Uzay Taşıtı Dışı Etkinlik

Uzay taşıtı dışı etkinlik, ("Extra-vehicular activity" (EVA) - "Araç dışı etkinlik") ya da Uzay gemisi dışı etkinlik, Dünya'nın atmosferinin ötesinde yani Dünya dışı olarak nitelenen uzay boşluğu ya da uzayın herhangi bir yerinde boşlukta bir astronot ya da kozmonot tarafından yapılan herhangi bir etkinliği anlatan terim. Sıklıkla kullanılan dünya yörüngesindeki bir uzay gemisi veya uzay istasyonunun dışında uygulanan uzay yürüyüşünü tanımlamak için kullanılır. EVA daha çok uygulanması gereken teknik yöntemler bütününü tanımlamak için kullanılır. Uluslararası Uzay İstasyonu için gerçekleştirilen istasyon dışı teknik görevler gibi. Ama aynı zamanda Ay yüzeyi keşfi için de kullanılır ("Ay yürüyüşleri..." gibi). 1962-1972 arası Apollo programı Amerikalı 6 astronot tarafından gerçekleştirildi. Bu görevlerin son üçünden herbirinde, ayrıca dünyaya dönüş görevinde astronotların görevleri en az bir Araç Dışı Etkinlik (Extra-vehicular Activity - EVA) içerir. Amerikalı astronotlar ayrıca ABD'nin ilk Uzay Laboratuvarı olan Skylab'ın arızasını onarmak için 1973 yılında bu usulu (EVA Procedure) kullanmıştır. Bu yöntemde astronot ayakta durur posizyonda uzay aracından ayrılmadan durur (Canadarm robotik kolu ile veya bir çelik halat ile uzay aracına bağlıdır). Çevresel destekle uzay giysisi içinde İnsanlı Manevra Ünitesi ile araca tamamen bağlıdır. Gelişme Tarihi NASA mühendisleri, 1960'ların başlarında Apollo programı kapsamında Aya insan gönderme tasarısını gerçekleştirebilmek için bir dizi yöntem geliştirdiler. Çünkü astronotlar, bilimsel deneyler gerçekleştirmek amacıyla ay örnekleri toplamak için uzay aracından ayrılmak zorundaydı. Bunu desteklemeleri ve diğer Apollo hedeflerine ulaşabilmeleri, ayrıca Gemini programı için uzay dışında çalışmaları ve yeteneklerini geliştirmeleri gerekmekteydi. Ancak, Sovyetler Birliği insanlı uzay uçuşlarında bilgi ve tekniğini ilerleterek rakip oldu. Nikita Kruşçev önderliğindeki Sovyet Komünist Partisi, Vostok adlı uzay aracının geri dönüş emrini verdi. Bu Gemini ve Apollo ile rekabet edebilmek içindi. İlk insanlı Gemini'den önce Sovyetler iki Vostok kapsülünü uzaya gönderdi. Sovyetlerin aviyonik teknolojisi ABD'nin teknolojisi kadar gelişmiş değildi. Bu yüzden, Vostok kabini açık bir kapı vasıtasıyla basınçsız bırakılamazdı. Aksi taktirde hava soğutmalı elektronikler ısınmış olurdu. Bu nedenle, Sovyet kozmonot bir uzay yürüyüşünü gerçekleştirmeden önce bir dış hava kilidi vasıtasıyla kapak açıkken uzay aracına girer ve çıkar. Bunun aksine, geçiş bölmesinde iki büyük kapaktan biri açıldığı zaman kabin uzay vukumuna maruz kalıcak şekilde Gemini kapsulü'nün aviyoniği tasarlanmıştır. Böylece NASA tasarımında hava kilidine gerek kalmadı. Her iki uzay yürüyüşünde de astronot ve kumanda pilotu vardı. Uzaya ilk uyduyu ve insanı gönderderen Sovyetler, 18 mart 1965 tarihinde ilk uzay gemisi dışı etkinlik deneyimi ile yine hayretle karşılandılar (genelde uzay yürüyüşü olarak ifade edilir). Vostok 2 uzay aracı ile gerçekleştirilen bir görevde uzay aracı dışında 12 dakika boyunca Alexsey Leonov tarafından gerçekleştirildi. Uzay aracı dışında Aleksey Leonov, 15,5 metre (50.7 ayak) halatları çekmekten başka kendi hareketlerini kontrol etmenin bir anlamı yoktu. Uçuştan sonra, o bunun çok kolay olduğunu iddia etti. Ama onun uzay giysisi iç basınca karşı balonlaşmış idi. Göğsüne takılan kamera ile deklanşörü aktivite edemeyecek kadar sertleşmişti. Onun uzay yürüyüşü sonunda, elbisenin yapıldığı malzemenin sertleşmesi ciddi sorunlara neden oldu. Leonov, şişmiş elbiseyle hava kilidini geçerek kapsüle tekrar girdi. Çapı 1.21 metre (3.96 ayak) uzunluğu 2.51 metre (8.25 ayak). Yürüyüşünden sonra, önce yanlış hava kilidine girdi ve yanlara takıldı. Elbisesindeki basıncı azaltmaksızın geri gelemezdi. Kapaktan geçememe ve basınç rahatsızlığı riski vardı. Bu zamana 12 dakika daha eklendi ve çaba sarfetmesinden dolayı ısısı 1.8 derece yükseldi. Sovyetlerin başka bir araç dışı etkinliğinden önce neredeyse dört yıl geçecekti. Leonov'un karşılaştığı sorunlar ve bu gibi ağırlıksız ortamdaki çalışmalarda karşılaşılan sorunlar Soğuk Savaşın sona ermesinden sonraya kadar basına açıkça yansıtılmamış kamuoyundan gizlenmiştir. İlk Amerikan uzay yürüyüşü Edward H. White tarafından 3 haziran 1965 tarihinde yapıldı.

Kilometre taşları

Katedilebinilen mesafeler

*Kaynak,lehimleme,ve metal püskürtme işlerinde oluşan açık alanda ilk madeni 25 temmuz 1984 tarihinde kozmonot Svetlana Savitskaya ve sovyet Vladimir Dzhanibekov tarafından yürütülmüştür.Bu faaliyetleri gerçekleştirmek için özel olarak tasarlanmış bir URI çok amaçlı aracı Salyut 7 uzay istasyonu dışında 3 saat 30 dakika, EVA sırasında kullanıldı. *İlk bağsız uzay yürüyüşü insanlı manevra ünitesi kullanılarak (MMU)Challenger STS 41-B görevi esnasında 7 Şubat 1984 Amerikan Bruce McCandless II tarafından yapıldı.Ardından 5 saat 55 dakikalık uzay yürüyüşü sırasında Robert L. Stewart katıldı.Böyle bir kendi kendine yeten bir uzay yürüyüşü ilk Gemini 9A 1966 yılında Eugene Cernan tarafından denendi.fakat cernan yorulmaksızın manevra birimine ulaşamadı.ilk olarak 3 kişi EVA yı 13 MAyıs 1992 tarihinde gerçekleştirdi.3. olarak EVA STS-49 un Endeavour uçuşu Pierre Thuot,Richard Hieb ve Thomas Akkers elle yakalama ve işlevsel olmayan bir Intelsat VI F3 uydusunu onarmak için EVA yapılmıştır. *Uzay mekiği bir uçuş onarımını gerçekleştirmek için ilk EVA yı STS 114 dönüş görevi esnasından 3 Ağustos 2005 te Amerikalı Steve Robinson tarafından yapıldı.Robinson,Discovery ısı kalkanı iki çıkıntılı boşluk dolguyu kaldırmak için gönderildi.mühendisler sonra mekiğe girişte onları etkileyebilecek küçük bir şans olduğunu tespit ettiler.Discovery ,ISS ye kenetlenirken Robinson başarıyla gevşek malzemeyi kaldırdı. *2007'nin en uzun EVA süresi,8 saat 56 dakika,11 mart 2001 tarihinde Susan J. Helms ve James S. Voss tarafından gerçekleştirildi.

Kişisel süre rekorları

*En çok EVA rekorunu elinde bulunduran Rus Anatoly Solovyev ve EVA da en büyük toplam da harcanan süre (82 saat 22 dakika 16 EVA) *Michael Lopez Alegria (67 saat 40 dakika 10 EVA)ile Amerikan rekorunu elinde tutar. *Christer Fuglesang (Rus olmayan)Avrupalı rekor ünvanı (31 saat 55 dakika 5 EVA)ile elinde tutar.

Ulusal,Etnik,ve cinsiyet olarak ilkler

* EVA'yı gerçekleştiren ilk kadın 25 Temmuz'da Sovyet Svetlana Savitskaya oldu.Salyut uzay istasyonu 1984 te iken onun EVA sı 3 saat 35 dakika sürdü. * EVA yı gerçekleştiren ilk Amerikalı kadın 11 Ekim de, Kathryn D. Sullivian,Uzay Mekiği challenger STS-41-G 1984 teki görevi esnasında. * Amerikalı ve Sovyet olmayan ilk EVA 9 Aralık ta yapıldı.1988 de Mir uzay istasyonunda 3 hafta kalarak Fransa dan Jean-Loup Chretien tarafından gerçekleştirildi. * Bir İngiliz tarafından ilk EVA Michael Foale 9 şubat 1995 tarihinde yapıldı.(çift Amerkan-ingiliz vatandaşlığı taşır) * Siyah bir Afrikalı-Amerikalı tarafından ilk EVA,Bernard A. Harris Jr. 9 şubat 1995 tarihinde gerçekleşti. * Bir Japon astronot tarafından ilk EVA STS 87 sırasında Doi Takao tarafından 25 Kasım 1997 tarihinde yapıldı. * Avustralya doğumlu bir tarafından ilk EVA Andy Thomas tarafından 13 mart 2001 de (bir Amerikan vatandaşı olmasına rağmen) oldu. * Bir Kanadalı tarafından ilk EVA Chris Hadfield tarafından 22 nisan 2001 de yapıldı.onun uzay yürüyüşü sırasında,Hadfield ISS üzerine Canadarm2 i yükledi. * iskandinav astronot tarafından ilk EVA Christer Fuglesang tarafından 12 Aralık 2006 da yapıldı. * Çinli astronot tarafından ilk EVA Shenzhou 7 görevi sırasında Zhai Zhigang tarafından 27 Eylül,2008 tarihinde yapılmıştır. uzay yürüyüşü,bir Feitian uzay giysisi kullanılarak,bağımsız bir EVA yürütmek için 3. ülke Çin oldu.
Anma
İlk uzay yürüyüşü,sovyet kozmonot Alexey Leonov un olduğu,birçok doğu bloku pullarınında hatırası yapıldı.(Alexey Leonov maddesindeki pullar bölümüne bakın)sovyetler zamanında vostok uzay aracının diagramları ve resimleri dağıtılmadı.pullardaki uzay gemisi tasviri tamamen kurgusaldı.Amerikan Posta Servisi 1967 de uzay mühründe elde edilen başarıları yayınladı. Astronot Edward White ile birlikte,Gemini 4 ün yörünge de gösterirken ki yayını.
Kaynaklar
Vikipedi

Uzay Taşıtı Dışı Etkinlik

Kilometre taşları

Katedilebinilen mesafeler

Kişisel süre rekorları

Ulusal,Etnik,ve cinsiyet olarak ilkler

Anma

Kaynaklar

Extravehicular Mobility Unit

Uzay Yolu

Nasa

Ay

UFO

GPS

Türkiye ekonomisi

Mars

Uzay Taşıtı Dışı Etkinlik