Türkçe Bilgi: Mustafa Rakım Efendi

Mustafa Rakım Efendi Osmanlılar devrinde yetişen Ünlü hattatlardan. Hattat Rakım Efendi diye de bilinir. Babası, Mustafa Kaptan'dır. 1757 (H.1171) senesinde Ünye'de doğdu. 1826 (H. 1241) senesinde İstanbul'da vefat etti.

Küçük yaştan itibaren ilim tahsiline başlayan ve medrese tahsili gören Mustafa Rakım Efendi, hattat (güzel yazı üstadı) olan ağabeyi İsmail Zühdi Efendi gibi İstanbul'a geldi. Hüsn-i hat ve resme çalıştı. Hüsn-i hat talimlerini zamanın hat ustası Mehmed Rasim Efendinin talebelerinden Ahmed Hıfzı Efendi, Derviş Ali Efendi ve ağabeyi İsmail Zühdi Efendiden aldı. Yazının her nev'inde, Özellikle celi sülüste maharet kazandı. Genç yaşta hat icazetini(diplomasını) aldı. Yine zamanın Ünlü hat üstadlarından Ratib Efendi, Mehmed Efendi ve Reşid Efendide talim görerek hat sanatını ilerletti.

Reisülküttab Ratib Efendi aracılığı ile Sultan Üçüncü Selim Hana takdim edildi. Sultan Üçüncü Selim Han tarafından önce tasvir-i hümayunun yapılması için, daha sonra da sikke-i hümayunun ressamlığına ve tuğray-ı hümayunun tanzimine memur edildi. Sultan Mahmud'a şehzadeliğinde hat hocalığı yaptı. Onun hocalığı sayesinde Sultan İkinci Mahmud Han hat sanatını çok güzel öğrendi ve padişahlar arasında önde gelen hattatlardan sayıldı.

Kendisine sırasıyla; müderrislik, İzmir, Edirne, Mekke-i mükerreme kadılığı, 1233'te İstanbul, 1235'te Anadolu kazaskerliği payeleri verildi. 1238 yılında da Anadolu kazaskerliğine tayin edildi. Hayatının sonuna kadar himaye ve hüsn-i kabul gördü.

Mustafa Rakım Efendi, hat sanatında önceleri hocası ve ağabeyi İsmail Zühdi Efendinin yolunda yürüdü. Onun vefatından sonra kendisine mahsus olan yazı üslubu ile eser vermeye başladı. Tarihler onun için “Celi hatta yüzyılının yeganesiydi” ifadesini kullanırlar.

Mustafa Rakım Efendi, gayet güzel sülüs ve nesih yazılar yazdığı gibi, ta'lik hattıyla da yazmıştır. Uzun zaman yazdığı sülüs hattı varlığını; bir ekol olarak devam ettirmiştir.

Mustafa Rakım Efendinin bıraktığı eserler arasında birçok mimari abidelerle mezartaşı kitabeleri, kıtalar ve türlü levhalar vardır. Türk İslam Eserleri Müzesinde çok latif, hoş bir hilyesi (Hilye-i seadet) vardır. Topkapı Sarayında SultanDördüncü Mustafa Han ve Sultan İkinci Mahmud Han tuğraları devrinin süslemesiyle görülmektedir. Sultan İkinci Mahmud Hanın annesi Nakş-ı Dil Sultan Türbesi kapılarında ve içinde bulunan kuşak yazılar Rakım Efendinin eserleridir. Ayrıca Tophane'deki Nusretiye Camiinin kuşak yazılarını, Fatih Sultan Mehmed Hanın türbesindeki kitabeyi ve içindeki yazıları, Gülhane Parkı karşısındaki sokak içinde bulunan çeşmenin kitabesini de o yazmıştır.

Mustafa Rakım Efendinin yazdığı yazılar ahenk içerisindeki harflerinin güzelliği ile gözlerden gönüllere ulvi ve tabii bir zevk vermektedir. büyük hat üstadı kazasker Mustafa İzzet Efendi, Mustafa Rakım Efendi hakkında; “Ne kadar cehd olunsa(uğraşılsa) da yazıda Rakım'ın derecesine varmak mümkin olmayacaktır” demekten kendini alamamıştır.

Hat sanatında erişilemeyecek bir dereceye ulaşan Hattat Mustafa Rakım Efendi, 23 Mart 1826 (H. 1241) tarihinde İstanbul'da vefat etti. Vasiyeti üzerine FatihKaragümrük'te Zincirlikuyu adı verilen yerde defnedildi. Sonradan hanımı Emine Hanım kabrinin üzerine bir türbe ve yanında da bir medrese yaptırdı. Mezar taşında kendi yazısıyla “1241 Ketebehü Mustafa Rakım” yazılıdır.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Mustafa Rakım Efendi

SÜLÜS

Lala

Sümbül Efendi

1876

Nusretiye Camii

Klasik Türk müziği bestecileri listesi

Rakım Elkutlu

Armutlu, Alucra