Türklerin İslamla tanışmasından sonra yerleşik hayata geçen Türkler dini eğitimle ve İslami eğitim kurumlarının etkisiyle yetiştirildiler.19 yy ortalarına kadar Osmanlıda eğitim kurumları medreseler, enderun mektebi, mahalle ve sıbyan mektebleridir. Medreseler imparatorluğun en önemli eğitim kurumu idi. Yöneticiler, alimler kadılar vs hep bu müesseselerden yetiştirilmekteydi. Sıbyan mektebleri bugünkü ilköğrenim ihtiyacını karşılayan ve 4-11 yaşları arasındaki kız-erkek karışık eğitime tutulduğu vakıf okullarıdır. Enderun mektebi devşirme diye adlandırılan Hıristiyan çocuklarının eğitildiği yerdi.
Tanzimat dönemi'nde eğitim alanında gelişmeler şunlardır:
- 1846'da Mekatib-i Umumiye Nezareti kuruldu.
- 1848 de Darülmuallim (öğretmen okulu) açıldı.
- Harbiye, Bahriye ve Tıbbiye dışındaki okulların kontrolü bu nezarete verildi.
- Rüştiyelerin açılmasına hız verildi.
- 1868'de Fransızca eğitim ve batılı anlamda ilk eğitim verecek olan lise ile üniversite arasında bir kurum olan Galatasaray Sultanisi açıldı.
- 1869'da Fransız eğitim sistemini örnek alan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yayınlandı.
- 1870'te Darülmuallimat adında kız öğretmen okulu açıldı.
- İlk kez yurt dışına öğrenci gönderildi.
- Devlet memuru yetiştirmek amacıyla,Mekteb-i Maarif-i Adliye kuruldu.