Sahnede izlediği Münir Özkul`dan etkilenerek Cihangir İlkokulu`nda sahneye koyup sergilediği tek kişilik oyunuyla sanat hayatına yatkınlığı ortaya çıkan Esen, Ankara Lisesi`nde okurken, tiyatroya olan ilgisini sürdürdü. Öğrencilik yılarında Ankara Deneme Sahnesi`nde eğitim alıp, aynı yerde kadroya girerek, kurs arkadaşı Altan Erkekli ile ilk oyunu ``Bozkır Dirliğinde rol aldı. O yıllarda amacı AST bünyesine katılmak olsa da; Küçük Sahne`de yollarının kesiştiği ve sonradan ``"Dünyanın en önemli oyuncularından, usta, insan"`` şeklinde tanımladığı Erkan Yücel aracılığı ile Devrimci Ankara Sanat Tiyatrosu`na (DAST) girdi. DAST sürecinde, işkence, gözaltı ve kötü davranışlara maruz kaldı. Bir süre sonra İnşaatlarda çalışarak kazandıkları parayla Ankara Halk Tiyatrosu`nun oluşumunu gerçekleştirmişlerse de, Haldun Taner`in yönlendirmesiyle; İstanbul`a geçti.
Münir Özkul`un yönetmenliğinde çalıştı. 12 Eylül`de tutuklanarak 11 ay cezaevinde kaldı. Önemli sağlık sorunları yaşayıp kalp ameliyatı geçiren sanatçı, ``"Ustamdır"`` dediği Genco Erkal`la tanışmasının ardından Dostlar Tiyatrosu`nda oynadı. ``Erkan Yücelin ölümünden aşırı derecede etkilenerek sanat yaşamına 4 yıl ara verdi. Daha sonra 1986`da sinemaya dönerek film deneyimleri yaşadı. Dönemin İzmir valisi Nevzat Ayaz`ın desteğiyle pasaport yasağını delerek Almanya`ya gitti ve Tiyatrom oluşumuna katıldı. Sanatçı Kerim Afşar`ın, ``Suçlular ve Suçsuzlar`` oyununda kendisine başrol vermesiyle büyük başarı elde etti, Avrupa ülkelerini dolaşarak oyunu sergiledi. 1990`da oyunlarında doğaçlama uygulamaya başladı ve büyük ilgi gördü. Oyunculuğunun yanısıra senaryo çalışmaları yapıyordu. Almanya`da WDR`nin senaryo yarışmasında ``Karınca`nın Gözyaşı`` adlı yapıtıyla birincilik kazandı. Senaryosu, ZDF televizyonunca başrollerini John Malkovich ve Nastassia Kinski`nin oynadığı bir sinema filmi olarak çekilmek üzere son aşamalrına gelmişken, ZDF içindeki değişiklikler nedeniyle yarıda kaldı.
1991 yılında psikiyatr Julia ile evlendi, bu evlilikten bir çocuk sahibi oldu. 1997`de yine Almanya`ya giderek ``Theater Forumda (Berlin) tiyatro çalışmaları yaptı. Cem Yılmaz`a öğretmenlik de yapan Esen, bir dönem Levent Kırca tiyatrosunda da rol aldı. Bir roman çalışması, sinema projeleri ve tiyatro çalışmalarını, oyuncu ve yönetmen olarak sürdürüyor.
Kavuk ve Meddah`lık konusu
Mehmet Esen`in bu konudaki açıklaması şöyledir: ``"İsmail Dümbüllü kavuğunu iki kişiye veriyor. Erkan Yücel ve Münir Özkul. Her ikisi de benim ustam. Erkan Yücel kavuğunu bana verdi. Münir Özkul`da bir açıklama yaparak "Benim kavuğum Mehmet Esen`indir" demiş. Ancak Ferhan Şensoy Münir Özkul`la çalıştığı bir dönem ona bir minnet borcu olarak vermiş kavuğu. Ben, "kavuk bende" demiyorum. Bana bunu söylemek düşmez; bunu bilen biliyor. Duyduğuma göre de, Dümbüllü`nün orjinal kavuğu Mehmet Akan tarafından Bitpazarı`nda bulunmuş; bizdekiler takke aslında..."`` [1]Ödülleri
- Ankara Sanat Kurumu Ödülü, 1984
- Avni Dilligil ödülü, 1984
- ODTÜ yılın oyuncusu ödülü
Filmografisi
- Mine - 1982
- Göl - 1982
- Gece Yolculuğu - 1987
- Katırcılar - 1987
- Prenses - 1986
- Şaşıfelek Çıkmazı - 2000
- Eylül - 2005
- Eğreti Gelin - 2005