Türkçe Bilgi: Perşembe, Ordu

Ordu ilinin bir ilçesidir. Eski adı vona olan ilçe, vona yarım adasında yer alır.

Perşembe, uzun zaman Roma ve Bizans hakimiyetinde kalmıştır. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet` in Trabzon Rum Pontus imparatorluğunu ortadan kaldırmasından sonra Vona Osmanlı imparatorluğunun hakimiyetine girmiştir. 1945 yılında ise İlçe olmuştur. Ordu-Samsun devlet karayolu üzerinde Vona tabii liman koyunda kordon tepesi eteğinde kurulmuştur. Kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Ordu, batısında Fatsa, güneyinde Ordu-Ulubey ve Fatsa İlçeleri ile sınırlıdır. İl Merkezine 13 km. uzaklıktadır.

Bilinen Tarihin arkaik dönemlerinde Saka (İskit) Türkleri küçük koloniler halinde tüm Karadeniz kıyılarında olduğu gibi elbette memleketimizde de bulunmuşlardır. Hatta bu uzun saçlı ve çok iyi ok kullanan kavmi rumlar yanlarına dahi yanaşamadıkları için kadın zannetmişler ve Amazon efsanesini çıkartmışlardır.

Yazılı kaynaklara göre ise daha 1455 senesinde ilçede (ki o zamana Canik-i Bayramlu adını taşıyan Orduna iline bağlı) 32 nefer Türk vardır. Yani Fatih Sultan Mehmet Han`ın 1461`deki Doğu Karadeniz fethinden önce....

“Bolaman`dan sonra Yasun ve Vona burunlarını geçtikten sonra, Perşembe İlçesiyle karşılaşıyorlar. Perşembe adı yeni olup Tahrir defterlerinde geçmiyor. Defterlerde bu bölge, Niyabet-i Satılmış ve Bayramlu, Vilayet-i Satılmış ve Bayramlu, Nahiye-i satılmış gibi adlarla anılıyor. Böylece bölgenin merkezi durumunda olan Canik-i Bayramlu (Nefs-i Ordu) ile sıkı münasebeti ortaya çıkıyor. Ancak Tahrir Defterleri döneminde Satılmış Nahiyesi`nin (Perşembe) merkezinin neresi olduğu anlaşılamıyor. Gerçi nahiyenin en kalabalık köyü bil hassa 1520`lerden sonra Vona olmuştur. Köyde 1455` de 18 Hane, 2 mücerret cemaat-ı müslimin, biri caminin hatibi Mevlana Sofu olmak üzere 6 muafiye ve 5 müsellem yani 32 nefer müslüman Türk, 5 nefer de “cemaat-ı zımmıyun” (yani hıristiyan) bulunmaktadır.

1485` te “Karye-i Vona me`a iskele” olarak kaydedilen köyün nüfusu toplam 30 nefer müslüman ve 1 nefer de behr (hristiyan) olarak gözüküyor. 1520`de hristiyan kalmamış ve müslüman (Türk) nüfus gitgide artmıştır.

1613`de köyün camiinde beratlı bir vaiz görev yapıyordu. Aslında içerde bulunan Vona kasabası önce Perşembe pazarına taşındı daha sonra bu günkü yerini almıştır. Evliya Celebi, 1640`ta, Vona Kalesinin Serdarı, yüzelli akçeli kadısı vardır. Camileri, Hamamı, Hanı, Sük-i muntasarı vardır. Halkı ekseriye Rum ve Tuna etrakıdır diyor (Seyahatname, sf.79)

Salname-i Vilayet-i Trabzon 1287 (sf.88-89)da ise, Perşembe nahiyesinde nahiye toplamı Hane olarak, 1486 islam (Türk), 10 Çerkez, 38 Rum, 67 Ermeni gösterilmektedir. Demekki bu değişik etnik unsurlar nahiyeye sonradan gelmişlerdir.....”

(Prof. Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ, Ordu Kazası Sosyal Tarihi, Kültür ve Truzim Bakanlığı Yayını, 1985)

(......İ.Ö. 3.yy da Rodoslu Apollonios, İason`la Argonatların teknelerini boğazlardan geçirip akıntya karşı mücadele ederek nasıl doğuya doğru gittiklerini; iki tarafı engebeli kayalıklarla çevrili rüzgarlı bir geçitten alttan akan güçlü burgacın sularının ilerleyen gemiye çarparken Karadeniz`de kürek çektiklerini anlatır. (Neal ASCHERSON, Karadeniz (Blaksea) İş Bankası Kültür Yayınları, 2002.Çev.Kudret EMİROÄLU. sf.14)

Anlatılan yer Perşembe İlçesi Yason Burnu`dur. (Av. Kani DEMİR)

“.....Argo`nun seyehati Tunç Çağı efsanesidir. İason Karadeniz`i aştığında, teknesini Kolkhis`deki (bugünkü Gürcistan`da bir bölgeye) Phasis ırmağına yönlendirdi.”

“......Bütün Karadeniz kıyısında toprak taranan çalışmalarda deniz yatağında ortası delik büyük taşlar çıkmaktadır; bunlar Miken gemilerinin çapalarıdır.” (Neal ASCHERSON Karadeniz, İş Bankası Kültür Yayınları, 2002.Çev.Kudret EmiROÄLU. sf.20) Bu gün bu taşlardan birini denizin kıyıyla buluştuğu yerde Yason Kilisesi`nin doğu tarafında görebilirsiniz.

}

Perşembe, Ordu

İlgili konular

Efirli, Perşembe

Anaç, Perşembe

Kırlı, Perşembe

Şenyurt, Perşembe

Çerli, Perşembe

Ordu (il)

Kurtuluş, Perşembe

Çaytepe, Perşembe