Kısaca: Mustafa Nail Efendi (1861, İstanbul - 1922), Osmanlı devlet adamı. ...devamı ☟
Mustafa Nail Efendi (1861, İstanbul - 1922), Osmanlı devlet adamı. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra kısa bir süre maarif nazırlığı yapmış ve bu süre içinde daha sonraki İkinci Meşrutiyet eğitiminin temellerini atmıştır. Mekteb-i Mülkiye’de öğrenim gördü. 1881 yılında Mekteb-i Sultani Türkçe Öğretmeni, 1891'de de Darülmuallimin Coğrafya Öğretmeni oldu. Bu arada Ticaret, Hariciye ve Maliye Nezaretlerinde memurluk yaptı. Meclis-i Maarif Başkatipliği (1892); Mekteb-i Mülkiye Usul-ü Maliye müderrisliği (1894), Maarif Nezaretinde Mekatib-i İdadiye müdürlüğüü (1897), Meclis-i Maarif başkanlığı (1905) yaptı. Mayıs 1909'da Hüseyin Hilmi Paşa kabinesinde Maarif Nazırlığına geldi. Bakanlığı sırasında ilk işi İstanbul Darülmuallimin (İstanbul Öğretmen Okulu)’in öğretmen sorununu çözmek idi. Eski öğrencilerinden Mustafa Satı Bey’i okulun müdürlüğüne getirdi ve kendisine geniş yetkiler tanıdı, yaptığı yenilikleri destekledi. Okullar için yeni müfredat programları hazırlattı. Azınlık okulları sorununu çözmek üzere Osmanlı okullarında eğitimi birleştirmek istedi. Gençlere bir vatan kültürü verecek bir eğitim verilmesine ilişkin görüşleri, azınlıklar ve yabancı basın tarafından öğretim özgürlüğünü kısıtlamak olarak algılandı. Bakanlığın hazırladığı Tedrisat-ı Âliye Nizamnamesi’nde tüm Osmanlı ülkesindeki okullarda ortak eğitim öngören 18. maddenin kabulü, özellikle Rumlar tarafından tepki ile karşılandı. İdadi ve yükekokullarda öğretimin Türkçe yapılması gerektiği hakkındaki demeçleri tepkiyi daha da arttırdı. 1909’da nedeni belirsiz bir şekilde istifa ederek bakanlıktan istifa etti ancak sadrazamın kabul etmemesi üzerine 28 Aralık 1909’da kabinenin düşmesine kadar bakanlıkta kaldı. Kendisinden sonra bakan olan Emrullah Efendi, onun temellerini koyduğu eğitim politikasını izledi. Mustafa Nail Bey, 1911’de Maliye Nazırı olarak kabinede görev yaptı ve aynı yıl Âyan Meclisi'ne de seçildi. Mütareke yıllarında Posta ve Telgraf Nazırlığı ve Damat Ferit Paşa kabinesinde Dahiliye Nazırlığı yaptı. 1922 yılında hayatını kaybetti.
