Tarihi
Etrafı Ziyaret ve Karakaban Dağları, Zincirli, Kilisesırtı ve Uzunsırt gibi 2 bin metrenin üzerinde yükseltilerle kuşatılmış olan bölgenin girişe elverişli olan yeri sadece vadiye açılan kuzey kısmı. Burası, dışa kapalı, fakat kendi içinde su kaynaklarının varlığı ve bahçe ölçeğinde üretime elverişli toprağı ile yaşama elverişli. Birbirini kuş bakışı çok net bir şekilde görebilen, Yanbolu Deresinin doğduğu, vadilerle birbirinden ayrılmış 3 ayrı yamaç üzerine kurulmuş olan Santa`da mahalle olarak 7 yerleşim bulunuyor. Santa, eski isimleriyle Piştoflu, Binatlı, İşhanlı, Zerzili, Çakallı, Zincanlı ve Zurnacılı ismi verilen mahallelerden oluşuyor.İlk yerleşmelerin ortaçağda başladığı Santa eski bir Rum şehri. 19. yüzyılda en parlak dönemini yaşamış. Toplam nufüsun 5.000`e kadar çıktığı biliniyor. Her mahallede çok sınıflı erkek ve kız çocukların gittigi okullar varmış. Merkez Mahalle`de (Piştoflu) iki olmak üzere 8 kilise bulunuyor, fakat bunlardan günümüze sadece 5 tanesi gelebilmiş. Bilincsiz kullanım ve doğa koşulları sonucu, Rum taş işçiliğinin güzel örneklerini oluşturan evlerden bugüne yaklaşık 300 tanesi kalmış. İki katlı evlerden Merkez mahalle olan Piştoflu`dakilerin alt katı aynı zamanda mağaza olarak kullanılmış. Santa`da demircilik ve gümüşçülük önemli bir sanat olmuş. Kiremitçilik, taşçılık, terzicilik yapmışlar. Erkeklerin o zamanki Çarlık Rusya`sına gurbete gittikleri de söylenmektedir.
Cografya
Bina ve yapılar
Konutlar
Çesmeler
Yollar
Okullar
Kiliseler
Tarım ve Zanaat
Resim galerisi
Kaynaklar
Dış bağlantılar
http://www.deltabisiklet.com/Default.aspx?_Args=__SysD,132,DeltaBisiklethttp://www.trabzon.gov.tr/FOTO/santa/f_santa.aspx
http://www.gumushane.gen.tr/galeri/thumbnails.php?album=155
http://www.fotokaradeniz.com/blog/gumushane/santa-harabeleri/
http://www.yusufbulut.com/index.php?option=com_rsgallery2&Itemid=34&catid=4
http://www.tempotour.com.tr/karadeniz/karadeniz/santa.htm