Saruhanoğulları Beyliği

Saruhanoğulları Beyliği on dördüncü yüzyılın başlarında Manisa ve çevresinde kurulan Türk beyliği. Aslen Harezmli olup, Türkiye Selçuklularının hizmetine giren Saruhan Bey tarafından kurulmuştur.

Selçukluların uç beyliği olarak Saruhan Bey tarafından kurulmuştur. Manisa vilayeti ile Menemen, Kemalpaşa ve Foça dolaylarında hüküm sürdü 1410 yılında Osmanlılara katıldığı bilinmektedir.Bu beyliğin kurucusu Saruhan'ın Harezmlilerin kumandanı iken Türkiye Selçuklularının hizmetine giren ve aynı adı taşıyan emirin torunu ve Alpağı'nın oğlu olması kuvvetle muhtemeldir.

Saruhanoğulları, 1300'den 1390 Nisanına kadar önce 90, 28 temmuz 1402'den 1410'a kadar sonra 8 ve toplam 98 yıl devam etmiştir. Başkentleri Manisa'dır. 1308'e kadar Selçukoğulları'nın uç beyi olup, 1335'e kadar İlhanlılar'a tabi bulunmuşlar, sonra müstakil olmuşlardır. Ankara muharebesinden sonra da 8 yıl, Osmanlılar'a tabi olarak yaşamışlardır. Osmanlılar, "Saruhan Tahtı" denen Manisa Sancakbeyliğine, ekseriya veliahd şehzadeleri yollamışlardır. Beylik, Soma ve Alaşehir dışında, hemen hemen bugünkü bütün Manisa vilayeti ile Menemen, Kemalpaşa ve Foça'yı kaplıyordu. Yani Gediz vadisine hakim olup, Gediz'le beraber dar bir topraktan Ege'ye çıkıyordu. Kuzeyinde Karasıoğulları, güneyinde Aydınoğulları vardı. Doğusundaki Germiyanoğulları, ilk zamanlarda Saruhanlılar'ın metbuu idiler. Esasen Saruhan beylerinin ataları, evvelce Germiyanoğulları hizmetinde bulunuyorlardı.

Saruhan, önceleri Germiyanoğullarına bağlı bir uç beyi idi. 1313'de Manisa'yı fethetti, daha sonra hudutlarını genişletti. Ayrıca bir donanma meydana getirerek çevreye akınlara başladı. Saruhan'a bağlı kuvvetlerin baskısıyla Foça'da yaşayan Rumlar ve Latinler her yıl 15.000 gümüş dirhem vergi vermekteydiler. Saruhan Bey sahip olduğu donanma ile Ege Denizi'ndeki adalar ve Balkanlara seferler yaptı. Osmanlılara karşı Bizans ve Aydınoğulları ile birleşerek Gelibolu'ya hücum ettiler. Daha sonra Bizans'taki taht mücadelesine karıştılar. Bu sebeple Saruhan'ın oğlu Süleyman Bey, Aydınoğullarından Umur Bey ile birleşerek Rumeli'ye geçmiş ve Küçükçekmece civarında ölmüştü (1345).

Saruhan Bey'in yerine oğlu Fahreddin İlyas Bey geçti. Osmanlıların kuvvetlenmesi ve Rumeli'de fetihler yapması, Saruhanlılara gaza yollarını kapatmıştı. İshak Bey zamanında Saruhanlıların Osmanlılar ile münasebetleri dostane idi. Kosova savaşına yardımcı kuvvet de gönderilmişti. Yıldırım Bayezid tahta geçtiği zaman Karamanoğullarının Osmanlılara aleyhine meydana getirdiği ittifaka Saruhanoğulları da katılmıştı. Osmanlılar 1390 yılında Manisa'yı almışlar ve bu şehir ile Karası'yı birleştirerek bey sancağı yapmışlardı. Ankara Savaşı'na (1402) Osmanlılar ile beraber katılan Saruhan askerleri, sonradan Timur'un yanında olan eski beyleri Orhan'ın yanına geçtiler. Savaşı kazanan Timur, Saruhan Beyliği'ni Orhan'a verdi.

Bu suretle tekrar canlanan Saruhanoğulları uzun süre yaşayamadı. Osmanlıların fetret devrinde Çelebi Mehmed aleyhine bir ittifaka girdiler. Çelebi Mehmed onları mağlup ederek, süratle Manisa üzerine yürüdü ve beyliğin sonuncu emiri Hızır Şah'ı yakalatarak öldürttü (1410). Böylece Saruhanoğuları toprakları Osmanlıların hakimiyetine geçmiş oldu. Saruhaoğulları hüküm sürdükleri topraklar üzerinde bir çok imar faaliyetlerinde bulundular. Bu aile içinde en çok İshak Bey imar faaliyetleri ile göze çarpıyor. Manisa Ulu Camii ve İlyas Bey Mescidi ona aittir.

Yine, Manisa'daki Revak Sultan türbesi ve Nif (Kemal Paşa)'deki Emet Camii de Saruhanlı eserleridir. Saruhanoğullarının sahip oldukları donanmalar sebebiyle iktisadi durumları gelişmiş ve batılı devletle, bilhassa Cenevizlilerle ticari münasebetlerde bulunmuşlardı.

Saruhanlı Beyleri

Saruhan Bey 1302-1345

Fahreddin İlyas Bey 1345-?

Muzaffereddin İshak Bey ?-1388

Hızırşah I. 1388-1390, II. 1403-1410

Orhan Bey 1402-1403

Saruhanoğulları Beyliği

Nezih saruhanlioglu - 6 yıl önce

Jason Ward - 1 yıl önce