Türkçe Bilgi: muhafazakarlık

Reformcuların olanca iyi niyetlerine rağmen beklenmedik sonuçlara yol açabilen reformlara iyi gözle bakmayan, hele büyük ölçekli toplumsal dönüşümlere şiddetle karşı çıkarken, bir toplumun geleneklerine büyük bir değer atfeden toplum ve siyaset görüşü; geleneğe bağlı tarihsel tecrübe birikimine değer veren, yavaş ve tedrici değişmeye inanan ideoloji; kapitalizmi, özel teşebbüs ve serbest girişimciliği coşkuyla savunan, seçime dayalı bir toplumsal düzenin ve ahlaki disiplinin önemini vurgulayan statükoyu, var olan düzeni koruma yönünde bir eğilim mutasavvıf. Tasavvuf inancını benimseyerek, Tasavvuf inancını yaymaya çalışan, dünyadan bir şekilde el etek çekerek kendisini bütünüyle Tanrı�ya adayan kişi. İslam dünyasında mutasavvıflar, Kur'an, hadis ve fıkıha dayanan sünni mutasavvıflar ve doğrudan doğruya şia inançlarına bağlanan şii mutasavvıflar olarak ikiye ayrılır.

Modern zamanlarda ortaya çıkan, bireyin kendini gerçekleştirmesinin araçları olduğuna inandığı aile ve din gibi sosyal kurumların korunması duyarlılığından hareket eden, devlete ve siyasete bu doğrultuda sınırlı bir rol biçen bir düşünce geleneği, bir siyasi ideoloji ve felsefi ve edebi bir akım.

Muhafazakarlık, sosyolojik bakımdan sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan yeni sosyal şartların eski değerleri yerinden etmesine, bireyi yalnızlaştırmasına ve geleneksel sosyal yapıların çözülmesine yönelik eleştirilerden beslenmiş; felsefi bakımdan Onsekizinci Yüzyıla damgasını vuran Aydınlanma düşüncesine yöneltilen eleştirilerle, siyasi bakımdan da yine aynı yüzyılın sonlarındaki Fransız Devriminde ifadesini bulan devrimci kopuşlara yönelik tepkilerle bir siyasi ideoloji halinde belirginleşmeye başlamıştır.

Modern zamanlarda ortaya çıkan, bireyin kendini gerçekleştirmesinin araçları olduğuna inandığı aile ve din gibi sosyal kurumların korunması duyarlılığından hareket eden, devlete ve siyasete bu doğrultuda sınırlı bir rol biçen bir düşünce geleneği, bir siyasi ideoloji ve felsefi ve edebi bir akım.

Muhafazakarlık, sosyolojik bakımdan sanayi devrimiyle birlikte ortaya çıkan yeni sosyal şartların eski değerleri yerinden etmesine, bireyi yalnızlaştırmasına ve geleneksel sosyal yapıların çözülmesine yönelik eleştirilerden beslenmiş; felsefi bakımdan Onsekizinci Yüzyıla damgasını vuran Aydınlanma düşüncesine yöneltilen eleştirilerle, siyasi bakımdan da yine aynı yüzyılın sonlarındaki Fransız Devriminde ifadesini bulan devrimci kopuşlara yönelik tepkilerle bir siyasi ideoloji halinde belirginleşmeye başlamıştır.

Özellikle İngiliz filozofu ve siyasetçisi Edmund Burke'ün 1789 Fransız Devrimine yönelttiği eleştirileri ihtiva eden Fransa'daki Devrim Üstüne Düşünceler adlı eseri, Ondokuzuncu Yüzyıldan günümüze kadar Batı siyasi düşünce ve pratiğine damgasını vuracak bir doktrin ve ideoloji olarak muhafazakarlığı belirginleştiren temel metinlerden ilki veya en önemlisi olarak kabul edilmektedir.

Onun eleştirileri, aynı zamanda Whig'lerle Tory'ler arasındaki tartışmada ikincisinin ayrı bir siyasi ideoloji olarak ortaya çıkışını hızlandırmış ve muhafazakarlık, liberalizm ve sosyalizmle beraber, tarihin sonraki dönemlerini şekillendiren üç büyük doktrinden biri olmuştur. Kıta Avrupası'nda ve özellikle de Fransa'da ise Joseph de Maistre ve Louis de Boııald gibi yeni olanı toptan reddeden ve yeni rejimin yerleşmesiyle birlikte "tarih dışı" kalan "tepkici muhafazakarlık"ın aksine, Edmund Burke'den Russell Kirk'e uzanan geniş bir tarih çizgisinde daha ılımlı bir felsefi ve siyasi tarzı temsil eden Anglo-Amerikan dünyasının muhafazakarlığı kalıcı olmayı başarmış ve muhafazakarlığın ana rengini teşkil etmiştir.

Muhafazakarlar, ontolojik bakımdan bireyin zayıf ve aile, din, gelenek gibi kurumlarla desteklenmesi gereken bir varlık olduğuna inanırlar. Epistemolojik bakımdan bireyin akıl kapasitesinin sınırlılığını vurgulayarak, tarihi tecrübenin ve pratik bilginin soyut akıl yürütmeye tercih edilebilir olduğunu kabul ederler. Siyasi bakımdan da hiçbir biçimde her şeye muktedir olduğuna inanmadıkları soyut akıl yürütmelerle üretilen "mega projeler"den ve siyaset alanının ara kurumlar aleyhine genişletilmesinden kaygı duyarlar.

Muhafazakarlık, liberalizmle beraber faşizm ve komünizm gibi totaliter ideolojilere karşı çıkmış ve özellikle Yirminci Yüzyılda bu iki düşmana karşı verdiği mücadeleyle siyasi bakımdan liberalizme yaklaşmıştır. Ancak, bir taraftan liberalizmin birey anlayışına, bireyin topluma ve geleneğe rağmen sahip olduğu haklar fikrine ve alternatif hayat tarzlarına gösterdiği hoşgörüye yönelttiği eleştiriler, diğer taraftan piyasa ekonomisine ilkesel olmayan bir bağlılık göstermesi ve geleneksel otorite ile hiyerarşik toplum yapısı üzerinde vurguları, onu liberalizmden ayıran başlıca özellikleri teşkil edegelmiştir.

Aynı şekilde, bazı muhafazakarların birbirleriyle ilişkileri bakımından bir organizma gibi tahayyül ettikleri toplumu uyum içinde bir arada tutma kaygısıyla zaman zaman yeniden dağıtımcı bir adalet anlayışını benimsemeleri ve refah devletçi siyasi tedbirlere başvurmaları, klasik muhafazakarları sosyal demokratlara ve sosyalistlere yaklaştırsa da, din, aile ve geleneksel değerleri korumaya ilişkin politikalarıyla onlardan ayrılmaktadırlar. Özellikle 1960lardan itibaren muhafazakarlık içinde belirginleşen ve siyasi bakımdan daha belirleyici olan neo-muhafazakarlığın iktisadi tercihleriyle bu ayrılık daha da derinleşmiş görünmektedir.

Radikal değişime karşı tedrici ve evrimci değişimi savunan, güçlü devleti önemseyen, ama korunmaya değer gördüğü kurum ve değerlerin devlet tarafından siyasetin nesnesi haline getirilmesine izin vermeyen, siyaseti doktriner değil pratik veya pragmatik bir faaliyet olarak gören Anglo-Amerikan muhafazakarlığı, Yirminci Yüzyılın son çeyreğine ve yeni binyılın başlangıcına damgasını vuran başlıca siyasi ideolojilerden biridir.

Muhafazakarlık, gelişmiş Batılı ülkelerin birçoğunda ve özellikle de İngiltere'de Muhafazakar Parti ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Cumhuriyetçi Parti çatısı alanda, iktidar veya ana muhalefet olarak, yani siyasetin iki temel aktöründen birisi olarak varlığını ve etkisini sürdürmektedir.

Özellikle İngiliz filozofu ve siyasetçisi Edmund Burke'ün 1789 Fransız Devrimine yönelttiği eleştirileri ihtiva eden Fransa'daki Devrim Üstüne Düşünceler adlı eseri, Ondokuzuncu Yüzyıldan günümüze kadar Batı siyasi düşünce ve pratiğine damgasını vuracak bir doktrin ve ideoloji olarak muhafazakarlığı belirginleştiren temel metinlerden ilki veya en önemlisi olarak kabul edilmektedir.

Onun eleştirileri, aynı zamanda Whig'lerle Tory'ler arasındaki tartışmada ikincisinin ayrı bir siyasi ideoloji olarak ortaya çıkışını hızlandırmış ve muhafazakarlık, liberalizm ve sosyalizmle beraber, tarihin sonraki dönemlerini şekillendiren üç büyük doktrinden biri olmuştur. Kıta Avrupası'nda ve özellikle de Fransa'da ise Joseph de Maistre ve Louis de Boııald gibi yeni olanı toptan reddeden ve yeni rejimin yerleşmesiyle birlikte "tarih dışı" kalan "tepkici muhafazakarlık"ın aksine, Edmund Burke'den Russell Kirk'e uzanan geniş bir tarih çizgisinde daha ılımlı bir felsefi ve siyasi tarzı temsil eden Anglo-Amerikan dünyasının muhafazakarlığı kalıcı olmayı başarmış ve muhafazakarlığın ana rengini teşkil etmiştir.

Muhafazakarlar, ontolojik bakımdan bireyin zayıf ve aile, din, gelenek gibi kurumlarla desteklenmesi gereken bir varlık olduğuna inanırlar. Epistemolojik bakımdan bireyin akıl kapasitesinin sınırlılığını vurgulayarak, tarihi tecrübenin ve pratik bilginin soyut akıl yürütmeye tercih edilebilir olduğunu kabul ederler. Siyasi bakımdan da hiçbir biçimde her şeye muktedir olduğuna inanmadıkları soyut akıl yürütmelerle üretilen "mega projeler"den ve siyaset alanının ara kurumlar aleyhine genişletilmesinden kaygı duyarlar.

Muhafazakarlık, liberalizmle beraber faşizm ve komünizm gibi totaliter ideolojilere karşı çıkmış ve özellikle Yirminci Yüzyılda bu iki düşmana karşı verdiği mücadeleyle siyasi bakımdan liberalizme yaklaşmıştır. Ancak, bir taraftan liberalizmin birey anlayışına, bireyin topluma ve geleneğe rağmen sahip olduğu haklar fikrine ve alternatif hayat tarzlarına gösterdiği hoşgörüye yönelttiği eleştiriler, diğer taraftan piyasa ekonomisine ilkesel olmayan bir bağlılık göstermesi ve geleneksel otorite ile hiyerarşik toplum yapısı üzerinde vurguları, onu liberalizmden ayıran başlıca özellikleri teşkil edegelmiştir.

Aynı şekilde, bazı muhafazakarların birbirleriyle ilişkileri bakımından bir organizma gibi tahayyül ettikleri toplumu uyum içinde bir arada tutma kaygısıyla zaman zaman yeniden dağıtımcı bir adalet anlayışını benimsemeleri ve refah devletçi siyasi tedbirlere başvurmaları, klasik muhafazakarları sosyal demokratlara ve sosyalistlere yaklaştırsa da, din, aile ve geleneksel değerleri korumaya ilişkin politikalarıyla onlardan ayrılmaktadırlar. Özellikle 1960lardan itibaren muhafazakarlık içinde belirginleşen ve siyasi bakımdan daha belirleyici olan neo-muhafazakarlığın iktisadi tercihleriyle bu ayrılık daha da derinleşmiş görünmektedir.

Radikal değişime karşı tedrici ve evrimci değişimi savunan, güçlü devleti önemseyen, ama korunmaya değer gördüğü kurum ve değerlerin devlet tarafından siyasetin nesnesi haline getirilmesine izin vermeyen, siyaseti doktriner değil pratik veya pragmatik bir faaliyet olarak gören Anglo-Amerikan muhafazakarlığı, Yirminci Yüzyılın son çeyreğine ve yeni binyılın başlangıcına damgasını vuran başlıca siyasi ideolojilerden biridir.

Muhafazakarlık, gelişmiş Batılı ülkelerin birçoğunda ve özellikle de İngiltere'de Muhafazakar Parti ve Amerika Birleşik Devletleri'nde Cumhuriyetçi Parti çatısı alanda, iktidar veya ana muhalefet olarak, yani siyasetin iki temel aktöründen birisi olarak varlığını ve etkisini sürdürmektedir.

Muhafazakarlık

Muhafazakârlık

Kültürel muhafazakarlık

Siyasi ideolojiler listesi

Milliyetçi ve Muhafazakâr Parti

Hasidik Yahudilik

Mustafa Rüştü Taşar

Karl Popper

George Santayana