Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Mühendishane-I Berri-I Hümayun

Kısaca: Mühendishane-i Berri-i Hümayun topçu ve istihkam subayı yetiştiren okul. Osmanlı Devleti yükselme devrinden sonra, Özellikle başta 1683 Viyana bozgunu olmak üzere, birbirini takip eden mağlubiyetlerle karşılaştı. Bu durum, askeri sahada yeni bilgilerle mücehhez bir orduya sahip olma zaruretini ortaya çıkardı. Bu sebeple orduda ilk defa modern bilgilerle talim ve terbiye, 1728'de Sultan Üçüncü Ahmed zamanında humbaracı (topçu) sınıfında başladı. Sonra 1734'te Sultan Birinci Mahmud, Üsküdar ...devamı ☟

Mühendishane-i Berri-i Hümayun
Mühendishane-i Berri-i Hümayun

Mühendishane-i Berri-i Hümayun topçu ve istihkam subayı yetiştiren okul. Osmanlı Devleti yükselme devrinden sonra, Özellikle başta 1683 Viyana bozgunu olmak üzere, birbirini takip eden mağlubiyetlerle karşılaştı. Bu durum, askeri sahada yeni bilgilerle mücehhez bir orduya sahip olma zaruretini ortaya çıkardı. Bu sebeple orduda ilk defa modern bilgilerle talim ve terbiye, 1728'de Sultan Üçüncü Ahmed zamanında humbaracı (topçu) sınıfında başladı. Sonra 1734'te Sultan Birinci Mahmud, Üsküdar'da bir Mühendishane (mühendis mektebi) açtı. Mühendishane 1759'da Kağıthane'den Karaağaç'a nakledildi. 1784'te BirinciAbdülhamid zamanında Mühendishane-i Bahri-i Hümayun ve Mühendishane-i Berri-i Hümayun olmak üzere ikiye ayrıldı. Mühendishane-i Berri-i Hümayun, topçu ve istihkam subayı, askeri mühendis yetiştirmeye devam etti. 1793'te Kasımpaşa'dan Eyüp'teki Bahariye Sarayına, sonra Hasköy'e, daha sonra Maçka'ya taşındı. 1796'da Üçüncü Selim zamanında Mühendishaneye kırk talebe alındı. Cebir, trigonometri (ilm-i müsellesat), mekanik, atıcılık, hey'et (astronomi), harp tarihi, hendese, coğrafya ve istihkamcılık okunan dersler arasındaydı.

Mühendishane, yüksek matematik okutan tek mektep olduğundan ve asker arasında yüksek matematik okuyanlara Erkan-ı Harp denildiğinden, Mühendishanenin ilk mezunları, Sultan İkinciMahmud zamanında kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusunda, Erkan-ı Harplik (kurmaylık) vazifesine tayin edildiler.

Mühendishanenin başında nazır denilen bir yetkili bulunmakla beraber, esas sevk ve idareyi baş hoca adındaki vazifeli yapardı. Baş hoca, baş mühendis ve Mühendishanenin en bilgili ve lisan bilen subayı idi. Talebenin talim ve terbiyesi (eğitim-öğretim) ve idaresi ile meşgul olurdu. Mühendishanede başhocalık yapanlar arasında en Ünlüu İshak Efendidir. Fen ilimlerinde mütehassıs, lisan bilen bu zatın koyduğu fenni ıstılahlardan bazısı, dilimizde hala kullanılmaktadır. 1830 senesinde Sultan Üçüncü Selim'e Mühendishanenin ıslahı hususunda bir layiha (rapor) vermiştir.

Mühendishanenin (mektebin) iki kat üzerine dört dershanesi, hocalara mahsus odaları, kütüphanesi ve matbaası vardı.

1834'te Harbiye Mektebi açıldığında Harbiyeye ve Mühendishaneye hoca, askeri fabrikalara teknik eleman yetiştirmek üzere Mühendishane hocalarından iki zabit (subay) ile on talebe tahsil için Avrupa'ya gönderildi. Dönenler orada öğrendiklerini öğretmeye ve tatbike başladılar.

Avrupa'da tahsilini tamamlayıp dönen tophane nazırı Bekir Paşanın teklifiyle bir nizamname çıkarıldı. Buna göre, 64 senelik Mühendishane, topçu ve mimar yani istihkam mektebine çevrildi. Mevcut mektep idadi kabul edilip, ayrıca dört senelik Harbiye ve mimar sınıfları açıldı ve binaya ilaveler yapılarak, Avrupa askeri mekteplerindeki gibi fen dersleri okutulmaya başlandı.

Yine mektebin hoca ihtiyacını gidermek için çeşitli tarihlerde Avrupa'nın muhtelif merkezlerine pekçok zabit gönderildi. Bununla beraber topçu mektebini daha da geliştirmek için Avrupa'dan mütehassıslar getirildi.

1864'te bütün askeri idadilerin Galatasaray'da birleştirilmesi kararı üzerine, topçu mektebi de Galatasaray'a nakledildi. Ancak 1867'de Galatasaray'daki İdadi-i Umumi, Kuleli Kışlasına kaldırılarak Galatasaray'da sivil mahiyette ve Mekteb-i Sultani adı ile umumi bir idadi açıldı.

1871'de ise, harbiye öğrencileri, tatbikatlı talim yaparak mesleklerinde yetişebilmeleri için Harbiye Mektebine nakledildiler. 1878'de Harbiye'deki topçu ve istihkam sınıfları tekrar Harbiye'den ayrılıp mekteplerine döndüler.

Mühendishane-i Berri-i hümayun, Yüksek Mühendis Mektebi adıyla kurulup, 1944'te İstanbul Teknik Üniversitesi adını alan okulun çekirdeğini teşkil etmiştir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.