Kimyasal yapısı
Trigliseritler;"CH2COOR-CHCOOR'-CH2-COOR"
olarak gösterildiğinde R, R', ve R" uzun alkil zincirlerdir; Trigliseriti oluşturan yağ asitleri RCOOH, R'COOH and R"COOH'nin üçü de aynı, üçü de farklı, veya yalnızca ikisi aynı olabilir.
Doğal trigliseritlerde rastalanan yağ asitlerinin zincir uzunlukları 3 ila 22 karbon atomu uzunluğu arasında değişebilmekle beraber 16 ve 18 en yaygın uzunluktur. Bazı maddelerde daha kısa zincirler de olabilir (tereyağdaki 4 karbonlu butirik asit gibi). Genelde hayvan ve bitkilerdeki yağ asitleri Acetyl CoA'dan sentezlendikleri için zincir uzunlukları çift sayılıdır. Buna karşın bakteriler tek sayılı ve dallı zincirli yağ asitleri sentezleyebilirler. Dolayısıyla, geviş getiren hayvanların yağında, bu hayvanların işkembelerinde bulunan bakterilerin etkisiyle oluşan dallı zincirli yağ asitlerden önemli miktarda bulunur. doymuş yağ asitleri ve doymamış yağ asitleri vardır. Trigliseritler enerji veren depo edilen ve en çok bulunan yağ çeşitidir. Yapıya katılan steroitler ve fosfolipitlerdir.
FORMÜL = glikoz + 3 yağ asiti dehidrasyon trigliserit + H2O
Trigliseritler ve Metabolizma
Trigliseritler enerji kaynağı olarak metabolizmada önemli rol oynarlar. Karbohidratlar ve proteinlerin iki katı enerji taşırlar (9 kalori/g). İnce barsakta trigliseritler, lipaz enzimleri ve safranın etkisiyle gliserol ve yağ asitlerine ayrışırlar, bunlar da kana geçer. Kanda, gliserit ve yağ asitlerinin biraraya gelmesiyle trigliseritler yeni baştan oluşurlar ve lipoproteinlere katılırlar. Lipoproteinler, diğer işlevlerinin yanısıra, yağ hücreleriyle diger hücreler arasında (trigliserit moleküllerinin parçası olarak) yağ asitleri taşımaya da yararlar. Vücuttaki çoğu hücre, gereksinimlerine bağlı olarak yağ asitlerini ya salgılar veya içine alır. Yağ hücreleri ayrıca trigliseritleri sentezleyip depolama yetenegine sahiptirler. Vücut enerji kaynağı olarak yağ asitlerine ihtiyaç duyduğunda, glukagon hormonunun verdiği işaret üzerine, hormon duyarlıklı lipaz enzimi trigliseritleri yağ asitlerine parçalar.Beyin, yağ asitlerini enerji kaynağı olarak kullanamaz, bu yüzden bu organda trigliseritler parçalandığında ortaya çıkan gliserol yakıt olmak için glikojene dönüştürülür. Beynin yakıt gereksinimi vücudun geri kalanın gereksinimini aştığı durumda aynı reaksiyon yağ hücrelerinde de gerçekleşir.
Sağlık açısından Trigliseritler
Trigliserit 3 yağ asidi ve 1 tane de gliserolün birleşmesiyle oluşan doğal yağlardır. Trigliseritler hayvansal ya da bitkisel olabilmektedirler. Hayvansal Trigliseritler genellikle oda sıcaklığında katı durumdadırlar. Bitkisel Trigliseritler ise oda sıcaklığında genellikle sıvı durumdadırlar. Ancak katı olan Trigliseritler de mevcuttur (örn: Hidrojene edilmiş yağlar bunlara margarin de denmektedir.).Trigliseritler vücudumuzda besin ve enerjinin depo şeklidir. Bu maddeler vücuda alınan ancak yakılamayan besinlerin fazlalarından, organların etrafında ve deri altında biriktirilerek oluşturulurlar. Bu maddelerin oluşma yeri karaciğer gibi metabolizmal organlardır. Kısaca trigliseritler bağırsaktan emilen sindirilmiş besin maddelerinin esterleşmesiyle (yağlaşmasıyla) oluşur.
Hayvansal Trigliseritler: Oda sıcaklığında genelde katıdırlar. Yapısında doymuş (hidrojence zengin) yağ asitleri bulundururlar.
Bitkisel Trigliseritler: Genellikle oda sıcaklığında sıvıdırlar. Yapılarında hidrojence fakir yağ asitleri bulundururlar.
Trigliseritlerin Görevi
* İyi bir enerji deposudur 1 gram Trigliserit 9 kalori enerji verir fakat 1 gram karbonhidrat(örn: ekmek, patates) 4 kalori enerji verir.
* Canlılarda deri altında birikerek vücut ısısının korunmasını sağlarlarlar.
* Yine canlılarda organların etrafında birikirler ve bu organların darbelerden daha az etkilenmelerini sağlarlar.
* Trigilseritler organların ve buna benzer yapıların bulunduğu ortama daha iyi tutunmasını sağlar.
* Yapılarında biriktirdikleri yağda eriyen vitaminlerin bir çeşit depolarıdır(A,D,E,K vitaminleri) Bu sayede vitamin eksikliklerinden doğacak hastalıkların önlenmesinde görev alırlar.
* Kanın yoğunluğunu ayarlar ve bu sayede tansiyon hastalıklarında önemli rol oynarlar.
* Yapısına katılan bazı inorganik maddeler sayesinde vücudun inorganik madde dengesine yardımcı olurlar.(örn: fosforlar, azotlar)
* Diğer yandan yağlar proteinlerle birleşerek protein etkinliğini artırıcı ve protein koruyucu olarak görev yaparlar.
* Trigiliseritlerin en önemli görevlerinden birisi de hücre zarının yapısına katılmasıdır. Hücre zarının yapısına katılan yağlar bu yapının esnekliğini artırırken yağda eriyen vitaminlerin (ADEK vitaminleri) hücre içerisine alınmasını kolaylaştırmaktadır.
Beslenme açısından Trigliseritler
Beslenme rejimimizde yağların yeri önemlidir. Besinlerimize lezzet veren yağlar vücudumuzda sentezlenebilir. Ancak Linoleik(omega6), linolenik(omega3), araşidonik gibi bazı yağ asitleri vardır ki hayvansal bünyelerde sentezlenmez ve dışarıdan alınmaları gereklidir. Bu tür yağ asitlerine esansiyel yağ asidi denilmektedir.Önemli: Batı toplumlarındaki çarpık beslenme rejimi bu toplumun vücudundaki yağ ve yağ asidi dengesini alt üst etmektedir. Bu durum özellikle beyinde ciddi sorunlara neden olmakta ve bu toplumlarda depresyon, stres ve sosyal ayrışmışlık olaylarını artırmaktadır.
Kan yağlanması ve kolesterol doğrudan bu tür yağ ve yağ asitleriyle ilişkilidir. Bazı toplumlarda besinlerle alınan yağ oranı oldukça fazla olduğundan kanlarındaki yağlanma ve kolesterol miktarı da fazladır. Akdeniz tipi beslenme bu açıdan çok faydalı bir beslenme şeklidir.
Trigliserit veya nötral yağlar, alkol, gliserol ve yağ asitlerinin esterleridir. Diyetten hergün yaklaşık 1000 gr. Ekzojen trigliserit absorbe olur. Diyetteki yağ ince barsaklardan emilir ve daha sonra şilomikronlar haline çevrilir. Serumdaki şilomikronlar total serum trigliseritlerinin %10-15’ini oluştururlar. Doku lipoprotein lipaz enzimi ile şilomikronlarda trigliseritler ayrılır, ve ürünler absorbe edilerek depolanır.
Trigliseritlerinin Artmasına Yol Açan Sebepler:
- Nefrotik Sendrom
- Pankreatit
- Oral kontraseptif kullanımı
- DM ( şeker hastalığı )
- Üremi
- Glikojen depo hastalığı
- Ağır MI
- Esansiyel hiperlipidemiler
İnsan vücudunda kanda yüksek trigliserit seviyesi ile ateroskleroz, ve dolayısıyla koroner kalp hastalıkları ve inme arasında ilişki olduğu gösterilmiştir.
Trigliserit düzeyini artıran faktörler:
* Böbrek hastalıkları.
* Pankreas iltihaplanması
* Gebelik engelleyici haplar.
* şeker hastalığı
* Kandaki idrar içeriğinin artması.
* Glikojen depo hastalığı
* Ağır enfarktüs
* Kandaki yağ değerlerinin yükselmesi gibi etkenler Trigliserit oranını kanda artırır.
Trigliseritlerin Azalmasınına Yol Açan Sebepler:
- Familyal plazma lesitin kolesterol açil transferaz eksikliği
- A-alfa lipoproteinemi
- A-betalipoproteinimi
Yüksek Trigliserit'in zararları:
* Damar sertliği(arteroskleroz),
* Kalp ve damar hastalıkları,
* İnme (damar tıkanıklığına bağlı orak kısmi yada tam felç durumu)
* Beyin fonksiyonlarında tutukluk(depresyon ve stres nedenleri)
* Tansiyon dengesizlikleri gibi birçok sorunun en çok etkilendiği faktör kandaki yüksek yağ oranıdır.
Trigliserit Değerleri
Trigliserit belirtileri: Genel olarak özel bir belirti vermeyen ve sinsice ilerleyen bir durumdur. Ancak sıksık tekrarlayan baş ağrısı, vücutta tekrarlayan ağırlık, tansiyon dengesizlikleri, ense kökünde meydana gelen tuhaflıklar Trigliseritten şüphelenmek için yeterlidir. Nihai tespit ancak detaylı bir kan tahliliyle mümkündür. trigliserit belirtileriNormal değerleri: Erkek: 40-160 mg/dl Kadın: 35-135 mg/dl dır.
Önerilen kan düzeyleri: Amerikan Kardiyoloji Derneği trigliserit düzeylerine değin aşağıdaki kılavuzu hazırlamıştır: (Aşşağıdaki yorumlar, aç karnına yapılan ölçümler için geçerlidir. Yemek sonrası kandaki trigliserit düzeyleri bir süre yükselir.)
| Düzey (mg dL) | Düzey (mmolL) | Yorum |
| <150 | <1,69 | Normal aralık, en düşük risk |
| 150-199 | 1,70-2,25 | Sınırda yüksek |
| 200-498 | 2,25-5,63 | Yüksek |
| >500 | >5,65 | Çok yüksek, yüksek risk |
Normal ve normal olmayan Trigliserit oranları: Her şeyin dengelisi faydalıdır. Vücudumuz için hayati öneme sahip Trigilseritler de ancak dengeli alındığı takdirde faydalıdır. Normal bir insanın kanında açlık durumunda ki yağ oranı: erkeklerde 40–160 mg/dl kadınlarda ise 35–135 mg/dl olmalıdır. Bu değerlerin üstü ve altı zararlı bir durumdur.
Yükselen Trigliserit değerlerinin düşürülürmesi:
Trigliserit düzeylerini düşürmek için ; egzersiz ve temel (essential) yağ asitleri içeren düşük karbohidrat diyet verilir. Bunların etkisiz olduğu durumlarda fibrat, niasin ve bazı statin türü ilaçların kullanımı uygun bulunmuştur. Alkol kullanımı trigliserit düzeylerini yükseltir. Yüksek trigliseritin yol açtığı hastalıklar arasında pankreatit de bulunur.- Öncelikle hareket etmek çok faydalı bir durumdur (ev işlerinden tutun da basit egzersizlere kadar hayatın bütün hareketleri...).
- İyi bir beslenme rejimi şarttır (Akdeniz tipi beslenme rejimi).
- Zararlı alışkanlıklar ciddi problemdir. Özellikle alkol kesinlikle alınmamalıdır. Sigara gibi kalp ve damarlar üzerinde ciddi sorunlar oluşturan faktörlerden de uzak durmalısınız.
- Esansiyel yağlardan omega3 ve omega6 alınımına özen göstermelisiniz. Bu iki zorunlu yağın dengeli alınımı çok önemlidir.
Trigliserit tedavisi: Trigliserit tedavisi ilaçlı ya da ilaçsız olarak yapılabilmektedir. Bu hastalıkta asıl tedavi yöntemi(sağlıklı olan da budur) iyi bir egzersiz ve iyi bir beslenme rejimidir. Çeşitli perhizlerde yenmesi ve yenmemesi gereken besinler hassasiyetle belirlenerek tedavi doğal yollarla yapılmalıdır. Yüksek Trigliserit tedavisinde önemli olan bir diğer faktör de şifalı bitkilerdir. şifalı bitkilerden yararlanarak bu rahatsızlığın önüne geçebilir ve dahası tedavi olabilirsiniz.
Trigliseritler ve Şifalı Bitkiler
- Yağ oranlarını düşürdüğü ve daha önemlisi vücutta bir denge oluşturduğu için bitkilerle beslenme veya beslenmeye destek olma her zaman işe yaramıştır.
- Çay olarak ada çayını kesinlikle öneriyoruz. Tüketmeyi alışkanlık haline getirmeniz faydanıza olacaktır.
- Yağlı tohumlar olarak bilinen ceviz, badem ve fındık gerçekten kan yağlanmasının tedavisinde mucizevi etkiler yapıyor.
- Kuru tohumlardan bakliyat çok önemlidir.
- Trigliserit tedavisinde keten tohumu size iyi bir yardımcı olabilir keten tohumu ve keten tohumu yağının kolesterol ve kan yağlanmasını engelleyici etkileri bilinen bir gerçektir.