Diğer anlamı|Yavaşlar
Yavaşlar hakkında genel bilgi
Yavaşlar, Afyonkarahisar ili, Sandıklı ilçesine bağlı bir yerleşim birimi olup, il merkezine yaklaşık 90 km. uzaklıktadır. İlçeye 30 km mesafede ve Sandıklı-Uşak karayolu üzerinde bulunur. Yavaşlar`ı Sandıklı`ya 1950`li yılların sonunda yapılan şose yol bağlamaktadır. Bu yol 1970`lerin ortalarında asfaltlanmıştır.İlk yerleşim merkezi, çanak şeklinde bir arazi üzerinde kurulmuş ve ortasından geçen çay beldeyi adeta ikiye bölmüştür. Son yıllarda belde, karayol mevkiine doğru serpilmeye başlamıştır. 1972 yılında belediye statüsüne kavuşan Yavaşlar, tek öğretmenli yıllardan başlayan eğitim-öğretim sürecine 1967-68 öğretim yılından itibaren “ Yavaşlar Ortaokulu” ile devam etmektedir.
Belediye hizmetlerinden yaralanmanın bir sonucu olarak, içme suyu şebekesi ve kanalizasyon problemi halledilmiş durumdadır. İçme suyuyla yaz aylarında bahçe sulaması da yapılabilmektedir.
Belde, belediye teşkilatının kurulması ile birlikte tek muhtarlıktan üç muhtarlığa ayrılmıştır. Bu muhtarlıklar: Cumhuriyet, Kurtuluş, Hisar mahallesi şeklinde adlandırılmıştır.
Beldede ki kıt imkanlar, insanları daha çok okumaya zorlamış, Köy Enstitüleriyle başlayan bu süreç, Astsubay Okulları, İlk Öğretmen Okulları ve diğer meslek okullarıyla devam etmiştir. Kısa yoldan hayata atılmak ve para kazanmak şeklinde özetlenebilecek bu model, uzun yıllar; “Devletten aylık Allah`tan sağlıka€¦!” sloganıyla revaç bulmuştur. Diğer bir hareketlilikte 1960`ların sonuna doğru yurtiçi ve yurtdışı işçi göçünde görülmüştür. Yurtdışı işçi göçü genellikle Almanya Fransa ve İsviçre gibi Avrupa ülkelerinin yanında bazı Arap ülkelerine de yayılmıştır. Yurtiçi işçi göçünün yoğun olduğu iller; İzmir, İzmit ve İstanbul gibi sanayi bölgeleridir.
Az önce değinildiği gibi imkanların sınırlılığı, insanları belde dışına itmiştir. Maaş ve ücret karşılığı bir yerde çalışanların görünürdeki refah düzeyi, insanları “karayolu aşmaya” zorlamıştır. Buna birde 80`lerden itibaren şehirlerin cazibe merkezi gibi algılanmasının etkisiyle oluşan göçleri de eklediğimizde, nüfusun ne denli azaldığı anlaşılabilir. Bu yönüyle bakıldığında Yavaşlar, yazları kalabalık ve hareketli diğer mevsimler suyu kesilmiş değirmen görüntüsü verir.
Buna rağmen Yavaşlar, çevresinde okumuş yazmışı çok, ülkemizin her bölgesinde ve şehrinde çeşitli statülerde görev yapan insanlarının bulunuşu ile bilinir ve takdir görür.
Tarihçesi
Yavaşlar isminin nereden geldiği niçin bu şekilde adlandırıldığı hakkında kesin ve somut bir bilgi bulunmamaktadır. “Yörük Çeşmesinin” ve camiinin kitabesinde yer alan tarihlerden beldenin geçmişinin 200 yıl civarında olduğu tahmin edilmektedir. Yavaş yavaş büyüdüğü için böyle bir adla anıldığı çok inandırıcı gözükmediği gibi “Çuvaşlardan” geldiği yakıştırması da hiç bir gerçekliğe dayanmamaktadır. Fakat Yörük Çeşmesinin kitabesindeki “sarı tekeli” aşiretinden bir Yörük beyinin isminin yer alması, buranın göçerkonarlıktan yerleşik hayata geçilmek suretiyle vücut bulduğu söylenilebilir.Yavaşların tarihçesine kaynaklık edebilecek yazılı belgelerden Osmanlı Şeriyye Sicilleri, Salnameler ve vergi kayıtları tetkik edilmemekle birlikte, 1840 öncesi yavaşlara ait kayıt ve bilgilere rastlanmadığı bilinmektedir. Bundan da Yavaşların tarihçesinin çok eskiye dayanmadığı tahmin edilmektedir. Nakli bilgiye dayanan şekliyle bu günkü Yavaşları 19. yüzyıl sonlarında çevreden gelen göçlerin oluşturduğu söylenebilir.
Yavaşların kurulduğu yerde antik çağa ait kalıntılar bulunmuştur. Güney batısında ki “ Asar ” denilen tepeden altın sikkeler, kuzey batısında ki “ Alaman ” denilen bölgede ise, yine bu döneme ait yeraltı saray kalıntılarına rastlanılmıştır. Belediye binasının bulunduğu yer ile “ Çekirgelik “ denilen yerlerde de eski çağlara ait mezarlar ve çeşitli malzemeler çıkarılmıştır. Belde merkezinde rastlanılan büyük küplerin de bulunuşu yerleşim merkezinin çok eski medeniyetlere sahiplendiğini söylemek mümkündür.
Ekonomik hayat
Tarım
Yavaşların geçimi, Ağırlıklı olarak tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünü olarak; buğday, arpa, nohut. Mercimek, fiğ ve az miktarda ayçiçeği ve mısır yetiştirilmektedir. Topraklarının çoğunluğu kıraç, engebeli ve miras yolu ile bölünmüştür. Tarıma traktörün girişi, gübreleme ve ilaçlama gibi faktörlerin etkisiyle üretim artışı olmakla birlikte, masrafların çokluğu çiftçiliği zorlamaktadır. Meyve çeşidi olarak vişne ilk başta gözükmekle beraber: kayısı, elma ve ayva gibi meyveler de yetişmektedir.
Vişne gerek bakım ve emek, gerekse kısa zamanda ürün elde edilmesi sebebi ile, halkın daha çok rağbet ettiği bir meyve olup, önemli bir gelir kaynağıdır. 1960`lı yıllarda denenen ticari amaçlı elma yetiştiriciliğinden beklenen verim alınamadığı için elma ağaçları sahipleri tarafından sökülerek yeniden tahıl üretimine dönülmüştür.
Hayvancılık
Önceki yıllarda halkın en önemli geçim kaynaklarından biri olan koyun ve keçi yetiştiriciliği, son yıllarda önemini kaybetmiştir. Son yirmi yıl içerisinde küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinin yerini, daha ziyade büyük baş hayvan besiciliği almıştır. Bu alandan aile ekonomisine daha fazla katkı sağlanmaktadır. Yumurta ve et tavukçuluğu olmak üzere iki müteşebbisin 1980`lerde oluşturdukları modern tavuk çiftliği işletmeleri, ne yazık başarılı ve uzun ömürlü olamamıştır.
Sanayi
Beldemizde sanayi kapsamında bir işletme bulunmamakla birlikte 2006 yılı sonlarına doğru kurulan tekstil atölyesi bu alanda bir ilktir. Geçmişteki un değirmenleri, tuğla ve kiremit atölyelerinden şu anda çalışanı kalmamıştır. Halen küçük atölye şeklinde birkaç demirci ile birer marangoz ve traktör tamircisi faaliyet göstermektedir.
Sümerbank Isparta Halıcılık işletmesinin l960 yılının ortasında kurmuş olduğu halı tezgahları, varlığını 1980`lerin ortasına kadar sürdürebilmiştir. Yüzün üzerindeki bu halı tezgahları, bir dönem beldenin en önemli gelir kaynağını oluşturmuştur. Bu sayede halkın refah düzeyinde gözle görünür bir artış sağlanmıştır.
Ticaret
Sanayinin gelişmediği beldemizde ticari alanda da bir canlılığa rastlanılmaz. Geleneksel yöntemle faaliyet gösteren birkaç bakkal dükkanının dışında, iki fırın ve birkaç da manifatura dükkanı bulunmaktadır.Daha önceden değinildiği üzere; halkın geneli “devletten aylık Allah`tan sağlık” anlayışına yöneldikleri için, ticaret tercihe değer bir meşguliyet olarak görülmemektedir. Sanayi ve ticaret, beraberinde risk de getirdiği için fazla ilgi görmemiştir.
Sosyal hayat
Aile hayatı ve evlilikler
Yavaşlarda aile hayatı, sağlam temeller üzerine kurulmuştur. Az da olsa yakın akraba evliliğine rastlansa bile, öteden beri akraba dışı evlilikler tercih edilmektedir. Son yirmi yıla kadar belde içinden olan evlenmeler, son yıllarda belirgin bir içimde dışa açılmıştır. Belde içinden gerçekleşen evliliklerin akrabalık ilişkisi doğurması sonucu, bazı istisnalar olsa bile sosyal hayata huzur ve barış hakimdir.
Evlilikler tek eş esasına dayalı ve uzun ömürlüdür. Birkaç vaka dışında, parçalanmış aile ve boşanmalar yok gibidir. Aile ilişkileri sıkı, akrabalık bağları süreklidir.
Eğitim Durumu
Beldemizin en belirgin, belki de başta gelen özelliği; eğitim-öğretime büyük değer ve öncelik vermiş olmasıdır. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren eğitim-öğretime ilgi duyulmuş, Eğitmen Kursları ve Köy Enstitülerine çok sayıda öğrenci gönderilmiştir. Köy Enstitülerinden mezun köyümüzün öğretmenleri, eğitim-öğretim alanında uzun yıllar hizmet vermişlerdir. Gerek köyümüz öğretmenlerinin teşviki ve gerekse onların sosyal refahları, halk üzerinde bu alana ilgi ve alakayı büsbütün artırmıştır.
Sadece Yavaşlara has bir uygulama denilebilecek bir usul de, ilkokulu bitirip parasız yatılılık sınavını kazanamayanlar için “eski beş” adı altında beşinci sınıfı tekrarlaması ve bu işler için ücretli olarak açılan yaz kursları uygulamasıdır. Eğitim-öğretime ilginin bir sonucu olarak veliler, o günün şartlarında büyük maddi-manevi fedakarlıklar göstermişlerdir.
Beldemizde eğitim-öğretim düzeyi, 1970`li yıllara kadar ortaöğretim ile sınırlı iken, sonraki yıllarda yükseköğretime ilgi ve alaka artmıştır. Bunun sonucu, çeşitli üniversite ve yüksekokul mezunu insanlarımız Türkiye`nin değişik yerlerinde her kademede hizmet vermiş ve vermeye devam etmektedirler.1988 yani 12 sene önce yavaslar belediye olmustur
Göç ve nüfus
Dar ve elverişsiz tarım alanları, iş ve istihdam imkanlarının kıtlığı, insanları belde dışına itmiştir. “karayolu aşmayana” aş ve eş yok gibidir. Bunun sonucu, okumak ya da iş bulmak için göç neticesinde nüfus sürekli azalmaktadır. Dışarıda çalışanların bıraktıkları görüntü, beldede sürekli göçlere yol açmıştır. Bir yandan yurt dışındaki işçiler ailelerini yanlarına taşımışlar, diğer yandan da uzun yıllar beldede hizmet vermiş öğretmenlerimiz, beldeyi terk etmek suretiyle nüfusun azalmasında etkili olmuşlardır.
Resmi nüfus, üç binin üzerinde gözükmektedir. Ancak, belde dışında yaşayanların sayısı bu rakamın birkaç katıdır. Göç, bazı yerlerde o kadar yığılmıştır ki, Yavaşlarlılar buralarda birer mahalle oluşturacak hale gelmiştir.
Bir zamanlar hayatını kurtarmak gayesiyle ayrılanların pek çoğu emekli olmuş, fakat geri dönüş adeta yok gibidir. Oysa Yavaşlar; havası, suyu, tabi güzellikleri, alt yapısı ve ulaşım imkanları ile azından bir tatil beldesi olmaya adaydır. Geçmiş zamanı başa almak mümkün değildir, fakat geçmişi Yavaşlarda yaşamak hem çok kolay, hem de çok hoştur.
Sonuç
Doğup-büyüdüğümüz, her metre karesinde hatıralarımızın saklı olduğu Yavaşlarda böylesine kısa bir gezinti yapmış olduk. Bu gezintiye katkısı olacaklar çıkabilir. Yavaşlara aidiyet duyanlara belki bir nostalji de yaşatmış olabiliriz. Dileğimiz bunun artması ve gelişmesidirANONİM
Bulunduğu yöre tabiatının bu güne nazaran geçmişte daha yeşil olmasının etkisiyle "Yeşil Yavaşlar" adıyla anılır-dı. Günümüzde etkisini kaybetmiş olsada geçmişte geçim kaynağı olarak kaçak ağaç kesimi üst sıralarda yer aldığından Yavaşlar`ın "Yeşil" adını almasını sağlayan orman azalmıştır.
1980`li yılların ortalarından itibaren Orman İşletmesinin yoğun çabasıyla orman dokusu bozulan yerlerde tekrar oluşturulmaya başlanmıştır.
Bozulan orman dokusunu göstermesi açısından Sandıklı ovasına bakan bu yalnız (mış gibi görünen) çam manidardır (Yanında bir tane daha var-dı kesilmediyse yalnız değil).
http://yesilyavaslar.googlepages.com/Yalnz_am.jpg
Yine bozulan orman dokusunu gösteren Gülistan Gediği tepesi yönündeki ormanlık alanın durumu "Yeşil Yavaşlar"ın durumunu göstermektedir. http://yesilyavaslar.googlepages.com/Glistan_Gedii.jpg
Yavaşlar Hep YEŞİL Kalsın...
Linkler
Sandıklı belde ve köyleri belde-taslak