Atomlar parçacık hızlandırıcılarında hızlandırılıp çarpıştırılarak ne gibi daha küçük parçacıklara ayrıldıkları gözlenmekte, bu gözlemlerden yapıtaşlarına ilişkin matematiksel formüller üretilmekte, bu formüllerden çıkarım yolu ile daha başka alt parçacıklar olduğu tahmin edilip daha da büyük ve güçlü hızlandırıcılar inşa edilmeye çalışılmaktadır.
Standard model birçok eksiklik ve yetersizliğe sahip olduğu halde bugun en iyi anlaşılabilen ve teorik olarak öne sürdüğü parçacıkların zamanla keşfedilmiş olması sayesinde önemini yitirmeyen bir modeldir.
Yapısı
Araştırma sonuçlarına göre bugun 12 temel yapıtaşı ve 4 temel kuvvet taşıyıcı bilinmektedir. Ne var ki bu 12 temel yapıtaşının yüzlerce alt yapıtaşı ve onların da binlerce daha alt yapıtaşı keşfedilmiş ve bunun nereye kadar gidebileceği hala tartışılmaktadır.
Standard Model'de yapıtaşları Lepton ve Quark lar olarak iki ana gruba ayrılır. Quark'lar atomun çekirdeğini (proton, nötron) oluşturan yapıtaşları, Lepton'lar ise atomun kabuğunu (elektron)oluşturan yapıtaşlarıdır.
- Quark'ların 6 ana elemanı
* u up (üst)
* d down (alt)
* c charm (çekici)
* s strange (tuhaf)
* t top (tavan)
* b bottom (taban)
- Lepton'ların 6 ana elemanı
* e electron
* m muon
* T tau
* Ve electron-neutrino
* Vm muon-neutrino
* Vt tau-neutino
4 kuvvet taşıyıcı ise
* y Photon
* g Gluon
* Z Z boson
* W W boson
Photon, elektro-manyetik denen enerjilerin taşıyıcısıdır. Günlük hayatta iç içe yaşadığımız: Isı, Işık, Radyo-TV sinyalleri, Mikrodalga sinyalleri, X-ışınları, Gamma ışınları ve bunlara benzer enerji yayılımlarını taşımakla yükümlüdür.
Gluon, atom çekirdeğindeki Quark'ları bir ada tutan "Kuvvetli Çekirdek Etkileşimi" adı verilen en guçlü ana kuvvetten sorumlu tutulmaktadır.
Z ve W boson'lar ise "Zayıf Çekirdek Etkileşimi" adı verilen ana kuvvetin taşınmasından sorumludur.
Bunlar dışında Standard Modelin öngördüğü fakat bugüne dek bulunamamış parçacıklar vardır. Bunlardan biri Kütleçekim ana kuvvetinin taşıyıcısı varsayılan Graviton'dur. Bir diğeri de maddeye ve atomlara Kütle verdiği düşünülen Higgs parçacığıdır. Bilimciler özellikle Higgs parçacığına takmış durumdalar ve İsviçre CERN'de dünyanın en büyük ve güçlü parçacık hızlandırıcı-çarpıştırıcısını inşa etmektedirler.