Türkçe Bilgi: Mermeri, Suriçi

Mermeri ,Diyarbakır ilinin Sur ilçesine bağlı bir köydür. Tarihi Seyyid Mahmud Birifkani Birifkan Seyyidleri adlı eserinde şu bilgilere yer vermektedir: Mermeri Köyü1885 yılında Fettah ve Seyyid Hüseyin KEYA tarafından kurulmuştur.Adını mermer taşı ile örülmüş olan çeşmesindn alır.Osmanlı döneminde meadin-i humayun (maden)'a bağlı olan Eğil'e bağlı bir köydü.Cumhuriyet döneminde Eğil,Diyarbakır'a bağlanınca mermeri de Diyarbakıra bağlanmış oldu.12.04.1949 'da alınan bir kararla mermeri köyü,Diyarbakır merkezine beğlı bir köy oldu.2008'de Diyarbakır 4 yeni merkez ilçeye sahip olduktan sonra mermeri köyü,Sur ilçesine bağlandı. Köyün yerlileri Kaplan ve Keya aileleridir.Soyadı kanunu çıktıktan sonra Keya ailesi:Bırifkani,Baran,Bayram ve Karagöz soyadlarını almışlardır.Seyyid Hüseyin Keya'nın dedeleri Irak'ın Duhok kentine bağlı Birifkan Köyünden gelip Ahlat'ın erkizan(ergezen)mahallesine yerleşmişlerdir.Daha sonra Diyarbakır'a yerleşmişlerdir. İmam Hüseyin'in soyundandırlar.Bu ailenin İmam Ali'den başlayarak 22. sıradaki dedeleri Seyyid Yusuf Hemedani'nir. (H.440-535) çok sayıda kitapları vardır.(Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır)usuf Hemedani, Seyyid Ahmed Yesevi ve Ş.Abdulkadir Gıjdevani'nin hocasıdır.Pir Hacı Bektaşı Veli'nin hocasının hocasıdır.30.sıradaki dedeleri ise Seyyid Hüseyin Ahlati'dir.1405'te Mısır'da vefat etmiştir.Seyyid Hüseyin Ahlati Şeyh Bedreddin'in Hocasıdır.Cifr ilminde kitapları vardır.(Süleymaniye Kütüphanesinde bulunmaktadır)37.sıradaki dedeleri ise S.Şemseddin Kutbi Ahlatidir.Bir şiir divanı vardır.Birifkan ailesi Irak, Diyarbakır, Ahlat ve Erciş'te yaşamaktadırlar.Seyyid Mahmud Birifkani adlı yazar da bu ailedendir. Ayrıca dolu,polat,akpolat,yıldırım,atmaca,can,dersan,kaya,güçlü,çatalca,tanrıverdi,yiğit,yıldız,erdem, kartal ve ateş aileleride mermeri köyünde yaşamaktadır. MERMERİ'DE BAZI TARİHİ MEVKİLER: Yine Seyyid Mahmud Birifkani Birifkan Seyyidleri adlı eserinde Mermeri'deki Mevkiler bölümünde şu bilgilere yer vermektedir: Şah Hüseyna:Şah Hüseyna ise 1507-1515 tarihleri arasında Diyarbakır’da Sefevi hakimiyeti döneminde(dewra acem derler) büyük bir yerleşim alanı olduğunu bilinmektedir.Şah Hüseyna’nın bulunduğu yer o dönemde hep ağaç ve ormanlıktı.Yabani vişnenin yanı ve kuzeyi Seyyid Hüseyin Keya’nın evi (1870) , Kıble tarafı ise Seyyid Hacı Evdi’nin evi bulunuyordu.Orada üzüm bağları,sumak,incir,elma,portakal,dut ve çeşit-çeşit meyve sebzeler bulunuyordu. Yine Seyyid Mahmud Birifkani Birifkan Seyyidleri adlı eserinde Mermeri'deki Mevkiler bölümünde 60 tane mevkiden bahsetmektedir.Hepsinin anlamlarını ve tarihi değerlerini detaylı bir şekilde incelemiştir.Biz Burada o mevkilerden bazılarını aktaracağız. * Türbe Spi: Beyaz taştan örülmüş Seyyid Molla İsa’nın türbesinin adıdır.Bu nedenle buraya Türbe Spi denmiştir. * Xératé(Hayrat): 1870-1907 arasında Seyyid Hüseyin Keya tarafından düzenli olarak orada geçen kervanlara yemek ve su ihtiyaçları karşılanmıştır. O nedenle bu adı almıştır. * Kaniya Spi: Beyaz taştan yapılan bir çeşmedir. O nedenle o mevkie bu ad verilmiştir. Birinci Dünya Savaşında Osmanlı askerlerine ait bir hastane orada vardı. * Kaniya Ta(sıtma çeşmesi): Dediklerine göre eskiden orada su içen sıtma hastalığına yakalanıyordu. O nedenle bu adla adlandırılmıştır. Orada tonlarca büyüklüğünde bir taş vardır. Taşın içinde sanki kılıçla vurulmuş bir iz vardır. Halk arasında şöyle bir hikaye anlatılır:”bacı kardeş iki kişi pivoklara(yumru) giderler. Yabancı bir adam gelir iken bunlar korkarlar ve Yarabbi bizi taşa dönüştür diye dua ederler.Ve duaları kabul oluyordur.”tabi bu bir hikaye.Asıl düşünülmesi gereken tonlarca ağırlığında olan bu taş nerede,nasıl ve ne amaçla getirilmiş olduğudur. * Kaniya Günd (Köy Çeşmesi): 1885’ten önce bu çeşmeye Kaniya mermer diyorlardı.(Mermer Çeşmesi). Köy kurulduktan sonra çeşmenin adı olan (Mermer) ile adlandırıldı. Köylüler o çeşmeye Kaniya Günd yani köy çeşmesi demeye başladılar. Dediklerine göre bu çeşme Mermer taşı ile yapılmış, suyun geldiği gözenek ise sarı tunç ile çevrilmişti. Köylüler daha sonra suyun yetmemesi üzerine onu yıkıp üç metre derinliğinde kazmışlar, böylece su ihtiyaçlarını karşılamış oldular. Şimdi ise oda yetmedi bu defa sondaj ile su ihtiyaçlarını gidermeye çalışıyorlar. * Hozana (Ozanlar) Eskiden orada aşıklar toplanıp şarkı söylüyorlardı. O mevki güzellik bakımından insanları büyüler. Âşıklar orada şarkılarla karşılıklı atışma yaparlardı. Bu nedenden bu adı almıştır. * Zoxnin: Bu mevkide 25 civarında antik değere sahip mağaralar bulunmaktadır. Buranın suyu bol ve serindir. Burada eskiden buzdolabı görevi gören mağaralar vardı. Kültür * taş ekmeği,gözleme,mehir,keşkek,meftune ve belloha başta gelen yemekleridir. * Seyyid Molla İsa'nın türbesi bu köydedir.(köyü inşa eden Seyyid Hüseyin KEYA'nın babasıdır.)halk arasında'türb'a spi'(ak ziyaret)olarak bilinir.Hicri 1312'de vefat etmiştir. * köy yakınlarında sahabe adında bir ziyaret daha vardır.kitabesi olmadığı için kimdir hangi tarihte vefat etmitir bilinmiyor. Coğrafya Diyarbakır ilinin,30 km kuzeyinde yer alır. İklim Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir. Nüfus 90hanelik bir köydür. Ekonomi Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Gençler ise dış şehirlerde çalışmaktadır. muhtarlık:Köy MuhtarMehmet Barandır . Altyapı bilgileri Köyde, ilkokul okulu vardır. Köyün kanalizasyon şebekesi yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Sağlık ocağı . Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfaltlı olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.İçme suyu vardır. Seyyid Mahmut Bırifkani-"Bırifkan Seyyidleri"

Kaynaklar

Vikipedi

Mermeri, Suriçi

Mermeri, Suriçi Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar