Publius Licinius ValerianusValerian`ın tam ünvanı IMPERATOR CAESAR PVBLIVS LICINIVS VALERIANVS PIVS FELIX INVICTVS AVGVSTVS, "Emperor Caesar Publius Licinus Valerianus Pious Lucky Unconquered Augustus". (d. 200 civarı - ö. 260 sonrası), 253 - 260 yılları arsında görev yapmış Valerian adıyla tanınan Roma İmparatoru.
Hayatı
Kökeni ve yükselişi
3. Yüzyıl krizlerinde, tahtta hak iddia edenlerin bir çoğunun aksine Valerian, soylu ve geleneksel bir senatoryal Roma ailesinden geliyordu. Gençliği hakkında bilgi az olmakla birlikte, Egnatia Mariniana ile olan evliliğinden geleceğin imparatoru Gallienus ve Küçük Valerianus adında iki oğlu olmuştur.
238 yılında ``princeps senatus`` olarak görev yaparken, Gordian I`le onun imparatorluk iddiasının senatoryal onayını müzakere etti. Valerian, 251 yılında senato tarafından Censor seçildiğinde Decius Censor`luğun yasama ve yürütmeye ilişkin güçlerini o kadar genişletmişti ki pratikte neredeyse İmparatorun sivil otoritesini bile kapsayacak hale gelmişti. Decius`un yönetiminde, Ren bölgesi eyaletlerinden Noricum ve Raetia valisi olarak atandı ve Trebonianus Gallus`la birlikte Aemilianus`un 253 yılındaki isyanını bastırmaya çalıştı. Valerian, güney cephesini tuttu ancak çok geçti; Gallus kendi askerleri tarafından öldürüldü ve birlikleri Aemilianus gelmeden önce onun tarafına geçti. Ardından Raetia`lı askerler Valerian`ı imparator ilan ederek, Roma`ya doğru yürüyüşlerine devam ettiler. Eylüldeki Roma`ya ulaştığı sıralarda, Aemilianus`un lejyonları taraf değiştirdi ve onu öldürerek Valerian`ı İmparator ilan ettiler. Roma `da Senato, Valerian`ın İmparatorluğunu sadece misilleme korkusundan değil aynı zamanda kendilerinden birisi olduğundan dolayı hemen onayladı.
`un" target="_blank"> annesi Egnatia Marininiana.]
Saltanatı ve düşüşü
Valerian`ın imparator olarak ilk icraatı oğlu Gallienus`u kendisine ortak yapmasıydı. Saltanatının başında Avrupadaki işler kötüden berbata doğru ilerlerken, imparatorluğun batısının tamamı karışıklığa giriyordu. Doğu`da Antakya, Sasani soyundan bir derebeyinin eline düşüyor, Ermenistan Krallığı ise I Şapur (Sapor) tarafından işgal ediliyordu. Valerian ve Gallienus, İmparatorluğun sorunlarını ikiye böldüler ve oğlu batı bölgesini alırken babası Pers tehdidini karşılamak üzere doğunun yönetimini eline aldı.
önünde diz çökmüş gösteren yüksek kabartma rölyef.(Naghsh-e Rostam, Şiraz, İran).]
257 de, Valerian Antakya`yı yeniden ele geçirmiş ve Roma kontrolü altındaki Suriye eyaletine gelmişti ancak ertesi yıl Gotlar Küçük Asya`yı tahrip ettiler. 259 sonlarında, Edessa`ya hareket etti ancak bir Hıyarcıklı veba salgını Roma ordusunun pozisyonunu zayıflatacak kadar sayıda askerin ölümüne neden oldu. Bu aşamadan sonra Valerian, Shapur I. ile anlaşma koşulları aramaya başladı ve 259 yılı sonları ya da 260 yılı başlarındaki bir zamanda yapılan Edessa Savaşı`nda bozguna uğradı ve Onu tarihte esir alınan tek Roma imparatoru yapacak şekilde Perslerin eline geçti. Augustus tarihine göre, Valerian`ın ele geçirilmesinde bir ihanet etkili olmuştur; Persler anlaşma koşullarını görüşmeyi kabul etmişler ve onunla karşılaştıklarında tutuklamışlardı.
Esaret altında ölümü
Erken Hristiyan kaynaklardan Lactantius, ölümünden önce Valerian`ın kral Shapur`un atına binmek için onu bir ayak taburesi gibi kullanması da dahil Persler tarafından oldukça aşağılanmış olduğunu aktarır. Olanların bu versiyonuna göre, uzun süre bu şekilde bir muameleyle karşı karşıya kalan Valerian, Shapur`a serbest bırakılması için yüklü miktarda fidye teklif etmişti. Cevap olarak, diğer bir görüşe göre, Shapur Valerian`a zorla eriyik altın yutmasını söylemiş (bir diğer hikayeye göre ölümü hemen hemen aynıdır ancak burada Valerian derisi canlı canlı soyularak öldürülmüştür.) ve sonra talihsiz imparatorun derisi yüzülmüş ve içi saman doldurularak Perslerin en büyük tapınağında ganimet olarak sergilenmiştir. Lactantius`un devam eden iddialarına göre, Perslerin Romalılarla yaklaşık üçyüz elli yıl sonra yaptıkları ve bozguna uğradıkları savaşın ardından Valerian`ın derisi törenle yakılmış ve cenaze töreni yapılabilimiştir.Lactantius, ``De Mortibus Persecutorum``, v; Wickert, L., "Licinius (Egnatius) 84" in ``Pauly-Wissowa, Realencyclopí¤die`` 13.1 (1926), 488-495; Parker, H., ``M.S. 138 - 337 arası Roma Dünyasının Tarihi `` (Londra, 1958), 170. From [1]..Shapur I tarafından esir alınan Çinli bir prensin, Valerian`ın ölümünün ardından olanlarla ilgili rolü tarihçiler tarafından herhangi kesin bir sonuca ulaşmadan sık sık tartışılmıştır. `ın" target="_blank"> Shapur I tarafından küçük düşürülme sahnesi, mürekkep çalışması, Genç Hans Holbein,1521 yılı civarı]
Günümüz tarihçilerinden bazıları, Lactantius`un hikayesine zıt olarak, Valerian ve ordusunun bir kısmının Shapur I tarafından Bishapur şehrine gönderildiğini ve orada görece iyi şartlarda yaşadıklarına inanırlar. Shapur, kalan askerleri mühendislik ve kalkınma planları için kullandı. Antik Susa şehri yakınlarındaki ``Band-e Kaisar`` (Sezar`ın barajı), Roma mühendisliğinden baki kalan eserlerden birisidir.Abdolhossein Zarinkoob "``Ruzgaran: tarikh-i Iran az aghz ta saqut saltnat Pahlvi``" pp. 195İran`daki Naghshe-Rostam taş oymalarında Shapur I, bir tevazu göstergesi olarak Valerian`ın elini tutarak saygı göstermektedir.
Diğer günümüz tarihçileri ise Lactantius`un aktardıklarının en azından bir kısmına güvenme eğilimindedirler.Reiner, Erica. "The Reddling of Valerian." The Classical Quarterly 56:0101, 325-329, Cambridge University Press, 5/2006.Segal, Eliezer. "Stepladders and Stable-Hands." The Jewish Free Press, Calgary, March 2, 2006, p. 11.
Valerian ve Gallienus`un müşterek imparatorluğu bir kaç kez imparatorluk iddiasındaki isyancılar tarafından tehdit edilmiştir. Bir kaç isyan girişimine rağmen, Gallienus suikaste uğradığı 268 yılına kadar tacını koruyabilmiştir.
Eksik ve çelişkili kaynaklar nedeniyle, saltanatının tarihsel dizini ve ayrıntıları çok belirsizdir.
Kaynaklar
Dış bağlantılar
- "Valerian ve Gallienus", ``De Imperatoribus Romanis``, İngilizce
başlangıç kutusu sıra kutusu| önce = Aemilianus | başlık= Roma İmparatoru | yıllar= 253 - 260 | sonra= Gallienus bitiş kutusu
Kaynak wiki |url=http://en.wikipedia.org/wiki/Valerian_%28emperor%29 |tarih=15 Nisan 2007 |dil=İngilizce |madde=Valerian (emperor)
Roma İmparatorları