Başlangıç ve Gelişme
Türk çizgi romanı, dünyadaki ilk örneklerini takiben gazetelerimizde filizlenmiş, ardından dergilerde olgunlaşmıştır. Çok daha önceden beri basında kendine sarsılmaz bir yer bulan karikatürün aksine, yerli çizgi roman üretiminin gazetelere çok zor ve geç girdiği açıktır. Bunun en büyük nedeni, siyasi mizah gibi günceli takip eden doğası gereği yerli üretim olmak zorunda olan karikatür sanatının aksine, çizgi romanda güncel olma kaygısı olamayan hazır dış malzemenin bolluğudur. Komedi, macera ve dram çizgiroman bantları çoklukla serbest bir Türkçeleştirme ile yerelleştirilmekte ve okuyucuya sonsuz ve ekonomik bir arz yaratmaktaydı. Bu da nispeten çok daha yavaş ve pahalı olacak yerel üretimin önünü kesiyordu.
Basın çevresinde durum böyleyken, dergi formatında ilk başarılı yayın sayılan "Binbirroman" batının başarılı serilerini aynı dergi içinde okuyucuya sunuyordu. Bu dergi sayesinde , Türk okuyucusu ilk defa birçok kaliteli Amerikan ve Avrupa çizgiromanları ile tanıştı. Prince Valiant, Tarzan, Flash Gordon, Buck Rogers bu öncü derginin sayfalarından geçti.
Diğer yandan, Ceylan ve Tay yayınları ile İtalyan çizgi romanları (fumetti) hızla dergi piyasasına hakim oluyor, haftalık siyah-beyaz ciltler ile genç nesilde bir bağımlılık yaratıyorlardı. Özellikle Esse Gesse ekibinin ürünleri (Tommiks, Teksas, Kaptan Swing, Tom Braks) çizgi roman sektörünün bayrağı haline geldi.
Tarihi macera çizgi romanlarının başlangıcı, piyasadaki yabancı kaynaklı çizgiroman hakimiyetine güçlü bir cevap oldu. Bu aynı zamanda dışarıdan bir kaynakla dengelenemeyecek yerel bir üretim fırsatıydı. Bu fırsat sayesinde gazetelerin tiraj savaşında güçlü bir koza dönüşen, kendi dergileri ile iyi satış rakamları yakalayan Türk çizgi romanları doğdu. (Kaan, Karaoğlan, Tarkan, Malkoçoğlu, Kara Murat, Abdülcanbaz, vs.)
Gırgır dergisi ile yazı ağırlıklı mizahtan çizgi ağırlıklı bir yapıya geçen mizah dergiciliği de kendi içinde bir çizgiroman ekolü geliştirmeye başladı. Mizah dergilerindeki çizgi romanlar yapı itibariyle ya mizaha, ya kısa vurucu hikayelere yöneliyorlardı. Büyük çoğunluğu albüm formatına dönüşmeden unutulup giden bu hikayeler geride az ama yetenekli çizgi roman ustaları bıraktı. (Suat Gönülay, İlban Ertem, Nuri Kurtcebe, Galip Tekin, Kenan Yarar, vs.)
90` lı yıllarda kısa ömürlü birkaç çizgi roman dergisi arayışına girildi.Hemen hemen eş zamanlı olarak RR (resimli roman), Zeplin ve rh+ çizgi roman dergileri yayın hayatına girdi. Ancak aylık yayınlanan RR 3 sayı, haftalık yayınlanan Zeplin ve rh+ ancak 8 sayı dayanabildi...Hasan kaçan,Ergün gündüz,Sarkis paçacı,Doğan ür (şu an hatırlayabildiklerim.) RR aylık dergisi çok iyi kalitede kağıt ve baskı kullanarak renkli bir dergi anlayışına gitti...ZEPLİN Dergisi ise: Bülent Morgök, Aydın Gündüz, Ercüment Morgök, Kenan Yarar, Cihan Demirci(Humorabi), Nuri Kurtcebe(kapaklar), Murat Bozkurt, Özgür Yici, Tarık Tolunay, Sönmez Karakurt, Güven Erkin Erkal(yazarlık), Yıldırım Örer, Ferhan Ertürk(yazarlık), Aybeniz Esen, Erhan Erbey, Hakan Alpin ve hatırlayamadığım birkaç çizer haftalık yayınlanan gazete boyunda siyah beyaz bir yayını tercih etmişlerdi. rh+ ise haftalık mizah dergilerinin boyunda çıktı. Kutsi Akıllı, Tan Cemal Genç, Doğan Güneş, Aydın Gündüz, Ercüment Morgök, Metin Bilişli, Paçaro, Geovanni Scognamillo, Deniz Ensari gibi çizerlerin ve yazarların yer aldığı dergi de dağıtım koşullarındaki dayatmalar yüzünden yayın hayatına veda etti...
2002 yılında Suat Yalaz`ın Karaoğlan`ı ile Necdet Şen`in Hızlı Gazeteci`si daha önce gazetelerde yayınlanmış maceralarıyla her ay yayınlanan kitap dizisi olarak yeniden yayına girdi.
2004 yılının sonlarında, iki önemli gelişme oldu: Daha önce aylık sinema degisi Altyazı`nın eki olarak çıkmış Strip, bu kez Rodeo Strip ismiyle, karma içerikli ve zengin yazar-çizer kadrolu bir yayın formatında çıkmaya başladı. İkinci önemli gelişme ise, başka bir karma içerikli yayın olan, Galip Tekin yönetimindeki Resimli Roman adlı derginin start almasıydı. Bu iki dergiden Resimli Roman 3 sayı çıktı; içinde bazı yabancı çizgi romanlar da bulunduran Rodeo Strip ise, arada bazı ayları atlayarak da olsa yoluna devam etti. Çapa Çizgi roman Grubu, Yalçın Didman, Ergün Gündüz, Suat Gönülay, Ersin Burak gibi çizgi romancıların yer aldığı dergi, Cem Özüduru, Şerif Karasu, Murat Kalkavan, Caner Atakul gibi genç çizgi romancıların ilk çalışmalarına da sahne oldu.
Çizgi Romanlar
Abdülcanbaz, Karaoğlan, Tarkan, Malkoçoğlu, Kara Murat, Hızlı Gazeteci, Ustura Kemal, Utanmaz Adam, Avanak Avni, Gaddar Davut, Vakur Barut, En Kahraman Rıdvan, Yüzbaşı Volkan, Kötü Kedi Şerafettin, Caveman, Haskoç Adam, Karabasan, Pırılkız, Şehir Köpeği, Ulçe, Kaptan Mirza, Donanma Kaplanı vd.
Çizgi Romancılar
Ratip Tahir Burak, Sezgin Burak(Tarkan), Suat Yalaz(Adsız, Kaan, Karaoğlan,Sony Ringo), Şahap Ayhan(Tengiz), Ayhan Başoğlu(Malkoçoğlu), Turhan Selçuk(Abdülcanbaz), Faruk Geç(Gerçek Hayat Hikayeleri), Oğuz Aral(Utanmaz Adam, Avanak Avni), Necdet Şen(Hızlı Gazeteci), Bülent Arabacıoğlu(En Kahraman Rıdvan), Suat Gönülay(Bahriyeli Bahri), Şahin Erkoçak, Haldun Sevel(Ustura Kemal), İsmail Gülgeç, Galip Tekin, Ali Recan(Yüzbaşı Volkan, Kaptan Venüs), Kenan Yarar, Ersin Karabulut, Kutsi Akıllı, Ergün Gündüz, Ersin Burak, Yıldıray Çınar, Yalçın Didman, Talat Güreli, Murat Bozkurt, Caner Atakul, Murat Kalkavan, Cem Özüduru, Bülent Morgök, Serdar Edirne, Çapa Çizgiroman Grubu, Studio Rodeo, Hakan Alpin, Mahmud A. Asrar, Tayyar Özkan, Şerif Karasu,(ilban ertem) Özgün Uysal (Bitirim, Kaptan Mirza, Donanma Kaplanı) v.d.
Çizgi Roman Üzerine Yayınlar
Karaoğlan, Hızlı Gazeteci, Rodeo Strip, Darkwood Sakinleri, Koloni , Serüven Çizgiroman araştırmaları dergisi, Şafak Günlükleri Dergisi, (vicdan,üniversiteli mahmut. İlban ertem , AR (Ali Recan) Çizgiroman Ansiklopedisi
Dış bağlantılar
- Hızlı Gazeteci
- Rodeo Strip
- Çizgi Roman Blog
- Resimli Roman
- Serüven
- Hayal Saati
- rhdergi
- şafak günlükleri dergisi