Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Tekerlek

Kısaca: Tekerlek Bir eksen etrafında dönen bir disk veya dairevi bir çatı vasıtasıyla dönme hareketi yapabilen mekanik bir düzen. Tekerlekle elde edilen dönme hareketi makinanın temelidir. Öyle ki makinalaşmış medeniyetin onsuz gelişebilmesi düşünülemezdi. Tekerleğin keşfi çok eski zamanlara uzandığından zaman içinde sayısız kullanma alanı ortaya çıktı. Önce kara taşımacılığında yeni bir devir açtı. Sonraları bir seri değişikliklerle işçiliği azaltmak, verimi arttırmak, taşıma hayvanının ve insan ...devamı ☟

tekerlek
Tekerlek

Tekerlek Bir eksen etrafında dönen bir disk veya dairevi bir çatı vasıtasıyla dönme hareketi yapabilen mekanik bir düzen. Tekerlekle elde edilen dönme hareketi makinanın temelidir. Öyle ki makinalaşmış medeniyetin onsuz gelişebilmesi düşünülemezdi. Tekerleğin keşfi çok eski zamanlara uzandığından zaman içinde sayısız kullanma alanı ortaya çıktı. Önce kara taşımacılığında yeni bir devir açtı. Sonraları bir seri değişikliklerle işçiliği azaltmak, verimi arttırmak, taşıma hayvanının ve insanın sınırlı kas gücü kapasitelerine destek olan güç kaynaklarının yerini almak üzere makinalar geliştirildi.

Tekerlek prensibinden geliştirilen sadece birkaç düzeni zikretmek bile tekerleğin yol açtığı gelişmenin, boyutları hakkında bir fikir verir. Dönen miller, makara ve kasnaklar, dişliler, volanlar ve diğer düzenler, türbinler, içten yanmalı motorlar ve elektrik motorları gibi karmaşık düzenler, sıkça kullanılan tekerlek prensibinden geliştirilmiş mekanizmalardan sadece bir kısmıdır. Bunlardan bazısı vinç ve dairevi testerelerde olduğu gibi gücün doğrudan çalışma noktasına uygulanmasını sağlar. Diğerleri, tabii güç kaynaklarını yeldeğirmeni ve dinamoda olduğu gibi aktarılabilen şekillere dönüştürür.

Tekerleğin çalışması sonsuz sayıda kaldıraç gibi düşünülerek açıklanabilir. Mesela at arabası tekerleğinde yere değen çember dayanak noktası olmak üzere her parmak bir kaldıraçtır. Lokomotifteki tekerlekteyse dingil dayanak noktası olmak üzere yarıçapın ortasında bir yere bağlanan kol, gücü tekerlek çemberine aktarır. Dingilin sabit olması halindeyse tekerlek çemberine uygulanan kuvvet, bağlanan kolu hareket ettirir. Çeşitli dişli takımları, gücü ve hızı yarıçap uzunluklarıyla orantılı olarak değiştirir. Tekerlek, yükü ileriye çektiği gibi sürüklenen bir cismin aksine sürtünmeyi de azaltır. Böylece at veya insan, sırtında taşıyabileceğinden çok fazlasını çekebilir.

Tekerlek hakkında ilk bilgi, milattan 3500 yıl önce Sümerlerin kullandığı iki tekerlekli araba olarak belirlenmiştir. Diğer bütün keşifler gibi tekerleğin keşfinde de daha önceden bilinen düzenlerin rolü olmuştur. 2000 yıl süreyle büyük ağırlıkların taşınması için yuvarlak cisimler kullanılmış, yükler hayvanlar tarafından sürüklenen ağaç gövdeleri ve kızaklar üzerinde nakledilmiştir. Bu tip kızaklar altındaki gövdelerin kılavuzlarla gönderilmesi taşımayı büyük ölçüde geliştirmiş daha sonra kılavuzların karşılaştığı güçlükleri kaldırmak için gövdenin ortası inceltilmiştir. Böylece gövdenin iki tarafında ilk tekerlekler elde edilmiştir. Nihayet sabit dingillere takılıp serbestçe dönebilen tekerlek tipine ulaşılmıştır. Arkeolojik bilgilere göre tekerleğin menşeinin Yakın Doğu olduğu anlaşılmaktadır. Tekerlekli araçlar Sümerlerde M.Ö. 3500, Asurlularda M.Ö. 3000, İndüs Vadisinde M.Ö. 2500, Orta ve Kuzey Avrupa'da M.Ö. 1000 ve İngiltere'de M.Ö. 500 yıllarında bilinmekteydi. Bu sıra, tekerleğin tek bir menşe'den yavaş yavaş Eski Dünya'ya yayıldığını göstermektedir.

İlk tekerlekli araçların birçok mahzurlu yanları olduğundan sınırlı kullanma alanları vardı. Dört tekerlekli araba da hemen iki tekerlekli kadar eskidir. Bunlara hareketli bir ön dingil takılana kadar bütün gövde kaldırılmak suretiyle yönlendiriliyorlardı. Ayrıca kullanılan öküz veya eşeklerle hız çok azdı. Ancak M.Ö. 2000 yıllarından sonra daha süratli olan atın, Asya steplerinden Mezopotamya'ya gelmesinden sonra iki tekerlekli araba bir savaş aracı olarak kullanılmaya başlandı.

Tekerleğin bir makinaya ilk uygulaması değirmen taşının akan bir suya karşı konulmuş su dolabıyla döndürülmesidir. Bu düzen Yakın Doğudan M.Ö. 1. yüzyılda yayılmış çok geçmeden basit dişliler ilave edilerek ilk un değirmenleri yapılmıştır. Bundan sonra tekerleğin kullanıldığı yerler gittikçe genişlemiş, su dolabıyla işleyen mekanik çekiçler, maden öğütme değirmenleri ve dirsekli millerle körükler ve yel değirmenleri geliştirilmiştir.

Dişli çarkların bulunmasından sonra saat mekanizması gibi daha karmaşık sistemler yapıldı. Zamanla bu hususta büyük gelişmeler oldu.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

tekerlek

1 . Merkezde bulunan ve bir eksenin çevresinde dönebilir çember, teker:
"Bozuk düzen taşların üstünde tıkırdayan / Tekerlekler yollara bir şeyler anlatıyor."- F. N. Çamlıbel.
2 . sıfatBu biçiminde olan.
Atasözü, deyim ve birleşik fiiller
tekerlek kırıldıktan sonra yol gösteren çok olur

tekerlek

Türkçe tekerlek kelimesinin İngilizce karşılığı.
n. wheel, tire, tyre, roller, truckle

tekerlek

merkezde bulunan ve bir eksenin çevresinde dönebilir kurs ya da çember, teker. ve s. teker biçiminde olan (şey).

tekerlek

Türkçe tekerlek kelimesinin Fransızca karşılığı.
roue [la]

tekerlek

Türkçe tekerlek kelimesinin Almanca karşılığı.
n. Rad

İlgili konular

arkeolojik asurlular at dişli eksen eşek kaldıraç lokomotif makara makina

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

tekerlek Resimleri

Tekerlek
3 yıl önce

Tekerlek ya da teker; daire veya çember şeklinde, bir eksen etrafında dönen ve çoğunlukla taşımacılıkta kullanılan araç. Yekpare, çok parçalı veya merkezden...

Tekerlek, Arkeolojik, Asurlular, At, Dişli, Eksen, Eşek, Kaldıraç, Lokomotif, Makara, Makina
ABS Fren Sistemi
3 yıl önce

çeşitli süratlerdeki zorunlu durumlarda yapılacak ani frenlemelerde tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek direksiyondaki tam hakimiyeti sağlayan fren...

ABS fren sistemi, Almanca, Almanya, BMW, Bosch, Elektronik, Mekanik, Mercedes, Pnömatik, Smart, İngiliz
Bisiklet
3 yıl önce

tek bir tekerleki olan bisikletler de vardır. İki tekerlek karşılığı kullanılan İngilizcesi "İngilizce: Bicycle" olan bisiklet, tek tekerlekten oluştuğu...

Bisiklet, 1493, Bisiklet sporu, I. Dünya Savaşı, Leonardo da Vinci, Wikimedia Commons, Kirkpatrick Mac Millan, Motorlu bisiklet, Yarış bisikleti, Dağ bisikleti, ޞehir bisikleti
Direksiyon sistemi
6 yıl önce

simidinden elle verilen dönme hareketi, bir dişli yolu ile ön tekerlek lere intikal eder. Ön tekerlek ler dönülecek yöne göre paralel olarak kollar yardımı ile...

Direksiyon sistemi, Direksiyon, Dişli, Otomobil, Paralel, Tekerlek
Rulet
3 yıl önce

Rulet, adını Fransızca'daki "ufak tekerlek" kelimesinden alan bir kumarhane oyunudur.Oyun süresince oyuncular,bahislerini tek sayıya veya çeşitli sayılara...
Aks (makine elemanı)
3 yıl önce

denir. Genellikle tren, otomobil gibi ulaşım araçlarında, kendisine bağlı tekerlek ya da makine konstrüksiyonlarında taşıdığı dişli çarkları desteklemekle...

Aks (makine elemanı), Almanca, Debriyaj, Diferansiyel, Dişli çark, Güç, Hareket iletim sistemleri, Mafsal, Makine elemanları, Makine mühendisliği, Otomatik şanzuman
Elektronik Denge Programı
3 yıl önce

Örneğin araç önden kayarsa viraj içinde kalan arka tekerlek, arkadan kayarsa viraj dışında kalan ön tekerlek bağımsız olarak frenlenir. Böylece araç tekrar...

Elektronik Denge Programı, 1995, ABS, Bosch, ESP, Mercedes, Otomobil
Otomobil ön düzen açıları
6 yıl önce

Kumanda edilen ön tekerleklerin konumu büyük ölçüde taşıtın hareketine etki etmektedir. Tekerlere olabildiğince düzgün bir hareket verebilmek için birbirlerine...

Otomobil ön düzen açıları, Amortisör, Burulma çubuğu, Fren sistemi, Otomobil, Otomobil lastikleri, Süspansiyon, Tekerlek, Otomobil tekerlekleri, Şase ve karoseri, Direksiyon sistemi