Dünyada yaklaşık 400 milyar ABD Doları değerinde 7 milyar ton civarında maden üretilmekte, Türkiye’de ise yaklaşık 2.2 milyar ABD Doları değerinde 150 milyon ton civarında üretim yapılmaktadır. Türkiye’nin en önemli ihracat kalemlerini başta bor tuzları olmak üzere, krom, manyezit ve mermer gibi madenler oluşturmuştur. Madencilik sektörü ithalatı içinde ise ham petrol ve doğalgaz en önemli ürünler olmaya devam etmektedir.
Taşkömürü. Ülkenin taşkömürü rezervi 1.3 milyar ton olup, bunun yaklaşık %72’si "kok"laşabilir özelliktedir. Yıllık ortalama 2.5 milyon tondan fazla taşkömürü üretilmektedir.
Linyit. Türkiye'nin hemen her bölgesinde linyit yataklarına rastlanmaktadır. Bilinen linyit yataklarının en önemlilerini Afşin-Elbistan, Muğla, Soma, Tunçbilek, Seyitömer, Beypazarı ve Sivas havzaları oluşturmaktadır. Ülkenin toplam linyit rezervleri 8.4 milyar ton olup, yıllık linyit üretimi 65-70 milyon ton civarındadır. Ülke linyit rezervleri bakımından dünyada 7. ve üretim sıralamasında ise 6. durumdadır.
Krom Cevheri. Türkiye krom cevheri üretimi ve ihracatında dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir. 40 milyon tonluk krom rezervi ile dünyada 4. sırada yer almaktadır. Türkiye’de yılda 1-1.5 milyon ton dolayında krom cevheri üretilmektedir.
Bor. Türkiye 1.8 milyar ton olan bor rezervleri ile dünya bor potansiyelinin %63’üne sahiptir. Bursa-Kestelek, Balıkesir-Bigadiç, Kütahya-Emet ve Eskişehir-Kırka’da bulunan bor yataklarından yılda 2-2.5 milyon ton civarında tüvenan bor cevheri üretilmektedir. Türkiye maden ihracatında bor, 1.- 2. sırayı almaktadır. 2001 yılında yaklaşık 200 milyon ABD Doları değerinde cevher ve bor ürünü ihracatı gerçekleşmiştir.
Alüminyum. Alüminyum üretimine uygun boksit rezervi 87 milyon ton dolayındadır. Bu yataklar Seydişehir-Akseki ve Silifke-Taşucu ve Zonguldak bölgelerinde yoğunlaşmaktadır.
Bakır. Türkiye'de toplam bakır rezervi, metal içeriği olarak 1.7 milyon ton bakır düzeyindedir. Ekonomik olarak değerlendirilemeyen düşük tenörlü bakır kaynakları dahil edildiğinde toplam bakır kaynağı metal içeriği olarak 3.5 milyon tona çıkmaktadır. Yılda toplam 70 bin ton metal bakır eşdeğeri 350 bin ton cevher konsantresi üretilmektedir.
Çinko-Kurşun. Türkiye’de metal içeriği olarak 860 bin ton kurşun, 2.294 bin ton çinko rezervi vardır. Çinko rezervlerinin %35’i Rize-Çayeli bakır çinko yatağında bulunur. Türkiye’nin çinko metal tüketimi yılda 60 bin ton dolayındadır. Türkiye’nin metal kurşun tüketimi ise yılda 35 bin ton dolayındadır.
Altın. Türkiye işletilebilir altın rezervi 9 ayrı sahada toplam 338 tondur. Bergama-Ovacık yatağı ülkenin işletilen tek altın yatağıdır. Ayrıca, ülkede çok sayıda düşük tenör ve rezervli geliştirilmeye müsait potansiyel altın sahası vardır. Yılda 150-200 ton altın ithal edilmekte ve yurtiçinde işlendikten sonra büyük bölümü yurtdışına satılmaktadır.
Trona. Ülkedeki bilinen tek trona yatağı Ankara-Beypazarı’nda bulunmaktadır. Bu yatak dünyanın 2. büyük doğal soda yatağı olup 233 milyon ton rezervi vardır.
Jeotermal Enerji Kaynak–ları. Türkiye’de gerçekleş–tirilen jeotermal enerji araştırmaları sonucunda sıcaklığı 102 Co’ye ulaşan 600’ün üzerinde sıcak su kaynağının varlığı saptan–mış olup, jeotermal enerji potansiyeli açısından Avrupa’da 1., dünyada ise 7. durumdadır. Türkiye’nin jeotermal enerjiye dayalı tek santrali olan 20.4 MWe brüt kurulu güce sahip Denizli-Kızıldere Santrali bugün net 12 MWe elektrik üretmektedir.
Kil ve Kaolen. Ülkede 89 milyon ton kaolen ve 354 milyon ton seramik ve refrakter kil rezervi bulunmaktadır. Türkiye, seramik üretiminde Avrupa’da 3. sırada yer almaktadır.
Ham Petrol ve Doğal Gaz. 1954 yılında çıkarılan Petrol Kanunu ile petrol arama, sondaj ve üretiminde devlet tekeli ortadan kaldırılmış, yine aynı yıl çıkarılan bir başka yasayla Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) kurulmuştur.
Uluslararası petrol şirketi olma sürecinde olan TPAO, petrol ve doğal gazın arama-üretimine yönelik çalışmalarını aktif olarak Azerbaycan, Kazakistan ve Libya’da yürütmektedir. Ayrıca, Türkmenistan, Irak ve Suriye ile faaliyetlerde bulunmak üzere temaslarını sürdürmektedir.
Oldukça önemli gelişmelere sahne olan Azerbaycan sektöründe TPAO, hissedar olduğu 3 büyük proje ile; Azeri-Çıralı-Güneşli (ACG) (%6.75), Şah Deniz (%9) ve Alov (%10) faaliyetlerini sürdürmektedir.
Doğal bir “Enerji Köprüsü” niteliği taşıyan, Türkiye’den geçecek olan ve Hazar bölgesi, özellikle Azerbaycan ACG Projesi’nden üretilen petrolün dünya pazarlarına taşınmasını hedefleyen Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru Hattı Projesi’nin 2005 yılında işletmeye alınması planlan–mıştır. Projede, TPAO %6.53 hisseye sahiptir. 1 Ağustos 2002’de inşaat kararı alınmış, gerekli proje anlaşmaları imzalanarak projeyi sahiplenip yürütecek ortak şirket BTC. Co. (Bakü, Tiflis, Ceyhan Corporation) kurulmuştur. Fiili inşaata 2003 yılının Nisan ayı içinde başlanmıştır.
TPAO’nun Azerbaycan’da %9 hisse ile yer aldığı Şah Deniz Projesi’nde alışmalara devam edilmekte olup, projeden gerçekleştirilecek üretim, Türkiye’nin doğal gaz talebinin önemli bir kısmını karşılayabilecek büyüklüktedir. Azeri gazının Türkiye ve Avrupa pazarına taşınması için Gürcistan üzerinden geçecek ve 2006 yılı son çeyreğinde başlamak üzere 15 yıllık süreyle 6.6 milyar sm3/yıl doğal gaz Türkiye-Gürcistan sınırına, yeni inşa edilecek Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattı (SCP) ile ulaştırılacaktır. 27 Şubat 2003 tarihinde SCP Projesi için inşaat kararı alınmıştır.
Irak Savaşı sonrası Irak’ın yeniden yapılandırılmasında petrol şirketlerine büyük sorumluluklar düşmektedir. TPAO, 1994’ten beri Irak’ta hidrokarbon arama ve üretim fırsatlarını aramaktadır. Bu çerçevede, Ortaklığın Irak ile ilgili çalışmaları, “Irak-Türkiye Doğal Gaz İhraç Projesi”, “Gharraf Petrol Sahası Geliştirme Projesi” ve “Blok-I’in Arama Projesi” üzerinde yoğunlaşmış durumdadır. Önümüzdeki dönemde de Irak’a yönelik varolan girişimler öncelikli olarak konsorsiyumlar çerçevesinde sürdürülecektir.
Türkiye’de petrol işletme hakkına sahip olan yerli ve yabancı şirketler tarafından 2002 yılında toplam 2.441.533 ton ham petrol üretilmiştir. Bu miktarın 1.712.038 tonu (%70) TPAO tarafından, 729.495 tonu da (%30) diğer yabancı ve yerli özel şirketlerce üretilmiştir.
2002 yılında Türkiye’de 378.402.739 sm3 doğal gaz üretimi yapılmış olup, %71’i TPAO sahalarından yapılmıştır. Yabancı şirketlerin yaptıkları üretim ise 110.383.071 sm3 olmuştur. TPAO Türkiye’deki toplam doğal gaz arzının yaklaşık %2’sini karşılamaktadır.
misafir - 9 yıl önce