Paralelyüzlü birçok ayna dizisi kısmen polarılmış bir ışık ışınının polarmasını giderebilir; polarmayı giderme gücü, lamların gelen ışık demetine göre eğikliğine bağlıdır. Bu optik olaya dayanarak Arago, bir ayna dizisinden meydana gelen bir polarimetre yaptı; bu aletteki taksimatlı çember, ayna dizisinin eğikliğini gösterir. Göz merceğini taşıyan külahta, optik eksenleri dik bir kuvars, dışbükey bir mercek ve spattan yapılmış bir eşkenar paralelyüz bulunur. Çemberin taksimatları, Malus kanununa dayanan bir metotla tespit edilir. Işının diziyi hangi açı altında geçtikten sonra tabii hale geldiği bulunarak, belli bir demetteki polarılmış ışık oranı belirlenir. Cornu, Arago'nun bu aletini, gelen ışını bir diyaframla sınırlayıp ışığı bir Wollaston prizması üstüne düşürerek geliştirdi.
Polarimetre (polariskop da denir), biri sabit diğeri düşey bir düzlemde dönebilen iki kutuplayıcıdan meydana gelir. Kutuplayıcı olarak çoğunlukla kalsit kristalleri kullanılır. Bu iki kristalden birincisine (sabit olana) ``polarizör``, ikincisine ise (dönebilene) ``analizör`` denir. Işık polarizörden girip kutuplanarak analizör üzerine düşer. Analizör, polarizöre paralel halde iken ışık analizörün gerisine düşebilir, çapraz halde iken ışık analizörü geçemez. Ara durumlarda (ne paralel ne de çapraz durumlarda) ise aydınlanma şiddeti düşer.
Çapraz durumdaki polarizör ve analizör arasına optikçe aktif bir madde konursa, analizörden ışık geçtiği görülür. Çünkü araya konan madde polarizörden çıkan ışığın kutuplanma düzlemini çevirmiştir. Çevirme miktarı, analizörü tekrar ışık geçmiyecek şekilde döndürerek bulunur. Böylece maddelere ait değişik çevirme açıları bulunabilir. Bu açılar optikçe aktifliğin miktarını gösterir. Çevirme açısının sağa veya sola olması durumuna göre maddeler sağ-sol optik izomeriye sahiptir, denir.
Polarimetre molekül boyutlarının tayininde, konsantrasyon miktarının (derişikliğin) tayininde ve gıda maddelerinin kontrollerinde kullanılır.
Hassas polarimetrelerde polarizör-analizör arasına, polarizör küçük bir açı yapacak şekilde üçüncü bir kristal kutuplayıcı konur. Böylece gözleme bölgesinde en karanlık durum aydınlanma ile mukayese edilerek daha kolay incelenir. Elektronik kontrollü otomatik polarimetreler halihazırda en hassas ölçmeyi yapabilen aletlerdir.
Sadece şeker için kullanılan polarimetrelere ``sakarimetre`` de denir. Titreşim düzleminin dönmesini tayf analiziyle grafik halinde veren polarimetrelere de ``spektropolarimetre`` cihazları denir.
Bazı maddelere ait optikçe aktiflik dış kuvvetlerin meydana getirdikleri gerilme ile değişmektedir. Cam selüloit, pleksi camı gibi maddeler, gerilimler sebebiyle çift kırıcı hale gelirler. Statik hesaplamalarda gerilime maruz kalacak elemanların yukarıdaki maddelerden yapılmış küçük modelleri, jips tabakaları arasında iki kutuplayıcı arasına konarak küçük kuvvetlerle gerdirilirler. Gerilen bölgeler çift kırıcı durumuna geçtiklerinden, modelin fotoğrafında gerilen bölgeler meydana çıkar, görülür. Bu tekniğe fotoesneklikle gerilim çözümleme denir.
