Türkçe Bilgi: Siverek

Siverek Şanlıurfa bir ilçesidir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Urfa'ya bağlı 127.000 nufuslu bir ilçedir. Nufusun %80'inden fazlası Zaza olmakla birlikte geri kalanlar Arap, Türk, Kürt ve Ermenilerdir.

İlçeler Tarihçilerin genel ifadesiyle Mezoptamya "Tarihin Şahidi" dir. Dünya üzerinde bu kadar çok savaş yaşandığı başka bir bölge yoktur. Pek çok sayıdaki medeniyete ev sahipliği yapmış olan Mezopotamya Bölgesi, tarihin hiçbir döneminde önemini kaybetmemiştir. Bu önemini fırat ve Dicle'nin ortasındaki verimli topraklarına borçludur.Burası, biraz güçlenen devletlerin ele geçirmek istediği bölgelerin başında gelmiştir Tarih boyunca her iki nehre yakın yerlerde önemli kentler kurulmuş ve sağlam kaleler yapılmıştır. Tarihin en kanlı savaşları bu bölge için meydana gelmiştir. Hititler, Asurlar, Mitanniler, Akatlar, Urattular, Medler, Persler, Romalılar, Bizansızlar, Eyyubiler, Selçuklar, Mogollar, karakoyunlular, Akkoyunlular ve Osmanlılar bu topraklara sahip olmuştur. Bölge Osmanlı idaresine girdikten sonra uzun yıllar savaşsız bir dönem geçirmiştir. Günümüzde bu bölge(Mezopotamya) Türkiye, Irak ve Suriye'nin Sınırları içerisinda kalmaktadır. İşte Siverek Dünya Coğrafyası Açısından bu kadar önemli bir bölgenin merkezinde yer almaktadır. Tarihin ilk çağlarında Siverek ve çevresi değişik isimlerle anılmıştır. Tarih kitaplarında HALZİDİMA olarak geçen bölgenin merkezi KİNABA yani Siverek Kasabası idi.Asurlular dönemine rastlayan bu isimlendirmede bugunkü Siverek'in yerinde olduğu bilinen Kinabu şehri kanlı savaşlara sahne olmuş bir kenttir. Bazı kaynaklarda Halzi-Luka olarak da gösterilmektedir. Bu bölgeye verilen isimlerden biride Hitit-Asur-Mitanni dönemlerinde KUMMUH bölgesi olarak geçmektedir. Kummuh bölgesi Diyarbakır ile Urfa arasındaki bölgeyi kapsamaktadır. Asur vesikalarında KUTMUKHi olarak geçen bu şehir devletinin yeri, Prof. Dr. Firuzan KINAL'a göre tam olarak tesbit edilmemiştir.Hititlerin bu bölgeden çok sayıda şehir devletleri bulunmakta idi. Siverek bölgesi de batıda Kizzuwadna'ya kadar önemli kent olan İSUWA'ya kadar komşu idi. O dönemlerde adı İSMERİKA olarak geçen Siverek, Mitanni devletinin önemli şehir devletlerinden biridir. Bir süre ARAMi(SÜRYANİ) göçlerine sahne olan Siverek'in özellikle Karacadağ taraflarına Aramiler yerleşmiş ve burası için KİŞYARİ(KAŞYARI)ismini kullanmışlardır.Aramiler bu dönemlerde Siverek'te etnik olmuşlarsa da Asurluluların sürekli baskıları neticesinde bölgenin idaresini onlara terk etmek zorunda kalmışlardır. Aramiler döneminde Süryaniler tarafından ismi şebhabherrak olarak isimlendirilmiştir. Ermenilerin hakim oldukları dönemlerde Sevaverek olarak geçen ismi Arapların eline geçtıkten sonra adı Es-süveyda olarak değişmiştir.Haçlı kontluğu döneminde Siverek'in ismi Sovorak olarak haritalarda yer almaktadır. Genel Tarihçi Urfalı Metaos eserinde Siverek'in ismini Sevaragk olarak vermekte, aynı dönemlerde Ebul Farac ise ismi Sibabarak olarak yazmaktadır. Bizanslar döneminde ise ismi Sebaberak, Severak ve as-suwaida olarak geçmektedir. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Siverek'in ismi bugünkü kullanıldığı şekliyledir.Mezopotamya Bölgesi değişik isimlerle anılmaktadır. Yunanlı Tarihçiler Dicle ve Fırat arasında kalan sahanın yukarı kısımlarını Yukarı Mezopotamya diye adlandırmaktadırlar. İslam Coğrafyacılarıda bölgeyi ada anlamında(El- Cezire) diye isimlendirmektedir. Ortalarda Urfa, Mardin ve Diyarbakır bölgelerinin en fazla dikkat çektiği, El-Cezire mıntıkasının genel hatlarıyla batısında Şam, batısında Antep, Maraş, ve Malatya, doğusunda Doğu Anadolu Bölgesi, güneyinde ise Irak yer almaktadır. Ebu'l Fida'ya göre bu saha kuzeyda Malatya ve Amid(Diyarbakır) ile başlar, güneyde Anbar'dan Tekrit'e uzanan bir hatla Iraktan ayrılır. El-Cezire bölgesinin en büyüyk şehri Dicle üzerindeki Musul olan Diyar-ı Riba, Fırat üzerindeki Rakka(daha yukarıda Urfa) eksenli Diyar-ı Mudar ve Amid merkezli ve en küçüğü sayılan Diyar-ı Bekir olmak üzere üç mıntıkaya taksim edilir. Bugün El-Cezirenin kuzeyi Türkiye, güneyi ise Irak topraklarında yer almaktadır. Siverek Diyar-ı Mudar şehirlerinden biridir. Coğrafyacılar ve Tarihçiler bu bölgeden bahs ederken kullandıkları "Bilad-ı Şarkiyye" ismi anlam olarak Doğu Vilayetleri kelimelerini karşılamaktadır. Selçuk'lularda Eyyubi'lerde ve Osmanlı'larda kullanılan Bilad-ı Şarkiyye, Doğu Karadeniz Bölgesini dışarıda bırakacak şekilde, Trabzon'dan İskenderun'a çekilecek bir hattın doğusunu ifade etmektedir. Mesela Selahaddin-i Eyyubi'ye göre kuzeyde olmasına rağmen onun 1182-1185 yıllarında gerçekleştirdiği sefer ve fetihler "Şark icraatları" olarak kaydedilmektedir.Aynı şekilde Türkiye Selçuklu Sultanı İzeddin Keykavus'un Haleb şehri öncesinde Urfa ve Harran üzerine yürüyüşü de "Melik Eşrefin elinde bulunan Bilad-i Şarkiyye'ye gidişi..." başlığı altında zikredilmekte ve olaylar anlatılırken Hısn-ı Keyfa(Hasankeyf), Meyyafarikin(Silvan), Amid(Diyarbakır), Ruha(Urfa), Harran, Siverek, Sincar, Halep ve Tell başer gibi yerlerden bahsedilmektedir. Yukarıda coğrafi mekanını tarihi kaynaklar ışığında belirlemeye çalıştığımız Siverek ve çevresi bugün Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Şanlıurfa vilayeti sınırları dahilinde yer almaktadır.

Siverek

Siverek Haritası

İlgili konular

misafir - 9 yıl önce

Zaza - 6 yıl önce

Mehmet musa yetkin - 4 yıl önce

Mahmut - 4 yıl önce