Türkçe Bilgi: yatsı namazı

Farz olan beş vakit namazın en sonuncusu.

Beş vakit namazla birlikte Hicretten bir buçuk yıl önce farz kılındı. Adını, kılındığı vakitten alır. Arapça'da yatsı namazına "salatül-işa" denir. Dört rekut gayr-i müekked sünnet, dört rekat farz, iki rekat da müekked sünnet olmak üzere toplam on rekattır. Yatsı namazının vakti içerisinde kılınan üç rekatlık vitir namazıyla birlikte, yatsının vakti içerisinde toplam ön üç rekat namaz kılınmış olur. Ancak, vitir namazı yatsı namazından sonra kılınır; sünnet olan da yatsı ile vitir arasını bir süre ayırmaktır. Hanefilere göre her ne kadar vitir namazı üç rekat kılınıyorsa da, bu namaz üç rekatla sınırlandırılamaz. Hz. Peygamber'in yatsıdan sonra uyuduğu, daha sonra gece uykusundan kalkarak vitir namazıyla teheccüd namazını birlikte kıldığı rivayet edilir. Hz. Aişe (r. anha) dan gelen bir rivayete göre: "Peygamber (s.a.s) gece on rekat (nafile) kılar, bir rekat daha ilaveyle vitri de ifa eder (şafak atınca) sabahın iki rekat sünnetini de kılardı. Bunların toplamı on üç rekat tutardı" (Ebu Davud, II, 348). Rasulüllah'ın kıldığı vitir namazı farklı olurdu. İslam alimlerine göre, bir, üç, beş, yedi, dokuz, on bir rekat kılınabilir. Değişmeyen ise, tek rekatlı olmasıdır. İmam Şafıi ile Ahmed b. Hanbel tek rekat kılınabileceğini söylerken, İmam Ebu Hanife'ye göre vitir üç rekattır.

Vakti: Yatsı namazının vakti akşam namazının vakti çıktıktan sonra girer ve sabahın vakti girinceye kadar devam eder. Rasulüllah'ın, yatsı namazını kılmadan önce uyumaktan, namazdan sonra ise oturup konuşmaktan hoşlanmadığı hakkında bir rivayet vardır (Tecrid-i Sarih, II, 489). Yatsıyı gecenin hangi vaktinde kılmak gerektiği konusunda da değişik rivayetler vardır. Bunlara göre Rasulullah bazan erken bazan da geç vakit kıldırırdı. Bu rivayetlerin biri şöyledir: "...Yatsıyı da bazen erken, bazen geç kıldırırdı. Cemaati toplanmış bulduğunda erken kıldırır, gecikmiş bulduğunda tehir ederdi..." (a.g.e., 508).

Diğer bir kısım hadis-i şeriflerde ise Rasulüllah'ın ümmete zor gelmese yatsı namazını sürekli olarak geç vakitte kıldırmayı arzuladığı bildirilmektedir: Hz. Aişe'den: "Rasulüllah yatsı namazını (erken kıldırmak adetleri iken) bir gece geç vakte kadar bırakmışlardı. Bu, İslam'ın yayılışından evvel idi. (O gece) hücre-i saadetlerinden erken çıkmadılar. Nihayet Ömer gelip Ya Rasulallah, buradaki kadınlar, çocuklar uyuyakaldılar' dedi. Bunun üzerine Rasulullah dışarıya çıkıp mesciddekilere, Şimdi yeryüzünde sizden başka bu namazı kılmak için bekleyen yoktur" buyurdular ". Diğer bir rivayette namazdan sonra şunları söyledi: (Gitmeye) acele etmeyiniz. Sizlere müjdem var, insanlar içinde sizden başka bu vakitte namaz kılan hiç bir kimsenin bulunmaması Allah'ın size (has olan) nimetlerindendir. Herkes çimdi namazını kılmış, yataklarına uzanmıştır. Siz ise, namazı bekler hal de olduğunuz sürece hep namazda (gibi) siniz. Zayıfın dermansızlığı, hastanın hastalığı, iş sahibinin işi-gücü olmasaydı şu namazı gece ortasına kadar geciktirirdim. Bu namazı geciktiriniz; zira siz bütün ümmetlere bu sayede üstün oldunuz. Sizden başka bu namazı hiç bir ümmet kılmamıştır" (a.g.e., 510-516).

Sabah ve yatsı namazının vakti uyku anına rastladığı için cemaatle kılmak güçlü bir iman ve irade istediğinden, bunu yapanlar daha çok sevap kazanırlar. Rasulullah şöyle buyurmuştur: "Münafıklara sabah ile yatsı namazlarından daha ağır hiçbir namaz yoktur. (Halbuki) bu iki namazın (cemaatin)de olan (ecir ve fazileti) bilseler, emekleye emekleye, sürüne sürüne de olsa onlara gelirlerdi ". Cemaate gelmeyip evlerinde namaz kılanlar hakkında "Yemin olsun içimden öyle geçiriyorum ki, müezzine kamet getirmesini emrettikten sonra içinizden birine insanlara imamlık etsin diye emredeyim, sonra ateşli kundakları alıp ezanı işittikten sonra namaza çıkmayanların evlerini başlarına yıkayım" buyurmaktadır. Yukarıda geçen hadisten ve şu hadisten çıkan sonuca göre yatsı namazına kadınların da cemaatle kılması caizdir: Abdullah b. Ömer rivayet ediyor:

"Kadınlarınız sizden geceleyin mescide (gidip ibadet için) izin istediklerinde, kendilerine izin veriniz". Ancak, fitne ve fesadın yaygınlaştığı, ahlaksızlığın alenileştiği, hele hele müslümanların güvenlikte olmadığı yer ve zamanlarda kadınların evlerinde kılmaları gerekir.

Önce dört rekatlık gayr-i müekked kılınır (Rasulüllah'ın bazan terkettiği bu sünnetin terkedilmesinde bir sakınca yoktur). Namazın dışındaki farzlar yerine getirildikten sonra kıbleye dönerek iftitah tekbiriyle namaza başlanır. "Sübhaneke" duasından sonra "euzü besmele" çekilerek "Fatiha" suresi okunur. Sonra besmelesiz olarak zamm-ı sure okunur, ardından tekbir getirerek rükua varılır. Üç defa "sübhane rabbiyel azim" dedikten sonra "semiallahu limen hamideh" ve ardından "rabbena leke'l hamd" deyip tekbir getirilerek secdeye gidilir. Secde iki kez tekrarlanır ve her iki secdede en az üç kez "sübhane rabbiyel ala"denir ve Âllahu ekber" diyerek ikinci rekata kalkılır. İkinci rekatın birincisinden farkı "sübhaneke" duası okunmaz, "euzu" çekilmez, besmeleyle başlanır. Aynı birinci rekat gibi kıyam, rüku, ve secdelerden sonra oturulur. "Tahiyyat" ve "salli"-"barik" duaları okunduktan sonra üçüncü rekata kalkılır. Üçüncü ve dördüncü rekatlar, birinci ve ikinci rekatlar gibi kılınır. Son oturuşta "Tahiyyat", "salli" "barik" dualarından sonra "Rabena" duası da okunur ve önce sağa sonra sola "Esselamü aleykum ve rahmetullah" diyerek selam verilir. Selamın ardından "Ellahümme ente's-selamü ve minke's-selamü tebarekte yazelcelali vel-ikram" diyerek namaz bitirilir.

Farza durmadan önce kamet getirilir (kadınlar getirmez), yatsının farzına diye niyet edilir. İftitah tekbiriyle namaza başlanır. İlk iki rekat aynen sünnetteki gibi kılınır. İkinci rekata kalkılır. Üçüncü ve dördüncü rektlarda yalnızca besmele ile birlikte "Fatiha" okunur. Fatihadan sonra birşey okumadan rükua varılır. Ve aynen sünnette olduğu gibi dördüncü rekattan sonraki son oturuşta bütün dualar okunur ve selam vererek farz bitmiş olur.

Ardından iki rekat sünnet de aynen daha önce kılınan ilk iki rekatlar gibi kılınır ve ikinci rekattan sonraki oturuşta bütün dualar okunur,'selam verilerek namazdan çıkılır.

Vitir namazı hakkında İslam alimleri arasında ihtilaf vardır.İki hadisi şerif: "Ey Kur'an ehli, vitir kılın. Şüphesiz Allah tektir, tek sever" diyen Rasulüllah'a bir bedevi, "Ne diyorsun?" dedi. Peygamber efendimiz, "Söylediğim (vitir namazı) ne seni ne de adamlarını ilgilendiren bir şey delil' buyurdu" (Ebu Davud, II, 409).

Bu hadis-i şerifi dikkate alan İmam Malik, Ahmed bin Hanbel ve İmam Şafii vitir namazının sünnet olduğunu söylerken; "Vitir namazı haktır. Vitir namazını kılmayan bizden değildir. Vitir haktır, vitir kılmayan bizden değildir. Vitir haktır, vitir kılmayan bizden değildir, "hadisini dikkate alan Ebu Hanife vitir namazının vacip olduğunu bildirmiştir. Dolayısıyla Hanefilerin dışındakiler vitir namazını isterlerse yatsıdan sonra kılar, kılmazlarsa da bedevi muamelesi görürler. Hanefiler ise vacip olduğuna inandıkları için kılarlar. Yatsıdan hemen sonra kılabilecekleri gibi şafak vaktine kadar istedikleri vakitte kılabilirler.

Vitrin kılınışı da, vitre niyet etmek şartıyla ilk iki rekatı farzın veya sünnetlerin iki rekatı gibidir. İkinci rekattan sonraki oturuşta "Tahiyyat" okunduktan sonra üçüncü rekata kalkılır. Besmele ile birlikte Fatiha, ardından zammı sure okunduktan sonra rükua varmayıp aynen iftitah tekbiri gibi tekbir alınır, eller kulaklara götürülerek "Allahu ekber" denir ve sonra eller tekrar bağlanır; "Allahümme inna nesteinüke..." ve "Allahümme iyyake na'büdü..." duaları okunur. Bundan sonra eller bırakılıp rüku ve secdelerden sonra oturulur ve diğer namazlardaki gibi dualar okunduktan sona selam verilerek vitir namazı son bulur. Vitir namazını üç rekattan daha fazla kılmak isteyen beş, yedi, dokuz veya on bir rekat kılabilir ve üçüncü rekatta okunan duaları son rekatlarda okur, fazladan kıldığı her iki rekatı da sünnet namazları gibi kılar.

Fedakr KIZMAZ

Yatsı Namazı

yatsı namazı

Yatsı namazı

Vitir Namazı

Namaz

Silahtar

Ebtah

Sübhaneke

Nur Suresi

Sala