Tapu Kütüğü
Tapu kütüğü, tapu sicilinin asli unsurlarının başında gelir. Türk Medeni Kanununa göre her taşınmaz için tapu kütüğü denilen ve tapu memuru tarafından tutulan bu resmi defterde bir sayfa açılması esastır. Tapu kütüğünde taşınmaz olarak, 1. arazi, 2. kat mülkiyetine tabi bağımsız bölüm, 3. bağımsız ve sürekli haklar için sahife açılabilir.
Yapısı
Bir tapu kütüğü sahifesinde esas olarak aşağıdaki bilgileri görürüz:
1. Taşınmaza ait bilgiler
Bunlar taşınmaza ait ada, pafta, parsel, yüzölçümü, taşınmazın niteliği gibi bilgilerdir. Bu bilgilerin doğruluğu, yüzölçümü hariç olmak üzere, devletin taahhüdü altında değildir.2. Şerhler
Bunlar genellikle, kişisel hakların şerhi, tasarruf yetkisine ait kısıtlamalar ve geçici tescil şerhleri olmak üzere üç çeşittir.3. Beyanlar
Beyanlar başta Medeni Kanun olmak üzere çeşitli kanunlarda öngörülmüşlerdir. Bunların bir kısmı bilgi verir, kimi beyanlar iyiniyeti ortadan kaldırır, kimi bazı kısıtlamalar getirir.4. Tesciller
Ayni hakların tapu kütüğüne yazımına tescil denir. Mülkiyet ve sınırlı ayni haklar tescil edilebilir. Bunlardan mülkiyet hakkının tescili için geniş bir sütun ayrılmıştır. Taşınmazın her el değiştirmesinde bir önceki malik ya da maliklerin adları tapu memuru tarafından kırmızı renkli mürekkepli kalemle tek çizgi ile çizilir. Bunun adı "terkin"dir. Bir alt satıra da yeni malikin adı tescil edilir. Sınırlı ayni haklardan irtifak ve taşınmaz yükleri için ise tek bir sütun öngörülmüştür. Burada yapılan her işleme A, B, C gibi teselsül harfleri verilir, ayrıca sütunun içinde de kurulan irtifak ya da taşınmaz hakkının taşınmaz bakımından bir yararlanma mı yoksa yük mü getirdiği "H" ve "M" harfleri ile gösterilir. "H" harfi tescil edilen irtifak ya da taşınmaz yükünün bu taşınmaz bakımından bir yararlanma getirdiğine işaret eder. Örneğin komşu taşınmazdan bu taşınmaza kaynak irtifakının sağlanması gibi. "M" harfi ise, tescil edilen irtifak hakkı ya da taşınmaz yükünün bu taşınmaz üzerinde, bir başka taşınmaz ya da şahıs yararına yük teşkil ettiği anlamına gelir. Tapu kütüğünde gözüken sınırlı ayni hakların sonuncusu ise taşınmaz rehni sütunudur. Burada ipotek, ipotekli borç senedi ve irat senedi olmak üzere üç tür taşınmaz rehni tescil edilir.Oluşması
Tapu kütükleri kadastro uygulaması sonunda oluşturulurlar ve devletin denetimi altında tutulurlar. Tapu kütüğü, bir taşınmaz ile ilgili ihtiyaç duyulan temel bilgileri içeren resmi bir sicilin en önemli halkasını oluşturur ve alenidir. Yani ilgisini inanılır biçimde ortaya koyan herkes bu kütüğü incleyebilir, ücreti karşılığında örnek alabilir. Bu yüzdendir ki, hiç bir kimsenin tapu kütüğünde yazılı olan bir hususu bilmediğini ileri sürmesi hukuken geçerli değildir. Burada tapu kütüğü içeriğinin bilindiği yolunda kanuni bir karine, diğer söyleyişle bir faraziye bulunmaktadır.
Kat Mülkiyeti Kütüğü
Kat mülkiyetinin kurulduğu bir taşınmazda, taşımazın kayıtlı olduğu tapu kütüğü sahifesi kapatılarak, her bir bağımsız bölüm (daire, dükkan, vb.) kat mülkiyeti kütüğünde yeni ve bağımsız birer sahife açılır. Kat mülkiyeti kütüğü de normal tapu kütüğünden farksızdır. Çok küçük bir kaç tane şekil değişikliği vardır. Kadastro uygulaması henüz yapılmamış yerlerde kat mülkiyeti kütüğü bulunmaz (tapu kütüğü de bulunmaz). Böyle yerlerdeki yapılar için, "kat mülkiyeti zabıt defteri" tutulur.
Tapu Kütüğünün Kamuya Açıklığı
Tapu kütükleri aleni sicillerdendir. Yani, kamuya açıktır. Medeni Kanuna göre, ilgisini inanılır kılan herkes tapu sicilini, özellikle tapu kütüğünü inceleyebilir; kendisine suret verilmesini isteyebilir. Tapu kütüğü, tapu sicil sisteminin en önemli unsurudur; zira bir taşınmaza ait tüm bilgileri, en azından özet bir şekilde tapu kütüğü sahifesi üzerinde görebiliriz. Her taşınmaz için tapu kütüğünde mutlaka bir sahife bulunur. Bir taşınmazla ilgili bilgi edinmek için çoğu kez tapu kütüğüne bakmak yetecek, diğer tapu sicili unsurlarını araştırmaya gerek kalmayacaktır. Ancak bazı kayıtlar çok ayrıntılı olduğu için bunlara ilişkin detayları tapu kütüğü denilen, defterde göremeyiz. Bunların varlığı kısaca tapu kütüğünün ilgili bölümlerinde işaretlenir. Bu ayrıntıları görmek isteyenler de, özellikle tapuda, her taşınmaz için ayrı, ayrı muhafaza edilen "resmi belgeler" dosyasına müracaat etmelidir. Örneğin arsamız üzerinde kurduğumuz bir geçit irtifakını, bir iki kelime şeklinde irtifaklar sütununda görürüz ancak, bunun pek çok ayrıntısını tapu kütüğü sahifesine sığdırmak mümkün değildir. Geçit irtifakının kaç metre eninde ve boyunda olduğu, süresi, yıllık ödenecek miktar vb. hususlar tapu kütüğünden gözükmez, ancak o taşınmazın tapu dairesinde muhafaza edilen resmi belgeler dosyasında gözükür.