Okey, özellikle Türkiye`de popüler olan bir oyundur.
Tarihi
Okeyin çıkış noktasının 13 yy. Çinliler tarafından oynanan domino olduğu sanılmaktadır. 14 yy. sonlarına doğru Çinliler ile ilişkileri olan Acemlerin oyunu öğrendikleri ve sıkça oynamaya başlamaları sonucu, değişikliğe uğrayarak bu günkü okeyin başlangıcı olmuştur. Ancak o günkü adı Arapça sıralı taşlar manasındaki "El Turaft"`dır.Domino oyununda üzerinde numaraları belirten noktalar bulunan taşlar oyuncuların ellerinde saklanırdı. Ancak bu durumdan rahatsız olan Acem taşları üzerine koyacakları bir tahta parçası kullanarak okeyin temelini attılar. Daha sonra domino taşları üzerindeki sayıları belirten noktaları gerçek rakamlarla değiştirdiler. Bir yüz yıl dominonun bu değiştirilmiş şekli tüm İran Arap ve Fars diyarlarında oynanmaya başlandı.
15 yy. sonları ve 16 yy. başlarında Türklerle Arapların ilişkileri sonucu oyun Türkler tarafından öğrenildi ve hatta saraya kadar girdi. 17 yy. ortalarında Osmanlı sarayında eğitim ve sanat konularında uğraşan bir bölüm olarak kabul edilen Enderun tarafından sıkça oynanan El Turaft, Enderun hocası Hacı Marufi tarafından yeniden ele alınarak oynanış şekli ve kuralları değiştirilmiştir. Daha sonra Hacı Marufi`nin talebeleri hocalarının bulduğu oyunu daha da geliştirerek bu günkü okeyi oluşturdular.
Osmanlı sarayında oyunun bu değişmiş şeklinin adı El Turaft`dan birbirinin taşlarını anlamak manasına gelen "Ol Kıraat-ı" seng olmuştur.
Bu söyleniş günümüze gelene kadar değişmiş özellikle yabancı dil etkileri sonucu Okey adını almıştır.
101 oyunu
Zaman içerisinde okey oyunu basit gelmeye başlamış, kurallar değiştirilerek 34, 51, 101, 102 gibi çeşitleri oluşturulmuştur. Bunlardan en çok bilinenin 101 oyunudur. Bu oyunda okey taşları erkek per veya seri olarak dizilir. Per oluşturan bu serideki taşlar toplanır. Toplam 101 ettiğinde el yere açılır. Diğer oyuncular da bu toplamı bulduklarında ellerini yere açıp diğer oyuncuların açtığı ellere işleme yapabilirler. 101 sayıyı bulamayan oyuncu 5 çift oluşturarak elini çift olarak da açabilir.Oyunda bir oyuncu çift açmışsa diğer el açan oyuncular ellerindeki çiftleri buraya işleyebilirler. Oyundaki amaç eldeki bütün taşları bitirmektedir. Eldeki taşları bitiren oyuncudan 101 ceza silinir. Elini açmış olan oyunculara ellerinde kalan taşların toplamı kadar ceza yazılır. Çift açan oyuncuların cezaları 2 katıdır. El açmayan oyuncuların taşlarına bakılmaksızın 202 ceza yazılır. Bir oyuncu hiç kimse açmadan tek seferde el açıp biterse buna elden bitme denir ve diğer oyuncular 2 kat ceza yer. Okey ile bitilmesi veya çift açan birinin bitmesi sonucunda da diğer oyuncuların cezaları 2 katına çıkar. El açıldıktan sonra diğer oyuncular yere açılan ele işleyen taşları atamazlar. Atmaları durumunda 101 ceza yerler.
101 oyunu klasik okeyden daha zevklidir. Yeri sürekli takip edip iyi bir strateji uygulamak gerekir. Oyunun diğer versiyonları olan 34, 51 oyunları da benzer mantıkla oynanır.
Linkler
Kaynakça
- İstanbul Üniversitesi, Dil Tarih Coğrafya Fakültesi, İran,Fars ve Pers tarihi, çeşitli kaynaklar.
