Vani Muhammed Efendi
Kısaca: Vânî Muhammed Efendi Osmanlı âlim ve devlet adamlarından. Van civârındaki Hoşap Kasabasında yetişti. Fâzıl Ahmed Paşa, 1661 yılında Van’dan İstanbul’a getirdi. ...devamı ☟
Dinimize sonradan sokulan hurafeler ve bozuk mezheplerle mücadele etti. 1666 yılında Mevlevilerin simalarını ve Halvetilerin rakslarını yasak ettirdi. Babaeski’deki Hurufi tekkesini yıktırdı (Bkz. Hurufilik). Dinimizin içilmesini, satılmasını yasak ettiği şarabın, 1671’de satılmasını yasak ettirdi.
Sultan Dördüncü Mehmed Han, Valide Turhan Sultan, vezirler ve alimlerin açılışında hazır bulunduğu Yeni Camideki ilk Cuma vazını yaptı (1664). Vani Mehmed Efendi, çeşitli beyannameler yayınlayarak Osmanlı Devletine karşı çıkan, bu beyannameleri bütün dünya Yahudilerine göndermeye çalışan, kendisinin Mesih olduğunu iddia eden meşhur dönme Sabatay Sevi’nin yargılandığı yüksek divanda üye olarak bulundu. Sabatay Sevi kendisinin Mesih olmadığını ve yaptıklarını inkar ve Müslüman olduğunu ilan etti. Mehmed Efendi ismini aldı. Onun Müslüman olmuş görünmesiyle ilgili olarak Vani Mehmed Efendi; “Bu adamın Müslümanlığı kalbi hisler ve ihlas ile kabul ettiğine kani değilim. Fakat dinimiz şüpheyi reddeder ve kişinin imanı üzerinde hüküm ancak cenab-ı Hakk’ındır. Bu itibarla ihlasla Müslüman olmasını niyazdan başka şey yapamam.” dedi.
1682 yılında Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Viyana’daki Haçlı orduları karşısında bozguna uğradığında, Vani Muhammed Efendi ordu şeyhiydi. Bunun için ordunun dönüşünde Bursa’daKestelKöyüne sürgün gönderildi. Kestel’de büyük bir cami ve mektep yaptırdı. 1684’te Kestel’de vefat etti.
Boğaziçindeki Vaniköy Camiini de yaptırdı. Bu semt ismini Vani Efendiden almıştır ve Vaniköy denmiştir.
Bu konuda henüz görüş yok.