Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Tekerleme

Kısaca: Tekerleme Söz, kelime ve ses benzerliğinden faydalanılarak söylenen, kısa, hoş cümlecikler. Bazı yörelerde halk aşıklarının karşılıklı atışmaları, verilen bazı hazır cevaplar da tekerleme şeklindedir. Tekerlemeler; söz cambazlığı ve hayal mahsulü oldukları için yarı anlamlı veya anlamsız olabilirler. Genellikle masalların başlarında, çocuk oyunlarının aralarında birbirine benzer kelimelerden yapılırlar. “Bir varmış, iki yokmuş... evvel zaman içinde kalbur saman içinde... vs.” gibi. Hal ...devamı ☟

Tekerleme Söz, kelime ve ses benzerliğinden faydalanılarak söylenen, kısa, hoş cümlecikler. Bazı yörelerde halk aşıklarının karşılıklı atışmaları, verilen bazı hazır cevaplar da tekerleme şeklindedir. Tekerlemeler; söz cambazlığı ve hayal mahsulü oldukları için yarı anlamlı veya anlamsız olabilirler. Genellikle masalların başlarında, çocuk oyunlarının aralarında birbirine benzer kelimelerden yapılırlar. “Bir varmış, iki yokmuş... evvel zaman içinde kalbur saman içinde... vs.” gibi.

Halk Edebiyatı diye isimlendirilen karagöz, ortaoyunu ve meddah hikayelerinde, çeşitli törenlerde, Kandillerle Ramazan ayının son günlerinde de güzel ve hoş tekerlemeler söylenir. Söyleyenlere dinliyenler tarafından bahşişler verilir.

Tekerlemelerin bilinen çeşitleri şöyle sıralanabilir:

1. Oyun tekerlemeleri: Bunlar genellikle çocuk oyunları arasında yer almaktadır. Oyun kurulurken veya oyunu idare edecek kişi seçilirken tekerlemeler söylenir. Tekerlemenin son kelimesine isabet eden şahıs ebe veya oyun idarecisi olur. Buna ayıklama ve gösterme metodu da denmektedir. “Karga karga gak dedi, çık şu dala bak dedi... Hacı anne kına ezer, ben bilirim kimi sever... Sepet çardakta, gümüş yüzük parmakta...” gibi tekerlemeler oyun tekerlemelerinin bazılarıdır.

2. Masal tekerlemeleri: Halk masallarında, gerçekçi veya olağanüstü masallarda masalcı; anlatacağı olaya başlamadan önce akla mantığa sığmaz, karmakarışık, birbirine çapraz, şaşırtıcı, ilgi çekici giriş cümleleriyle hadiseyi kendi başından geçmiş gibi anlatmaya çalışır. Bunlar vezin ve kafiye kaidelerine uyarak, şiir ve nesir karışımı olarak söylenir: “Kasap olsam sallayamam satırı, nalbant olsam nallayamam katırı, ne yapalım dost arkadaş hatırı...” Örneklerinde olduğu gibi.

3. Söylemesi insanlara zor gelen tekerlemeler: Bunlar insanlar arasında söylenmesi maharet isteyen tekerlemelerdir: “Kapı gıcırdatıcılardan mısın? Yoksa kıvılcım sıçratıcılardan mısın? Keşkekçi keşkeği kepçelemiş mi, kepçelememiş mi?” gibi tekerlemeler çok yaygındır.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Tekerleme

1 . Tekerlemek işi.
2 . Çoğunlukla basmakalıp söz:
"Bazısının konuşması, tekerleme hâlinde tekrar ettiği birkaç kelimeden ibarettir."- R. N. Güntekin.
3 . Birbiriyle uyumlu hazır söz kalıbı:
"Çocuklar, türkülü bir tekerleme ile karşılarlar leyleklerin gelişini."- N. Cumalı.
4 . edebiyatÇoğunlukla, masalların genellikle başında bulunan "Bir varmış bir yokmuş. Evvel zaman içinde, kalbur saman içinde." gibi uyaklı giriş veya ara sözler:
"Tekerlemelere, bilmecelere gelince bence bunlar aydınlık şeyler. Anlaşılmaz gibi görünmeleri zihni çeşitli anlamlar üzerinde dolaştırmalarından geliyor."- S. Birsel.
5 . edebiyatSaz şairleri arasında yapılan deyiş yarışı.
6 . tiyatroOrta oyununda, özellikle Kavuklu'nun kullandığı sözler.

Tekerleme

Türkçe Tekerleme kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. tongue twister, nursery rhyme, rigmarole

Tekerleme

tekerlemek eylemi; saz ozanları arasında yapılan deyiş yarışı. çoğunlukla basmakalıp söz; ortaoyununda, özellikle kavuklu'nun kullandığı sözler. çoğunlukla, masalların başında bulunan uyaklı giriş sözleri.

Tekerleme

Türkçe Tekerleme kelimesinin Almanca karşılığı.
witzige Erwiderung, dichtericsher Wettbewerb

İlgili konular

tekerleme (edebiyat) tekerleme (tiyatro) anlam ayrım

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Siri
3 yıl önce

diyaloglara açık olması, şaka yapabilmesi veya bir tekerleme söylenmesi istendiği takdirde tekerleme söyleyebilmesi gibi spesifik özellikleri de mevcuttur...
Çocuklar, Göçler, Balıklar
7 yıl önce

Acıklı ve eski bir doğu töresini göstermesi açısından ilginç bir eserdir. Tekerleme Masalların Masalı Bir Oğlum Olsa Aptal Şarkı Kız Çocuğu Camgöz Balık Ağzı...
Bulduk, Eskipazar
7 yıl önce

fazla bilgi olmamakla beraber köyün kuruluşu ile ilgili şu şekilde bir tekerleme vardır: Bulduk Bulduuuk alt tarafı çaylak (dere) üst tarafı yaylak (otlak)...

Bulduk, Eskipazar, 1984, 1989, 1994, 1997, 1999, 2000, 2004, 2007, Adiller, Eskipazar, Arslanlar, Eskipazar
Jovan Jovanović Zmaj
7 yıl önce

belirtilebilirler. Ancak, o en çok çocuk şiiri alanında tanınmıştır. Onun çocuk tekerleme ve ninnileri Sırbistan’da velilerin çocuklarına, kimin yazdığını bilmeden...
Bilmece
3 yıl önce

olabildiği gibi beyitler veya kıtalar halinde de olabilir. Pek çok bilmece tekerleme hâlindedir. Yerde turuncu çivi (havuç) İki camlı pencere / Bakıp durur...

Bilmece, Anagram, Mantık, Matematik, Rubik Küpü, Soma küpü, Sudoku, Mektup oyunu, Matematik oyunu, Bilmece başlıkları lisetesi, Whodunit
Pertev Naili Boratav
3 yıl önce

Typen Türkischer Volsmarchen, 1953 Zaman Zaman İçinde, 1958, 1992 Le Tekerleme, 1963, 2000 Az Gittik, Uz Gittik, 1969, 1992 100 Soruda Türk Folkloru...

Pertev Naili Boratav, Behice Boran, Folklor, Fuad Köprülü, Halk edebiyatı, Halkbilim
Merküt
7 yıl önce

arasında şöyle denilir: "Merküt Merküt ... Bacadan kolunu salla..." Aynı tekerleme bazı yörelerde "Harkıt. Bacadan torbanı sarkıt. Çocukları al git." olarak...

Merküt, Abra, Alkarısı, Bahamut, Bukrek, Cadı, Cin, Demirkıynak, Deniz kızı, Dev, Ejderha
Hece ölçüsü
3 yıl önce

20’lilere kadar çıkar. Az heceli, yani 2’liden 6’lıya kadar kalıplar tekerleme, atasözü, bilmece gibi ürünlerin şiirsel parçalarında uyum öğesi olarak...

Hece ölçüsü, Göktürk Yazıtları, Türkçe