 tarihli ve 506 sayılı, Sosyal Sigortalar Kanunu, 3246 sayılı ve 24.12.1985 tarihli kanunla değiştirilmiştir. Bu değişikliğe göre, 1 Ocak 1990 tarihinden itibaren Sosyal Sigortalar Kanununa bağlı olarak çalışacak işçilerden kadın 55, erkek 60 yaşını doldurmuş olmadıkça emekli maaşı alamayacaktır.
Bu şekildeki yaş haddi kanunu 26 Şubat 1992'de çıkarılan emeklilik kanunu ile ortadan kaldırıldı. Kadınlardan 20, erkeklerden 25 hizmet yılını dolduran memur, işçi... herkesin yaşı ne olursa olsun istekleri üzerine emekli olabilir hükmü getirildi. (Bkz. Emeklilik)
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi
Bu konuda henüz görüş yok.