Türkçe Bilgi: Yazınsal dil

Klasik Çin, Eski İzlanda, Eski İrlanda ve Osmanlı divan yazıınıı gibi bazı yazınlarda kullanılan dil, halkın günlük dilinden çok farklıdır. Batı yazınında gündelik dilin kullanılması oldukça yeni bir olgudur. İngiliz yazınında, eğitimli bir kişinin konuşma diliyle yazan ilk yazar Daniel Defoe'dur. Ama konuşma dilinin yazına girmesi, yazın dilin özel bir dil olmasını engellememiştir. Günlük konuşma dilinde bile, sözcüklerin en dolaysız düzanlamlarının yanı sıra, bazı dolaylı yananlamlar vardır. Söz sanatları, düzanlam ile yananlam arasındaki bu farklılıktan kaynaklanır. Edebiyat dilini bir tavır, bir eda ya da bir jest haline getiren de budur. Sanatsız, süssüz, yalın bir yazınsal metin bile gizli bir "jest" içerir. Bilinçli olarak seçilmiş bir yalınlık, eski yazının değerlerine bir karşı çıkıştır. Hemingway ve Albert Camus gibi çağdaş yazarlar, romanlarındaki görünüşte yalın biçemle, bir "gerçeklik duygusu" yaratmak istemişlerdir. Oysa bu bir tuzaktır; yapıt hiçbir zaman gerçeğin kendisi değil, gerçeğin yazar tarafından görülmüş ve anlatılmış imgesidir.

Dilin bu karmaşıklığı ve bulanıklığı, sözcüklerle nesneler arasında her zaman var olan uzaklık, yazının kurmaca özelliği gibi olgular, 20. yüzyılda Batı'da çeşitli akımlarda ele alınmış ve yazın kuramlarının odak noktasına yerleştirilmiştir. İngiltere'de I. A. Richards ve William Empson gibi eleştirmenler, şiiri şiir yapan özelliğin sözcüklerdeki anlam belirsizliği olduğunu öne sürmüşlerdir. Richards'a göre, bir cümleye şiirsel nitelik kazandıran öğe, sözcüklerin içerdiği farklı anlamlar arasındaki gerilimdir. Empson da Seven Types of Ambiguity (1930; Belirsizliğin Yedi Türü) adlı yapıtında, dilin ve sözcüklerin yapısında bulunan belirsizlik ve çokanlamlılık boyutlarını incelemiştir. Bu yaklaşım, ABD'de Yeni Eleştiri okuluyla sürmüştür.

Dil ile dış gerçeklik arasındaki kopukluk, Avrupa'da Ferdinand de Saussure'ün görüşlerinden esinlenen yapısalcı yazın kuramlarının da çıkış noktasıdır. Fransız eleştirmen Roland Barthes, Le Degre zero de lacriture (1953; Yazının Sıfır Derecesi, 1989) adlı yapıtında, yazının model aldığı gerçekliğin dış gerçeklik değil, başka yazınlar olduğunu öne sürer. Barthes'a göre, eleştirmenin görevi yapıtın dış gerçeği yansıtıp yansıtmadığını saptamak değil, elindeki metinle başka metinler arasındaki gizli ya da açık ilişkileri belirlemektir.

Sözcüklerin bulanıklığı ve çokanlamlılığı, bir dilden başka dillere çeviriyi güçleştiren, bazen olanakşızlaştıran bir etkendir. Bir sözcüğün sözlükteki karşılığı, her zaman o sözcüğün içerdiği bütün anlam ve duygu katmanlarım veremeyebilir. Bununla birlikte, çevirilerin varlığını sürdürmesi edebiyatın yalnızca bir dilsel biçim olmadığını da göstermektedir.

Yazınsal Dil

Kenan dilleri

Halk hikâyesi

Dilbilim

Tipografi

Kara Anlatı Yazarı VÜS'AT O. BENER

Diken Ucu

Võro dili

Öz Türkçe