Marksist teoriye göre, sosyalist toplum, tarihin belli bir aşamasında, burjuva devriminden ve sanayi toplumunun olgunlaşmasından sonra gerçekleşecekti. Ancak Bolşevik Devrimi yapıldığı sırada Rusya henüz burjuva devrimi gerçekleşmemiş, sanayileşmemiş bir ülkeydi. Troçki'ye göre burjuva devriminin gerçekleşmediği ülkelerde, örneğin 1917 öncesi Rusya'da, işçi sınıfı (proletarya), kendi devrimini yapmakla kalmayıp, burjuva devriminin gereklerini de yerine getirmek zorundadır. Proletaryanın bir anda toplumu bu denli değiştirmesi mümkün olmadığından, Troçki, başarı sağlanana dek sürecek bir "sürekli devrim"in gerekli olduğunu söyler.
Troçki'ye göre, bir sosyalist devlet tek başına kapitalist güçlerin baskısına direnemez. Bu nedenle Troçki, gelişmiş kapitalist ülkelerde de sosyalist devrimlerin yapılmasını en büyük öncelik olarak görmüştür. Dünya devriminin gerekliliği görüşü, sosyalizmin tek başına SSCB'de kurulabileceğini savunan Stalinist görüşle, yani "tek ülkede sosyalizm" görüşüyle çelişir. Stalin'e göre Bolşevik Devrimi'nden sonra Sovyetler'in önceliği, kapitalist bir dünyada tek başına var olmayı başarmaktır.
SSCB'nin kapitalist ülkelerle bir arada yetmiş yıldan uzun süre yaşayabilmesi gerçeği karşısında Troçkistler, bu ülkenin "bürokratik yozlaşmaya uğramış bir işçi devleti" olduğu, gerçek bir sosyalist devlet olmadığı yorumunu yapmıştır. Bu teoriye göre SSCB, kapitalist bir ülke olmasa da, işçilerin çıkarlarından farklı çıkarlara sahip bürokratik bir zümre tarafından yönetilmektedir. Troçkistler, Stalin'i rejimi korumak uğruna sosyalizmi feda etmek ve batılı güçlerle işbirliği yapmakla suçlar, kanıt olarak da batı ülkelerindeki Stalinist komünist partilerin içinde bulundukları rejimleri desteklemelerini gösterirler. Gerçekten de Stalin, batılı güçlerin saldırısını önlemek için, SSCB'nin bu ülkeler için bir tehdit olmadığını, tek amacının kendi başına var olmak olduğunu kanıtlamaya çalışmıştı. Batılı ülkelerdeki komünist partilerin faaliyetlerini o ülkelerdeki rejime tehdit olmadan sürdürmesi için talimat vermişti.
Marksizmin siyasi yelpazesinde Troçkizmin sol kanatta olduğu kabul edilir. Troçkizm, SSCB'de kısıtlanan demokratik hakların geri verilmesi için mücadele etmiş, SSCB'nin kapitalist devletlerle anlaşmasına karşı çıkmış, devrimin diğer ülkelere yayılmasına çalışmıştır.
Tarih
Sovyetler'deki "sol muhalefet", Troçki önderliğinde 1920'li yıllar boyunca güç kazandı. 1928'de Stalin bu gelişmeye son vermek için Troçki'yi önce SSCB içinde sürgüne gönderdi, yandaşlarını hapsettirdi. Buna rağmen sol muhalefetin faaliyetlerini gizlice sürdürmesi üzerine Troçki yurtdışına, sırasıyla Türkiye, Norveç ve Meksika'ya sürgüne gönderildi. Stalin, gücünün yettiğince tüm dünyadaki komünist partilerden Troçkistlerin tasfiyesini sağladı.Troçki, bu şekilde gücünü pekiştiren Sovyet bürokrasisinin er ya da geç konumunu kalıcı hale getirmek için kapitalizme yöneleceğini iddia etmiştir. Troçkistler, SSCB'deki Glastnost ve Perestroyka hareketlerini, Troçki'nin bu kehanetinin gerçekleşmesi olarak yorumlarlar.
Troçki, yozlaşmasına rağmen SSCB'nin varlığının yine de işçilerin çıkarına olduğunu ve kapitalist ülkelerin saldırılarına, karşı devrim girişimlerine karşı savunulması gerektiğini düşünüyordu. SSCB'de sosyalist demokrasinin yeniden kurulması için bir "siyasi devrim" çağrısında bulundu.
Stalin, Troçki'yi SSCB rejimi için büyük tehlike olarak görüyordu ve onu etkisiz hale getirmek için çeşitli yöntemler denedi. Troçki, Meksikalı bir Stalinist olan Ramon Mercader tarafından 1940'ta öldürüldü.
Dördüncü Enternasyonal
[Suikastten önce, 1938'de Troçki ve yandaşları, hareketlerini kurumsallaştırmak için Dördüncü Enternasyonal'i örgütleyebilmişti. Troçki, Dördüncü Enternasyonal'in devrimi gerçekleştirebilecek tek güç olduğunu ve gerek kapitalizme gerekse Stalinizme karşı mücadele edeceğini söylüyordu. Bu yıllarda Troçkizm Vietnam'da, Sri Lanka'da ve daha sonra Bolivya'da bir kitle hareketi hüviyeti kazandı. Çin'de de önemli Troçkist hareket mevcuttu. Ancak Stalinistler, güç kazandıkları her yerde Troçkistleri başlıca düşmanları olarak gördüler ve yok etmek için çaba gösterdiler.II. Dünya Savaşı yıllarında Dördüncü Enternasyonal'den kopmalar yaşandı. Bazı Troçkistler, SSCB'nin artık "yozlaşmış bir işçi devleti" sayılamayacağını söyleyerek Dördüncü Enternasyonal'den çekildiler. Bunlara göre, SSCB gibi baskıcı bir rejimi savunmak işçi sınıfı için bir hataydı. Öte yandan, baskı altında kalan Troçkist gruplar Vietnam'daki ve diğer ülkelerdeki kitle desteğini kaybettiler.
Dördüncü Enternasyonal Uluslararası Sekreteryası, II. Dünya Savaşı sonrası siyasi durumu ve Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist devletleri değerlendirmek amacıyla 1946, 1948 ve 1951 yıllarında bir dizi uluslararası kongre topladı. 1951 kongresi, Doğu Avrupa devletlerini "deforme işçi devletleri" olarak tanımladı. Aynı kongre, Michael Pablo'nun, Troçkistleri komünist partilerin içinde daha etkin olmaya çağıran görüşlerini de benimsedi. Pablo'ya göre komünist partiler, gerçek bir işçi hareketine dayanmaları halinde Stalin'in etkisinden kurtulabilirdi. Yugoslavya'nın kendi yolunu seçmesi, bunun olabilirliğini göstermişti. 1951 kongresinde Troçkistlerin komünist partiler içinde faaliyet göstermesi yönünde karar alındı.
1951 kongresinin karşı karşıya geldiği bir sorun, Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist rejimler oldu. Troçkist görüşe göre SSCB, kendi varlığı için tehdit olmadığı sürece kapitalizmle uyum içinde yaşayacak, devrimi yaymaya çalışmayacaktı. Doğu Avrupa ülkelerindeki durum bu tezle çelişiyor gibiydi. Tartışmalar sonucunda Kongre; SSCB yönetiminin hala karşı-devrimci olduğunu, Doğu Avrupa'daki yeni rejimlerin II. Dünya Savaşı'nın askeri ve siyasi bir sonucu olduğunu, SSCB'nin rejimini bu ülkelere yaymasının devrimcilikten değil, varlığını koruma güdüsünden kaynaklandığını açıkladı.
International Viewpoint, Dördüncü Enternasyonal'in İngilizce yayın organıdır. Derginin baş harflerinin kısaltması olan "IV"nin Latin rakamlarıyla dörde karşılık gelmesi bir simge olarak kullanılmıştır.
Günümüzde Troçkizm
Sri Lanka ve Bolivya'da hala önemli sayıda Troçkist bulunmakla birlikte, bunlar birbiriyle rekabet halindeki gruplara bölünmüştür. Troçkizm, Brezilya ve Arjantin gibi Latin Amerika ülkelerinde bir miktar kitle desteği kazanmıştır. Diğer üçüncü dünya ülkelerinde ise genellikle sadece entelektüeller arasında kabul gören bir ideoloji konumundadır.SSCB'nin yıkılmasından sonra Batı ülkelerinde Troçkizm'e duyulan ilgi artmaya başladı. Stalinist partilerin gerilemesi, Troçkist partilerin ön plana çıkmasını sağladı. 2002'de Fransa seçimlerinde kendilerini "Troçkist" olarak tanımlayan partiler oyların %10'unu aldılar.
Bugüne kadar hiç bir Troçkist parti iktidara gelmemiştir.
Çeşitli
George Orwell, ünlü romanı "Hayvanlar Çiftliği"nde, SSCB'deki Bolşevik Devrimi'ni ve Troçkistlerin yönetimden tasfiyesini mecazi bir dille anlatır. Romanda domuz "Kartopu" Troçki'yi, "Napolyon" ise Stalin'i temsil eder.Dış bağlantılar
* www.marxists.org Türkçe bölümü [1]- International Viewpoint dergisi [2]
Kaynaklar
* Vikipedi