Türkçe Bilgi: Oben Güney

Oben Güney (7 Aralık 1937 - 28 Ağustos 1993) şair ve yazar.

BEN, BENİM BÖYLE GEÇMİŞİMİ…

7 Aralık 1937 sabahı 05:30 da doğuvermişim. Kafa kağıdım 1938.

1943 İstanbul Şişli Perihan Sokak Apt. nın . katında, elektrikleri sönük, kara perdeli bir salonda göğü tarayan projektörleri seyrediyorum. İlk kez şiiri duyuyorum. Bunu ezgiye döküyorum. Orkestralar kurup. II. Dünya Savaşı

1944 Doğubeyazıt’ ın Sürbahan köyündeyim. Atım KUNDUZ’a binmeyi öğreniyorum.

1947 Tam üç yıl aşık olduğum çocukluğumu kavuşturan Kunduz’a biniyorum. Yalnız çocukluğumun en iyi iki dostu. Kunduz ve Doğa..

1953 İstanbul. İlk şiirimi yazıyorum. Güya bir aşk şiiri bu.

1954 Atilla İlhan ve Behçet Kemal Çağlar’la mektuplaşıyoruz. B.K Çağları’ı Radyo Evi’nde ziyaret ediyorum.

1955 Şiirle gelişen tiyatro sevgisi Basılan ilk şiirlerim: UYANIŞ, BAŞKENT, VARLIK dergileri…

1956 PAYDOS. (İlk Oyunculuk – amatör)

1957 Haldun Dormen CEP TİYATROSU Tiyatro Kurslarını bitiriyorum.

1958 Dilsiz Kadın: Nisa Serezli, Aydemir Akbaş, v.b. larla oynadığım ilk oyun. Bu rolü rejisörle yaptığım tartışma sonucu daha sonra Uluslar arası Üniversite Festivali’nde Can Kolukısa oynamıştır.

1959 Eskişehir Harekat Müfrezesi’nde Uçaksavar sınıfında askerlik. Daha sonra Uçaksavar sınıfı kalktı. Topçu olduk. Dağıtıldık: Önce Malatya sonra Maraş

1960 Askerlik dönüşü Konya. Fevzi Halıcı’ ya konuk oldum. Çağrı’da şiirlerim yayımlanıyor.

1961 MEYDAN SAHNESİ:

Başlayan profesyonel oyunculuk. Maaşım 300.-TL. İlk rejisörüm Haldun DORMEN

Oynadığım oyunlar: -Zafer Madalyası (Denizci Asker) -Aceleci Kalb (Bekçi)

1960 (Sezon sonu) Almanya’ya gidiş. Çalışma – Ulm Tiyatrosu Çalışmalarını İzleme. Hamburg Sanat Direktörü Güstav Gründgens’le mektuplaşma – Karayiplere gitti ve öldü.

1962 Dönüş: MEYDAN SAHNESİ Bu tiyatro hala Ankara’nın tek özel tiyatrosu: Adalet Ağaoğlu, Çetin Köroğlu, Kartal Tibet, v.b. ve biz: Başar Sabuncu, Selçuk Uluergüven, Oben Güney

1963 AST (Ankara Sanat Tiyatrosu’na) giriş. Ve oynadığım oyunlar: -Ölü Canlar. (Sonradan girerek) -Mezarsız ölüler -Sultan Gelin -Kuyruklu Yıldız Altında (Başrol.) -Bozuk Düzen. (İsmet Ay’la dönüşümlü) -Ayak Bacak Fabrikası (III. Vatandaş) -Arturo Ul’nin Yükselişi (Himburg.) -Keloğlan - Çocuk oyunu.

1966 “AYAK BACAK FABRİKASI” Tiyatro TÖS. Fakir Baykurt – Sermet Çağan isteğiyle

1966 YARIŞ – (Başkent Tiyatrosu)

1967 400. Kilometre – (Turne Tiyatrosu. Erol Demiröz’le )

1968 Fransa’ya gidiş. Bölge Tiyatroları Araştırması – Paris. Nancy – Lion ve Grotovski ile tanışma (başı) Türkiye’ye dönüş. YENİŞEHİR TİYATROSU’nu Özdemir Nutku Demircan Türkdoğan’la kurdum. -Kennedy Olaylı-Gültepe Oyunları (Reji: O. Güney) -Pamuk Prenses ( “ “ “ )

Patron tiyatroyu kumarda batırdı. Tiyatroya el koyduk, bir süre sonra kendi hesabımıza çalıştırıp geliri eşit bölüştük. Dağıldık.

1969 Hemen yepyeni üniversitelilerle MARKOPAŞA OYUNCULARI adı altında Politik Kabare Tiyatrosu’nu kurdum. Ankara-Yenişehir’de yerleşik oyunlar oynadık . Sezon sonu zamanın CHP Genel Sekreteri sayın Bülent Ecevit’in genelgesiyle Parti şubelerinin bize sağladığı turne programıyla (Her oyun 4.000.- TL.sı alıp, gerisini parti şubesine bırakıyorduk.) Tüm Anadolu’yu Dolaştık. Kazancımızı ve üzüntülerimizi eşit bölüştük. Antalya Serik’de “linç” olayıyla karşılaştık. Bayburt’ta taşlandık. Kırılan minibüs camıyla kör olma tehlikesi atlattım. Ama tüm Anadolu’da görülmemiş bir çoşkuyla alkışlandık. Bazı kasabalara tiyatroyu ilk kez biz götürdük. Açıkhava sinemasında ve damlarda 1800-2000 kişi seyretti. Uğradığımız iki saldırı sonucu Mebrure AKSOLEY meclise gensoru verdi. Turne sonucu Ankara’da kimse bize salon vermedi. Dağıldık. O zaman yani 25 yıl önce savunduğumuz düşünceleri 1993 de o zamanın başbakanı sayın Süleyman Demirel bugün savunuyor.

Not: Bütün bu olayın belgelerini, gazete kupürlerini 8 büyük klasörden oluşan dokümanlarımda bulabilirsiniz.

Not: Tüm Anadolu’da görmediğim 10-12 kasaba, birkaç mezra ve iki il var.: Hatay-Kars. İnsanımızı çok iyi tanıyorum.

1970 Güneş Sümer’in isteği ve ısrarıyla (çünkü yalnız kalmıştı rahmetli dostum.) AST.’ta dönüş. Oynadığım oyunlar: 72. Koğuş : (sonradan girdim) Şeyh Bedrettin Destanı.

1969 (Yıl sonları) Polonya Kültür Bakanlığı’nın Jerzy GROTOWSKİ aracılığıyla verdiği Devlet bursu ile Polonya’ya gitmek üzere Türkiye’den ayrılış.

- POLONYA -

29 Aralık 1969 WROCLAW kenti: GROTOWSKİ’nin LABARATUVAR TİYATROSU

1970 VARŞOVA: Hanuszkiewicz-Devlet Tiyatrosu. Hanuszkiewicz’le Daniel Olbrychski ile tanışma. Holubeck-Dramatik Tiyatro: Provalar. Teatr. STU: (Krakow) Çalışmaları izledim.

1971 Krakow Jagiello Üniversitesi’ne öğretim görevlisi olarak giriş. Tüm giderlerimi (telefon-Isıtma-Kira-TV v.b.) Üniversitenin ödediği bir ev. Ve STARY TEATR ile tanışma:

SWİNARSKİ (Uçak kazasında öldü) -WAJDA (Prova ve ilginç öneriler) -DİALOG “Yük” adlı oyunumun çevirisini basıyor. -CRİCOT 2 Tiyatrosu’yla KANTOR. Bir süre içinde ayrıca. VARŞOVA RADYOSU’nda Lekçeye çevrilen şiirlerim 20 dakika okunda. Ben Türkçe’sini bir oyuncu Lehçesi’ni okuduk.

WSPOLCZESNOSC Dergisi (Çağdaşlık) ekinde şiirlerim yayımlandı. WRAZY Dergisi – şiirlerim.

1971 (WOR) Bir genç Krakowlu aktris tarafından değişik bir yorumla ilk kez oynanıyor.

1972 LODZ (Vuç), TARNOW, (Tarnuv) OPELE (Opole) RZESZOW (Jeşuf) kentlerinde konferanslar veriyorum: (Türkçe hemen Lehçeye çevriliyor.) Konu: Türk Sanatı ve Tiyatrosu.

1972 Hastalık. Ve Amaliyat. İki kez ameliyat oluyorum. İkincisinde sol böbreğimi alıyorlar. (Krakow)

1971 Tebdil hava ve konuk dramaturg olarak Yugoslavya’ ya Üsküp Halklar Tiyatrosu’nun Türk Tiyatrosu’na gidiyorum.

1972 Arnavut, Makedon ve Türk gazete ve dergilerinde röportajlar, yazılarım Arnavutça, Makedonca, Türkçe olarak yayımlanıyor. Dönüş dolaylı oluyor.

Norveç, İsveç, İspanya, İtalya Tiyatro araştırmaları. Yunanistan, antik tiyatro araştırmaları. Çekoslovakya, Çocuk tiyatrosu, Macaristan, Tiyatro.

1973 POLONYA. (Yeniden Üniversite.)

1974 1970 lerde başladığım İNSANDA TİYATRO – TİYATRODA İNSAN adıyla başlattığım incelememi genişletme uğraşımı yeniden başlattım. Kilise kütüphaneleri, Devlet kütüphaneleri – KRAKOW, VARŞOVA.. (Daha önce Atina, İtalya.)

1975 yük (wor) –Vur- Okunur- VARŞOVA’da bir kuklacı – kuklası ve kendisiyle oynadı.

1975 KATOWİÇE Tiyatrosu oyuncusu Mieczyslaw FRANASZEK (Mieçislav Franaşek) ‘in önce Katowiçe. (Katovitse) Sonra: Opole (Opole) Torun (Toruyn) Gdansk (Gıdaynsk) Szczecin (Şçecin) Kentlerinde Yük’ü oynadı.

1976 Yük’le Ululararası Monodram Festivali’ne katıldı. En iyi iki monodram arasına Yük girdi. Bu oyun Polonya’da 4 yıl sürekli oynadı.

ADEM ile HAVVA Lehçe’ye çevrildi. Varşova TV satın aldı. YÜK – Varşova TV satın aldı. Ama oynamadı.

FATMA KIZIN MUTLU GÜNLERİ (Çocuk kukla oyunu) GOTESKA TİYATROSU repertuarına aldı ama oynamadı.

1977 FATMA KIZ’IN MUTLU GÜNLERİ (Çocuk Kukla Oyunu) GRTESKA TİAYTROSU Repertuarına aldı. Ama oynamadı.

FRAGMENY Dergisi’nde SONSUZ İPLER ÜSTÜNDE DENGE VE BARIŞ adlı çok uzun şiirim Lehçeye çevrilip basıldı. (Bu şiir daha sonra YAZKO dergisinde yayımlanacaktır.)

BÜYÜK EL ( Lehçeye çevrildi.) –Oyun.

YÜK (DİALOG Dergisi’nden alınarak Fince’ye çevrildi. Helsinki TV. İçin)

1977 MARİA JALA ile evlendim. 7 yıllık bekarlıktan sonra.

1978 Dönüş hazırlıkları. Sayın Bülent Ecevit Başbakan. Tren’le (en kısa yoldan Rusya-Romanya-Bulgaristan üzerinden Hamile Maria’ayla yola çıkıyoruz. Oldukça maceralı bir yolculuktan sonra.

1978 İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları’na rejisör-oyuncu-Yönetim Kurulu Üyesi olarak girdim. (Tam 1 ay sonra) Üsküdar Bölümü Sanat Yönetmeni. Burada Yönettim ve KIZM DEFNE doğdu.

1979 Koyduğum oyunlar: Almanlar. (L.Kuruczkowski – ayni zamanda çevirdim.) Üsküdar Tiyatrosu.

1980 Gökyüzü’nde Bir Kıyı. (O.Güney) Atatürk Kültür Merkezi Oda Tiyatrosu. Yönetim Kurulundan istifa ettim. Müdür, yürürlüğe koymadı.

1981 12 Eylül Harekatı. Kafası çalışanlar tiyatrodan atılıyor. Eyyamcılar başta. Müfettiş geliyor: Minder Komiği Vasfi Rıza Zobu… Mücadele de ediyorum. Sonuç:

1982 1402 ile tiyatrodan 7 arkadaşla atılıyoruz.

1983 OĞLUM ARTUR DOĞDU.

1983-1986 Bir sorunun yanıtını arıyorum: “Suçum NEYDİ ACABA?” Selimiye Kışlasına bir dilekçe ile bu soruyu yöneltiyorum. Yanıt yok! Bu üç yıl; Radyodan-tiyatrodaki dostlarım (?!) sayesinde atılıyorum. Üstelik herkes bana selam vermekten korkup, yol değiştiriyor. Ben dublaj yapıyorum. Bazen reji yapıyorum. Tiyatro boyuyorum. Bazen ailece aç kalıyoruz. Kiramı zamanında ödeyemiyorum. Ev sahibi kiramı yılda üç kez arttırıyor. Tek böbrekte tekliyor. Sağlık çizelgem aşağı düşüyor. Öylesine yorgun ve kızgınım ki,düşlerimde büyük kavgalara giriyorum. Gündüzleri para peşinde koşuyorum… İyi ama sorum hala yanıtsız: “Benim suçum neydi acaba”

1986 Yeniden şehir tiyatroları. Minder komiği Vasfi gidiyor. Gencay Gürün geliyor. Belediye başkanı okul arkadaşım. Bedrettin DALAN. “Gel seni tiyatroya sokayım” diyor. “7 arkadaşımla çıktık,onlarla girerim” diyorum. Konuk sanatçı olarak çalışıyorum. Devlet Başa Kuzgun Leşe, Badem çiçekleri, sonra: Othello. V.b.

1987 Kadrom geri veriliyor. Katherina Blum’da kadrolu sanatçıyım.

1990 Tempom hızlandıkça sağlığım bozuluyor. Özel ve ödenekli tiyatrolarda yaptığım reji ve oyunculuk eklenince.

1991 Hastalık: Böbrek – Kalb yetmezliği. Diyaliz makinesi ve tiyatro’dan uzak kalma.

1992 Böbrek nakli için bekliyorum. Sağlık bakanı Sn. Yıldırım Aktuna, Kültür Bakanı Sn. Fikri Sağlar bizzat ilgileniyorlar. Tiyatromdan kimsenin hiç olmazsa telefon edip “nasılsın?” diyen yok. İNSAN olmak sanatçının asal gerçeği oysa… Demek ki?..

1955 – 93 YÖNETTİĞİM OYUNLAR

1955 -Paydos (amatör) 1960 -Denemeler (bir topluluk çalışması amatör) 1964 -Saf Adam ve Kundakçılar 1964 -Dönüş (A.Miller) 1965 -Bir Evlenme Teklifi (A. Çehov) 1966 -oyunlar: (Deneme Tiy.) (TARDİEU) 1966 -Kırmızı Şapkalı Kız (O.Güney) Marif bakanlığınca yasaklandı, ilk oyun günü kolej basıldı.

1966 BAŞKENT TİYATROSU 1968 Gültepe Oyunları 1968 Pamuk Prenses ve 7 Cüce 1968 Eşşeği Saldım Çayıra (O. Güney) 1968 Hükümetin Kesesi (O. Güney) 1969 -POLONYA 1978 -Dönüş (Üsküdar Şehir Tiyatrosu. Almanlar (Çeviren Yön.) 1979 Gökyüzünde Bir Kıyı (O. Güney) 1983 İkiz Kardeşim David. 1984 Yalnızlar Parkı (Hayvanat Bahçesi) Baba (G. Sümer) 1985 Kamp 17 1985 Batı Yakası Hikayesi (Müzikal) 1985 Çıkmaz Sokak (T. Cücenoğlu) 1986 Sayın Muhbir Vatandaş ( Başar Sabuncu) 1990 Görüşme-Kutlama-Çağrı (W. Havel) 1990 AR MI KAR MI? (Kabare) 1991 Uzaktan Piyano Sesleri

1976 - 1990 ARASI LABORATUVAR ÇALIŞMALARI

(Çeşitli amatör ve Halkevi topluluklarıyla.) -Oyunculuk üstüne aykırı denemeler. -Toplu çalışmada bütünleyici aksiyon. -Birey - Oyunculuk ve toplum. -Bilinç ve oyun. (Asgari müşterekleri) -“Gerçek OLAY” la “DÜŞÜNÜLMÜŞ OYUN” arasında organik bir bağ kurma çalışmaları. -Oyun dışı OYUN ve İNSAN DEĞERLERİNİN DOĞALLIĞI İÇİNDEKİ OYUNCULUKLA TİYATRO ve YAŞAM DIŞINDA 3. BİR ORTAM kurmak. -TEKST ötesi oyunu kurgulama alıştırmaları. -İNSAN – OYUNCU ÜSTÜNE ÇEŞİTLEMELER. -OYUNCU - YÖNETMEN arasındaki çoğu zaman gizli ve bilinç altıyla süren çatışmanın nedenlerini araştırma. Kuralları olmayan davranışların saptanabilme olabilirliği? -IŞIK ve BEDEN -DERİNLİK ve HAREKET üstüne araştırma ve sonuçları. -Düşünceyi yoğunlaştıran “Konsantrasyon” un bilinçsiz sonuçlarına ulaşma yeteneği var mıdır? -İncelemeler sokulan oyuncular: -Gözleri bağlı (Düşünce ve hareket) -Elleri bağlı (Düşünce ve hareket) -Ayakları bağlı (düşünce ve hareket) -Özgür alan (düşünce ve hareket)

Not: Bütün bu çalışmalar notlar halinde saptanmıştır. İlerde yazacağım Tiyatro 2111 adlı TİYATRO’ya ışık tutacaklar.

---YAZDIĞIM OYUNLAR---

-Dilenci -Yük (*) -Suç (*) -Kan (Büyük El) -Çöp -Gökyüzünde Bir Kıyı (*) -Sınır (*) -Duvar -Bir Kadının Zaman Dışı Yaşamı. -Adem ile Havva -Dazlak (**) -Kavonozya (**)

Not: YÜK, GÖKYÜZÜNDE BİR KIYI, ADEM ile HAVVA Lehçeye, YÜK, Fince’ye ve Makedonca’ya çevrilmiştir.

(*) Oynanan oyunlar (**) Bu iki oyundan “Dazlak” Tiyatro mie tarafından oynandı ve her iki oyunu da ölümünden hemen önce 1993 yılında yazdı. /Tevfik YALÇIN 2005

---A Y R I C A --- 217 Skeç ve Radyo oyunu yazdım. 60 tane radyoda reji yaptım.

600’e yakın şiir yazdım. Çoğu yayımlandı.(Türkiye’de 30 ayrı dergide.) 30’a yakın şiir ve düz yazı çevirdim Fransızca ve Lehçeden. 50 kadar incelemem Dergi ve Gazetelerde yayımlandı. İNSANDA TİYATRO – TİYATRODA İNSAN adlı inceleme kitabım I. cildini yayımladım. 1993 de I ve II. Cildini bastırma hazırlıklarını bitirmek üzereyim.

ALDIĞIM ÖDÜLLER

1995 Bakırköy Halk Evi’nin düzenlediği Türkiye çapındaki şiir yarışmasında İkincilik ödülü. Jüri (M. C. Anday, Edip Cansever , S. Kudret Aksal v.b var.)

1983 Avni Dilligil “En İyi Rejisör” Ödülü: (Çıkmaz Sokak’la.)

1984 GÖSTERİ DERGİSİ En iyi röportaj yarışmasında 3.lük

1988 Aile Planlaması Vakfı En iyi senaryo dalındaki ikincilik

1989 Ankara Sanat Evi – Katherine Blum adlı oyundaki RAHİP rolüyle “En iyi yardımcı oyuncu” ödülü

1990 Görüşme-Kutlama-Çağrı (Avni Dilligil en iyi rejisör ödülü)

1991 Uzaktan Piyano Sesleri (Avni Dilligil en iyi rejisör ödülü)

1976 SZCZECİN (Polonya) “Yük” (Monodram Festivalinde En iyi monodramdan biri seçildi.)

1 9 9 3 (VAY ANASINI, 56 YIL OLMUŞ BİLE) VE Bu yıl hayati bir “böbrek nakli ameliyatı” geçireceğim. Artık çalışamaz durumdayım. Yürüyemiyorum. Umutla bekliyorum

Sevgiler Yalçın B E N D E N B U K A D A R Ne diyordum? BEN, BENİM BÖYLE GEÇMİŞİMİ…

11,5 SAYFAYA SIĞIVERDİ BAKSANA

(İmza) 10 Mayıs 1993 İstanbul.

Kaynak: www.evetbenim.com

Oben Güney

misafir - 9 yıl önce

Oben Güney Resimleri

Obe ilçesi

Canım Kardeşim

28 Ağustos

Cüneyt Sayıl

7 Aralık

Taner Barlas

Yiğit Tuncay

Heisei dönemi