Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Vietnam Demokratik Cumhuriyeti

Kısaca: Vietnam Demokratik Cumhuriyeti (Vietnamca: Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, yaygın adı: Kuzey Vietnam), 1945-1976 arasında Vietnam'ın kuzey yarısında var olmuş komünist devlet. 1945 yılında Hanoi'de Hồ Chí Minh tarafından ilan edilen bağımsızlıkla kurulan Vietnam Demokratik Cumhuriyeti, Birinci Çinhindi Savaşı sonunda yapılan Cenevre Konferansı sonunda Vietnam'ın ikiye bölünmesiyle ülkenin kuzey kesimini denetimine almıştır. ...devamı ☟

Vietnam Demokratik Cumhuriyeti (Vietnamca: Việt Nam Dan chủ Cộng hòa, yaygın adı: Kuzey Vietnam), 1945-1976 arasında Vietnam'ın kuzey yarısında var olmuş komünist devlet. 1945 yılında Hanoi'de Hồ Chí Minh tarafından ilan edilen bağımsızlıkla kurulan Vietnam Demokratik Cumhuriyeti, Birinci Çinhindi Savaşı sonunda yapılan Cenevre Konferansı sonunda Vietnam'ın ikiye bölünmesiyle ülkenin kuzey kesimini denetimine almıştır. Vietnam Savaşı'nda Güney Vietnam ve onu destekleyen Amerika Birleşik Devletleri'ne (ABD) karşı savaşan Kuzey Vienam zafere ulaşan taraf olmuştur. Güney Vietnam rejiminin çökmesinden (1975) sonra Vietnam Demokratik Cumhuriyeti'nin bu ülke ile birleşmesiyle Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Bağımsızlık ilanı Vietnam, 1887'de Fransız Çinhindi'nin parçası haline gelmişti. II. Dünya Savaşı'nda Fransa'nın Alman işgali altına girmesi sonra, Vichy Hükümeti'ne bağlı sömürge yönetimi Eylül 1940'ta Japon birliklerinin Çinhindi'ne üslenmesini öngören bir anlaşma yaptı. Bölgeyi Güneydoğu Asya'daki harekatlar için merkez olarak kullanan Japonlar savaşın sona ermek üzere olduğu 9 Mart 1945'te Fransız yönetimini ortadan kaldırarak İmparator Bao Dai'nin bağımsızlık ilan etmesini sağladılar. Bir yandan da milliyetçi duyguları körükleyerek bölge halkını silahlandırdılar. Ama Hue'de bir Vietnam ulusal hükümetinin atanmasına karşın, gerçek iktidar Japon işgal kuvvetlerinin elinde kaldı. Savaş yıllarında Japon korumasından yararlanan dinsel mezheplerin ve küçük grupların etkin olduğu Cochinchine dışında, Vietnam ulusal kurtuluş hareketinin odağını Çin'in güneyindeki sürgün gruplar oluşturdu. Hồ Chí Minh'in girişimiyle Mayıs 1941'de kurulan Vietnam'ın Bağımsızlığı İçin Devrimci Birlik (Việt Nam Ðộc Lập Ðồng Minh Hội), birleşik bir cephe yaratarak harekete yeni bir güç kazandırdı. Antikomünist gruplara yakınlık duyan Çin'deki Çan Kay-şek hükümetinin 1942'de Hồ Chí Minh'i tutuklamasına karşın, Müttefik yardımları daha çok Viet Minh olarak anılan birleşik cepheye yöneldi. Bunun nedeni Vo Nguyen Giap komutasındaki komünist gerillaların Tonkin'in kuzeyinde etkili bir mücadele yürütmesiydi. Bir buçuk yıl sonra serbest bırakılan Hồ Chí Minh, Ekim 1944'te Vietnam'a giderek hareketin başına geçti. Japonların Ağustos 1945'te Müttefiklere teslim olması üzerine Viet Minh ülke çapında genel bir ayaklanma düzenleyerek Hanoi'de yeni bir hükümet oluşturdu. İmparatora bağlı Hue hükümeti görevden çekilirken Saygon'da denetimi ele geçiren geçici komite de Hanoi hükümetini tanıdı. Bağımsızlığın ilan edildiği 2 Eylül 1945'te ülke içinde Viet Minh'in önünde artık etkili bir güç bulunmuyordu. Yeni yönetim hemen köylerdeki nüfuzlular konseyinin yerine halk konseylerini geçirdi. 2 Mart 1946'da Hồ Chí Minh yeni devletin başkanı ilan edildi. Ama Potsdam Konferansı'nda Müttefiklerin Çinhindi konusunda vardıkları anlaşma bu iktidarın pekişmesini önledi. Anlaşmaya göre Japon kuvvetlerini silahsızlandırmak için Vietnam'ın kuzeyine Çin, güneyine de Britanya birlikleri girecekti. Çan Kay-şek'in Fransızların dönüşünden yana olmaması nedeniyle Çin birlikleri Hanoi hükümetine karışmaktan kaçındı. Güneydeki Britanya birlikleri ise Fransız askerlerinin denetimi yeniden sağlamasına yardım etti. Bu durum Hanoi hükümetinden destek gören yeni bir gerilla direniş hareketi doğurdu. Birinci Çinhindi Savaşı ve Bölünme Fransızlar duruma bir dereceye kadar egemen olmuşlarsa da, milliyetçi hareketin gücünü görmüşlerdi. Tonkin Körfezi Olayı'ndan sonra ABD'nin Kuzey Vietnam'a verdiğ karşılık çok sert oldu. 5 Şubat 1965 tarihinde Vietkong Pleiku'daki Amerikan kampına bir saldırıda bulundu ve sekiz Amerikalı öldü. Bu olay, Tonkin Körfezi Olayı'yla birlikte, gelecek üç yıl boyunca Kuzey Vietnam'ı yerle bir edecek korkunç Amerikan bombardımanının da başlangıcı oldu. Bombardımanların hiçbir sonuç vermeyeceği yolundaki eski raporları görmezliktan gelen Amerikalı yöneticiler, Güney'deki Vietkong saldırılarının kaynağı olan Kuzey Vietnam'ı bombalayarak hem saldırı kaynağını kurutmayı, hem de Çin'e ABD'nin kararlılığını göstermek istiyorlardı. Bu harekatı izleyen asker sevkiyatı sonunda Güney Vietnam'da çarpışan ABD askerlerinin sayısı 1968 başlarında 500 binin üzerine çıktı. Kuzey Vietnam'a karşı bombardımanın bütün şiddetiyle sürdüğü bu dönemde ABD ve Güney Vietnam birliklerinin gerilla hareketini çökertme girişimleri boşa çıktı. Vietkong kuvvetlerinin Şubat 1968'de kentlere ve askeri üslere karşı düzenlediği Tet Saldırısı savaşta bir dönüm noktası oldu. Askeri bir zaferin olanaksızlığını gören ABD yönetimi Mayıs 1968'de Hanoi'yle görüşme masasına oturdu. Paris'te yürütülen görüşmelere bir süre sonra Ulusal Kurtuluş Cephesi ve Saygon rejimi temsilcileri de katıldı. Devlet başkanlığını ve nüfuzlu konumunu sürdürmekle birlikte 1959'da yönetim işlerini yakın çevresine bırakmış olan Hồ Chí Minh barış görüşmelerinin yeni başladığı Eylül 1969'da öldü. Hồ Chí Minh'in ölümüne rağmen, ülkenin siyasal istikrarı bozulmadı. Parti ve devlet kademelerinde Le Duan birinci adam olarak öne çıktı. Geri çekilme harekatını aşamalı bir plana bağlayan ABD yönetimi Saygon rejiminin kendi başına savaşı sürdürmesini sağlayacak önlemler alam yoluna gitti. Bunun sonucu olarak Paris'te barış görüşmeleri devam ederken bütün bölgeyi kapsamak üzere tarihte benzeri görülmemiş yoğun hava akınlarına girişildi. Sonunda Ocak 1973'te imzalanan ateşkes anlaşmasıyla ABD birliklerinin geri çekilme harekatının 60 gün içinde tamamlanması kararlaştırıldı. Ayrıca Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin 1969'da kurmuş olduğu Geçici Devrimci Hükümet resmen bir taraf olarak tanınmış oldu. Anlaşmanın ardından Saygon rejimi Mekong Deltasında Vietkong gerillalarına karşı geniş çaplı bir saldırı başlattı. Bunun üzerine Kuzey Vietnam askeri müdahaleyle sorunu çözmeye yöneldi. Bir yıl kadar süren şiddetli çarpışmalarda büyük bir ilerleme sağlayan Kuzey Vietnam ve Vietkong kuvvetleri, Güney Vietnam rejiminin hızla çökmesiyle Nisan 1975'te Saygon'a girdi. Askeri zaferle fiilen ortadan kalkan bölünmüşlük, genel seçimlerin ardından 2 Temmuz 1976'da Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti'nin ilanıyla resmen sona erdi.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.