Yapısı ve çalışma ilkesi
- Tansiyometre, alt ucunda gözenekli ve seramik bir uç kısım ile üst ucunda da bir dolum deliği ve aygıtın içindeki vakumun niceliğini ölçen bir tür manometre ( basıölçer) bulunan, plastik ve içi su dolu bir borudan oluşur.
- Vakum göstergesi dışarıda kalacak şekilde ve dikine toprağa sokulan tansiyometrenin içindeki suyun gözenekli seramikten toprağa geçmesi ve bu sırada aygıt içinde vakum gelişmesi, aygıtın temel çalışma ilkesidir.
a–ª Aygıtın içindeki su, topraktaki su içeriği ile dengeye gelene kadar dışarı çıkar. Denge durumundayken, topraktaki ve aygıttaki su gerilimleri birbirine eşittir.
a–ª Topraktaki su bitkiler tarafından kullanıldıkça, tansiyometrenin içindeki su dışarı çıkmaya zorlanacağı için, aygıtın içindeki vakumun niceliği artış gösterir ve bu da göstergeden takip edilir.
a–ª Toprak sulandığındaysa, aygıtın içinde gelişmiş olan vakum topraktan su çeker ve ölçülen vakum değeri azalır.
- Tansiyometre`nin Türkiye`deki üretimini ve hizmete sunumunu Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü yürütmektedir.
Kullanım alanları ve kullanılması
- Tansiyometreler, tarım alanlarındaki toprağın nem durumunu belirlemek, izlemek ve buna göre de sulama zamanlamalarını düzenlemek için yararlı aygıtlardır. Ölçtükleri nicelik, topraktaki su gerilimidir (su potansiyeli, su gizil gücü). Bu ise topraktan su çekebilmek için bitkilerin üstesinden gelmesi gereken kılcal ve yerçekimsel güçlere karşı gereken enerji niceliğinin bir ölçümüdür.
- Tansiyometreler, topraktaki su gizil gücünün toprağın tuzluluğuna bağlı olan ozmotik (geçişme gücü) bileşenini ölçmezler. Ancak, toprağın tuzluluk oranının yüksek olmadığı ya da tuzlu su ile sulamanın yapılmadığı alanlarda, bu eksiklikleri bir kullanım sorunu yaratmaz.
- Tansiyometreler, aygıtın seramik ucu sulanması izlenen bitkilerin köklerinin en yoğun olduğu derinliğe ulaşacak şekilde toprağa yerleştirilirler. Farklı kök derinlikleri için kullanılabilecek şekilde, farklı uzunluklara sahip tansiyometreler de üretilmektedir.
Terimin kökeni, kullanımı ve benzeri
Köken
"Tansiyometre", Fransızca`daki "``tensiomí¨tre``" sözcüğünden Türkçe`ye taşınmıştır.Terimin İngilizce`deki karşılığı ise "``tensiometer``" olarak geçer ve Türkçe karşılıkları da verilerek, şöyle çözülebilir:
| | : || tansiyon, gerilim vb. |
| | : || sayaç, sayıcı, ölçme aygıtı vb. |
Aslında, "tansiyometre" teriminin "gerilimölçer" olarak bir öz Türkçe karşılığı vardır.
Kullanım
"Tensiometer" için İngilizce sözlüğe bakıldığında, toprağın nemi dışındaki kimi niteliklere ait gerilimi ölçen aygıtlar için de kullanıldığı görülmektedir. Bu anlamlar şunlardır: a–ª Bir tel, lif ya da kirişteki gerilimi ölçmeye yarayan aygıt
a–ª Sıvıların yüzey gerilimini ölçmeye yarayan aygıt
Türkçe`deki tansiyometre ise sıklıkla bu makalede konu edilmiş anlamı için kullanılmaktadır.
Benzer
İngilizce sözlükte "``tensiometer``" aratılırken, "``tensimeter``" terimine de rastlamak mümkündür. Bu terimin çözümlemesi de yukarıda "``tensiometer``" için verilene benzerdir ama farklı bir anlamı vardır:- Buhar basınçları arasındaki farkları ölçmek için kullanılan aygıt.
"``Tensimeter``" ile anlatılan aygıt için Türkçe`de nasıl bir karşılık kullanıldığı, bu yazının ele alındığı 02.02.2006 tarihi itibarı ile bulunamamıştır.
Kaynaklar
Dış bağlantılar
- Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü sitesinde tansiyometre : ayrıntılı ve bu yazı için başvurulan Türkçe temel kaynak.
- Florida Üniversitesi "IFAS" uzantısında tensiometer`` : ayrıntılı ve bu yazı için başvurulan İngilizce temel kaynak.
- Antalya İhracatçılar Birliği sitesinde, seracılıkta tansiyometre
- BAHCE.BİZ`de meyve sulama ile ilgili bilgiler
- Bir-Kan Tarım Teknolojileri sitesinde tansiyometre
