Türkçe Bilgi: Sancak

Her milletin kendine has renk ve işaretlerini taşıyan veya bir askeri birliğin şerefini temsil eden kenarı saçaklı, ölçüleri belirli bayrak. Gemilerin burun doğrultusunda sağ tarafına da sancak adı verilir.

Araplar, sancak ve bayrak tabirlerine karşılık “Liva” ve “Rayet” kullanırlar. Genelde sancak tabiri yerine bayrak da kullanılır (Bkz. Bayrak). Peygamberimiz ilk defa Bedr Savaşında biri beyaz, ikisi siyah sancak kullanmışlardı. Beyaz sancak sahabenin ileri gelenlerinden Mus’ab ibni Umeyr’e (radıyallahü anh); siyah sancaklardan biri hazret-i Ali’ye, diğeri Ensar’dan bir zata Peygamberimiz tarafından verilmişti. İslamiyet, Şam, Mısır ve İran’a yayılınca, kullanılan sancakların renk ve şekilleri de değişti. Sancaklar bundan sonra altı-yedi metre uzunluğundaki mızrakların ucuna takılmaya başlandı. Bu kadar büyük yapılmasının sebebi halk ve asker üzerinde manevi bir tesir yapması içindi. İlk önceleri beyaz ve siyah olarak kullanılan sancak, Emevilerde kırmızı, Abbasilerde siyahtı.

İslamiyetin ilk zamanlarında harbe giden ordu kumandanına halifeler sancak verir ve başarıları için dua ederlerdi. Hazret-i Ömer sancak teslim ettiği zaman:

“Allahü tealanın ismiyle ve yardımını niyaz ederek bu sancağı size veriyorum. O’nun dinini kuvvetlendirmek için gidiniz. Muzafferiyet ancak cenab-ı Hak’tandır. Sancak hakkı ise ona bağlanmak sabır ve tahammül göstermekle olur. Allah’ı tanımayanlar ile Allah uğrunda harp ediniz. Zulüm ve tecavüzde bulunmayınız. Zira, cenab-ı Hak, zulüm ve tecavüzde bulunanları sevmez. Düşmanla karşı karşıya geldiğiniz zaman, korkak olmayınız. Zafer sevinciyle kimseyi işkenceyle öldürmeyiniz. Galibiyet gururuyla düşmana lüzumsuz zarar verdirmeyiniz. İhtiyarlardan, kadınlardan, çocuklardan kimseyi öldürmeyiniz.” buyurdu.

Osman Gazi aşiret beyi olarak Rumlar üzerine yaptığı gazalarda başarı gösterince, Anadolu Selçuklu Hükümdarı Sultan Alaeddin tarafından davul, tuğ ve sancak gönderilmek suretiyle beylik verilmişti. Osmanlılar, devlet kurup, yedi iklim üç kıtada hakimiyet kazanınca, sancak ve bayraklarını kazandıkları zaferlerde şanla dalgalandırdılar. Sancak beyliği verildiği zaman, eskiden beri merasim yapılması ve burada sancağın verilmesi adet haline gelmişti. Bilhassa tarihi bir yadigar olan “sancak-ı şerif” çıkarılırken ve savaşa gidecek serdar-ı ekreme teslim edilirken parlak bir merasim yapılırdı. Osmanlı tebeasında, bu sancak-ı şerif açıldığı zaman yediden yetmişe herkesin bunun altında toplanarak cihada gitmesi birinci vazifesi olurdu. Hatta Topkapı Sarayının arz odası önüne dikilen sancağın dikildiği yere kimsenin ayak basmaması ve bu suretle hürmetsizlik gösterilmemesi için iki nöbetçi tarafından korunurdu. Fakat İttihatçılar zamanında nöbetçiler kaldırıldı.

Osmanlılarda değişik tip ve şekillerde sancaklar kullanıldıktan sonra, Türkiye Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetlerinde sancak, alay ve eşidi birliğe verilmektedir. Türk Silahlı Kuvvetlerinin timsali olan bu sancak, şerefle korunur, hiçbir sebep ve bahaneyle terk edilemez. Cumhurbaşkanı veya onun tayin edeceği büyük komutan tarafından özel bir merasimle verilen sancaklara o alayın numarası veya isimleri yazılır. Verilen sancak, alay komutanının odasında muhafaza edilir; geçit törenlerinde, sancağa madalya takılmasında ve askeri merasim ve protokol talimatında belirtilen merasimlerde açılır. Sancağın alınıp, merasimden sonra yerine konması özel bir merasimle olur. Savaşlarda alay komutanının muharebe idare yerinde kılıfı içinde bulunur. Ecdat hatırası mukaddes emanet olan sancak, askerin manevi kuvvetlerini arttırmak için, lüzumlu görülen yerlerde alay komutanı tarafından açtırılır. Sancak açılmışken herkes tarafından gurur ve tazimle selamlanır.

Sancağın bulunduğu alayın komutanları değiştiğinde devir-teslim töreninde sancak açılır. Vatan sevgisinin tazelendiği, heyecanlanan göğüslerde sönmeyen inancın kuvvetlendiği, şehit olma arzusunun çoğaldığı böyle günlerde sancak, hürriyetin meşalesi olarak dalgalanır. Görevi teslim edecek komutan vazifeyi yapmanın gönül rahatlığı içinde:

“Alayımız sancağının mukaddes nöbet sırası sende.

Rengi, mübarek ecdat kanının rengidir.

Kumaşı, şehit tenidir.

Parıltısı, zaferlerin ışığıdır.

Ayyıldızı, hürriyet ve istiklaldir.

Yazısı, kahramanlık ve fazilettir.

Gönderi, milli iradedir.

Hamaili, şeref ve mesuliyettir.

Bütün bunlar, Türk milletinden sana emanettir.

Bu büyük emaneti, sana teslim ediyorum. Demir bileğinle onu sımsıkı kavra, kanının son damlasına kadar daima yükseklerde tut. Onu senden sonra sağ kalana teslim etmedikçe son nefesini vermeyeceksin. Bu sancak nesiller boyunca ve ebediyyen elden ele verilerek, daima göklerde dalgalanacaktır. Sancak nöbetçiliği, nöbet hizmetlerinin en şereflisi, en kutsalıdır. Bu şanlı sancağı teslim aldığım gibi lekesiz, tertemiz; sana teslim ettiğimin işareti olarak öpüyor ve teslim ediyorum. Nöbetin kutlu ve uğurlu olsun!” diyerek devreder.

Teslim alan komutan da sancağı şan ve şerefle koruyacağına yemin ederek, öperek teslim alır.

Sancak kırmızı atlas kumaştan (1x1.5 m) boyunda gönderi sırma püsküllü olarak yapılır. Kılıfı kırmızı deridendir. Türkiye Büyük Millet Meclisi kararı ile Cumhurbaşkanı veya temsilcisi tarafından alaylara (Deniz ve Havada eşidi) verilir. Sancak kesin olarak istiklal alametidir. Bayrak gibi, sancak da kutsaldır. Yere düşürmemek, düşmana bırakmamak için ölüm dahil bütün tedbirler alınır. Muharebe meydanında sancağın kutsallığı en yüksek mertebede bulunur. Sancağı düşürmemek için nice vezirlerin, paşaların, kumandanların hiç tereddüt göstermeden ölümü göze alarak şehit oldukları çok görülmüştür. Zira sancağın düşmesi mağlubiyetin işaretidir.

Sancak

Sancak

İlgili konular

Sancak (bölge)

Ethem Sancak

Kırmızı Sancak

Saruhan Sancağı

Karesi Sancağı

Sancakbeyi

Sancak Kaplan

Sancak (bayrak)

Sancak

Sancak Hakkında Detaylı Bilgi

Sancak Sözlük Anlamları

Sancak

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Sancak (bölge)

Ethem Sancak

Kırmızı Sancak

Saruhan Sancağı

Karesi Sancağı

Sancakbeyi

Sancak Kaplan

Sancak (bayrak)