Mani (Edebiyat)

Kısaca: Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür. Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bend'den meydana gelir. Dört mısradan ibaret bağımsız şiirlerdir. Ancak beş, altı ve yedi mısralı mani'lere de rastlamak mümkündür. Ama dizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş ...devamı ☟

Başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür. Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bend'den meydana gelir. Dört mısradan ibaret bağımsız şiirlerdir. Ancak beş, altı ve yedi mısralı mani'lere de rastlamak mümkündür. Ama dizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır. Birinci, ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli, üçüncü dize serbesttir. Yani kafiye dizilişi aaxa`dır. Aaaxa düzeninde maniler de var. İlk iki dize hazırlık dizeleridir. Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur. Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir. Bir çok mani çeşidi vardır. En çok kullanılanlar düz ya da tam mani, kesik mani, cinaslı mani, yedekli mani, artık mani`dir.

Maniler, daha ziyade terrennüm edilmek üzere düzenlenirler. Genellikle birinci ve ikinci mısralar, üçüncü ve dördüncü mısralarda ifade edilen duygu ve düşünceyi hazırlayan, şiirin kafiye ve musiki yönünü tamamlayan doldurma mısralardır. Bazı manilerde ilk mısra, sadece kafiyeyi belirten tek kelimeden ibarettir. Böyle manilere ayaklı mani adı verilir. Bu manilerde cinaslı kafiye çok kullanılır. Kafiyeleri cinaslı kelimelerden meydana gelen manilere cinaslı maniler denir. Söyleyeni belli olmadığı için maniler Halk Edebiyatı'nın anonim eserleri arasında yer alır. Genellikle aşk ve nefret konularım işlerler.

Kafiye örgüleri, birinci ikinci ve dördüncü mısralar birbiri ile kafiyeli, üçüncü mısra ise serbesttir. Şematik olarak göstermek icap ederse aaba şeklinde belirtmek gerekir. Milletimizde yaygın bir mani söyleme geleneği vardır. Bu gelenek hala canlılığını korumaktadır.

  • Düz Mani: Yedişer heceli dört dizeden oluşur. Kafiyeleri çokluk cinassızdır.
  • Kesik mani: Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan maniler. Bu kesik dize sadece kafiyeyi hazırlar. Eğer meydan ve kahvehanelerde söylenen ve ilk dizeleri "aman aman" ünlemi ile doldurulan manilerse bunlara İstanbul manileri denir.
  • Cinaslı mani: Kesik manilerde eğer kafiye cinaslı ise bunlara cinaslı mani denir.
  • Yedekli mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki dize daha eklenerek söylenen maniler. Cinaslı kafiye kullanılmaz, birinci dizeleri anlamlıdır. Yedekli maniye artık mani de denir.
  • Deyiş: İki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru yanıt şeklinde düzenlenir. Bir başka kişinin ağzındanmış gibi aktarıldığı şekilleri de vardır.
  • Mani:
* Karanfil oymak oymak
  • Olur mu yare doymak
  • Yare doydum diyenin
  • Caizdir boynun vurmak
  • Ayaklı Mani:
*Bağ bana
  • Bahçe sana bağ bana
  • Değme zincir kar etmez
  • Zülfün teli bağ bana


Yukarıdaki mani'de ilk mısra sadece kafiyeyi meydana getiren "bağ bana" kelimesinden ibarettir. Kafiyesi önceden belirtildiği için bu maniye ayaklı mani denir.

  • Cinaslı mani:
*Hey oynayan yavrular
  • Ağaçta kuş yavrular
  • Ellerin derdi biter
  • Benim derdim yavrular.


Açıkça görüldüğü gibi yukarıdaki manide kafiyeyi meydana getiren "yavrular" kelimesi her mısrada değişik manalarda kullanılmıştır. Birinci mısrada "çocuklar" manasına kullanılan "yavrular" kelimesi, ikinci mısrada "yavrulamak" dördüncü mısrada ise "çoğalmak" karşılığı olarak kullanılmıştır. Kafiyelerinin bu özelliği dolayısıyla bu mani'ye cinaslı mani denir.

mani örnekleri:

  • toprağında tasında
  • benleri var arkasında
  • sen bahar içindesin
  • bense ömrün kışında
  • yurek kepce ben kazan
  • sen olma boyle sazan
  • kendini iyi pisir
  • odundan olmaz lazan
  • bobrek tasi kan aglar
  • bagirsak keman aglar
  • ben kendimi kasarim
  • kabiz olmus ben aglar
  • al entarim asılsın
  • karagözlüm nasılsın
  • ikimizin sevdası
  • gazeteye basılsın
  • bunu yazan bir böcek
  • elbet bir gün ölecek
  • ama bu sayfadakiler
  • hiç silinmeyecek

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Mâni (edebiyat)
3 yıl önce

Mânî, başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım biçimdir. Arapça kökenli bir kelimedir. Halk kültüründe goşa (koşa)...

Mani
3 yıl önce

Mâni (edebiyat) Mani dini - Antik Çağ'da İran halkları ve Uygurlar arasında yayılmış bir din Mani peygamber - Mani dininin kurucusu Mâni (İslam) - Allah'ın...

Mani (edebiyat), Halk edebiyatı
Artık mani
7 yıl önce

Artık mani ya da yedekli mani, düz manilerin sonuna uyakları aynı olan iki dize daha getirilerek yapılan manilerdir. Cinas kullanılmaz. Genelde birinci...

Artık mani, Edebiyat, Mani, Taslak, Dize
Maniheizm
3 yıl önce

Mani dini ya da Maniheizm, 3. yüzyılda Pers İmparatorluğu içinde, Mani (kuran kişi) tarafından kurulan ve kısa sürede hızla büyük bir coğrafyaya yayılan...

Tuyuğ
3 yıl önce

şiirine kazandırdığı nazım şeklidir. Maninin Divan edebiyatındaki karşılığı sayılabilir. Klasik Türk Edebiyatında aruzun fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbıyla...

Tuyuğ, Ali Şir Nevai, Divan edebiyatı, Kadı Burhaneddin, Nesimi, Divan şiiri
Uygur Edebiyatı
3 yıl önce

almıştır. Uygur yazısı yanında az da olsa Köktürk, Brahmi, Tibet, Soğdak ve Mani yazıları da kullanılmıştır. Uygur Devleti yerleşik yaşamı benimseyen ilk...

Türk Halk edebiyatı
3 yıl önce

kullanılmıştır. Nazım şekli olarak mani, koşma, varsağı,destan vs. kullanılmıştır. Konu olarak Âşık edebiyatında aşk, ölüm, hasret, ayrılık gibi duygusal...

Halk edebiyatı, Hikmet, Devriye, Ayin, Selis, İlahi, Semai, Varsağı, Şathiye, Tevhid, Kalenderí®
Hoyrat
3 yıl önce

Hoyrat, halk edebiyatında maninin bir türüdür. “Kesik Mani, Cinaslı mani” adlarıyla geleneksel halk edebiyatımızda yer almaktadır. Bu tür manilere, Azerbaycan...

Hoyrat, Anadolu, Diyarbakır, Elazığ, Erbil, Erzurum, Halk edebiyatı, Harput, Hece, Irak, Kars