Prodikos, şehirden şehire dolaşarak, para karşılığı retorik dersleri verirdi. Söylevleriyle, gençleri kendine hayran bırakmıştır. Tüm Yunanistan’da, zengin çocuklarını, kendine getirmekle görevli kuryeleri vardı. Fakir aile çocuklarına, nadiren ders verirdi. Fakir gençlerden, 1 drahmi; zengin gençlerden ise, 50 drahmi ücret alırdı. Derslerin ücretini, malvarlığına ve iş düzenine göre ayarlamıştı. Eflatun, bu ücret düzenini, “Sokrates, Prodikos’un, adam başına 50 drahmiye verdiği dersleri almış olsaydı, adların niteliğini söyleyebilirdi. Ama, 1 drahmilik derslerine girdiği için, bu konuda bilgisiz kalmıştır. ” diyerek, alaya almıştır.Dersler, özellikle, Thebes ve Lakedaemon’da övgüler almıştır. İnsanlar, akın akın onu dinlemeye geliyordu.Ksenophon, Boeotia’da mahkumken, kendi kefalet parasını ödeyerek, onu dinlemeye gitmiştir.
Eserleri
Prodikos’un önemli eserleri içinde, “Doğa Hakkında” ve “İnsan Doğasına Dair” adlı eserleri vardır.Ancak, bu 2 eser de, günümüze ulaşmamıştır.Onun, diğer önemli bir eseri, “Mevsimler”’dir.Bu eserde yer alan, “Herakles’in Seçimi” ya da “Rezillikle, Erdem Arasındaki Herakles” adlı öykü, Prodikos’dan sonraki birçok yazara ve hatta, ortaçağ Hıristiyan edebiyatına esin kaynağı olmuştur.Bu öykü, Prodikos’un, kendi hayatından bir yansımadır. Prodikos, retorik derslerinden kazandığı parayı, zevk için harcar.Ancak, diğer yandan da, erdem üzerine söylevler verirdi.Öyküye konu olan Herakles de, erdem ve kösnü(şehvet) Tanrısı tarafından kışkırtılmaktadır.Herakles, erdemin baskıcı ve zor yolu ile tutku ve ahlaksızlıkların kolay yolu arasında, bir seçim yapmak durumundadır.Herakles, zor olan erdemi seçer.Erdemi öven bu yazı, tüm antikite tarafından beğenilmiş ve Prodikos da, adını ölümsüzleştirmiştir.
Sanatı
Pythagoras’ın öğrencisi olan Prodikos, Protagoras’ın başlattığı,Yunan sofistliği(bilgiciliği)’nde, en önemli kişilerden biridir.Ayrıca, Demokritos’un ekolündedir.Cicero, onun bazı öğretilerinin, tüm dinleri yıkıcı nitelikte olduklarını; Sextus Empiricus ise, onun ateist olduğunu söylemiştir.Prodikos’a göre; Tanrılar, düşünceden yoksundur.O halde, zaten var olmadıkları açıktır.İnsanlar, yararlı gördükleri her şeyi, Tanrı zannetmiştir.Daha doğrusu, kendilerine yararlı bir etki yapmış olan doğa nesneleri, Tanrı düşüncesinin doğmasına ve onların yaptıkları iyiliklere karşılık olarak, onlara tapınmalarına neden olmuştur.Böylelikle; ekmek Demeter, şarap Dionysos, su da Poseidon gibi adlar almıştır.
Prodikos, Epikür’den çok daha önce, ölümün korkunç bir şey olmadığını; onun, biz yaşarken ya da biz varolmadığımız zaman, bizi ilgilendirmeyeceğini söyler.Çünkü, yaşadığımız sürece, bize ölüm yoktur; ölümün geldiği andan itibaren de, ölüm için, biz yokuz demektir.
Prodikos’un dünya görüşü, onun ilk pesimistlerden olduğunu gösterir.Ona göre; varlığın kötülükleri, iyiliklerini aşar.Ancak, onun hayata bakışındaki kötümserlik, insan iradesini ve enerjisini yıkma amacı taşımaz.Prodikos, kiniklerin ve stoacıların ahlak doktrinleri üzerinde etki yapmış olan, “kendinden ilgisiz şeyler” kavramını ortaya atmıştır.Ona göre, bu kavram; aklın gösterdiği yolda ve aşırıya kaçmadan kullanıldığı zaman, bir anlam taşıyabilir.
Prodikos, erdemin öğretilebileceğine inanır.Ona göre; malvarlığını ne yapmak gerektiğini bilen erdemli insanlar için, zenginlik, bir iyiliktir.Bunu bilmeyen insanlar için ise, kötülüktür.Her şey, kullanmak isteyenin, kullanış tarzına göre değerlenir.
Prodikos, eşanlamlı(synonyme) sözcükleri toplayarak; bunlar arasındaki, ince anlam farklılıklarını, belirgin bir şekilde ayırmıştır.Synonyme(eşanlamlı olup farklı yazılan) sözcüklerin yanı sıra, homonyme(ayni yazılıp farklı anlamları olan) sözcükleri de incelemiştir.Onun amacı; dili, düşünce aracılığıyla, yetkin bir duruma getirmektir.
Kaynakça
-The Internet Encyclopedia of Philosophy-Philosophenlexikon
-Filozoflar Ansiklopedisi Cemil Sena
Remzi Kitabevi/1974
-Felsefe Ansiklopedisi Orhan Hançerlioğlu
Remzi Kitabevi/1985
-Eski Yunan Edebiyatı Güler Çelgin
Remzi Kitabevi/1990
-Grek Edebiyatı Tarihi Y.Kenan Yonarsoy İstanbul Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları/1991
-Helen-Latin Eski Çağ Bilgisi Hense Leonard/1948
-Büyük Larousse
Gelişim Yayınları/1986