Maliye Nezareti

Kısaca: Maliye Nezareti 1838'de kurulup cumhuriyete kadar devam eden Osmanlı maliye bakanlığı. Sultan İkinci Mahmud devrine (1808-1839) kadar Osmanlı Devletinde mali işler, merkezi bir teşkilatla yönetilmezdi. Merkez ve eyaletlerin değişik maliye teşkilatı vardı. Tımar sisteminin bozulması para değerinin düşmesi, bazı toprakların kaybedilmesi, uzun süren savaşlar gibi sebepler, Osmanlı maliyesini yeni tasarruf tedbirleri almaya ve yeni vergi kaynakları bulmaya zorladı. İşe yaramaz bir masraf kapı ...devamı ☟

Maliye Nezareti 1838’de kurulup cumhuriyete kadar devam eden Osmanlı maliye bakanlığı. Sultan İkinci Mahmud devrine (1808-1839) kadar Osmanlı Devletinde mali işler, merkezi bir teşkilatla yönetilmezdi. Merkez ve eyaletlerin değişik maliye teşkilatı vardı. Tımar sisteminin bozulması para değerinin düşmesi, bazı toprakların kaybedilmesi, uzun süren savaşlar gibi sebepler, Osmanlı maliyesini yeni tasarruf tedbirleri almaya ve yeni vergi kaynakları bulmaya zorladı. İşe yaramaz bir masraf kapısı haline gelen yeniçeri ocağı kaldırıldı(1826). Asakir-i Mansure-i Muhammediye kuruldu ve bunlara subay yetiştirmek için okullar açıldı. Bunların harcamalarını karşılamak için me’mure hazinesi kuruldu (1834).

Bundan başka, Sultan İkinci Mahmud döneminde Hazine-i Âmire, Darbhane Hazinesi, Redif Hazinesi ve Tersane Hazinesi olmak üzere dört ayrı hazine daha vardı. 1835’te Hazine-i Âmire ve Darbhane Hazineleri birleştirilerek Darbhane-i Âmire Defterdarlığı kuruldu. 1838’de Hazine-i Âmire ve Darbhane Hazinesi birbirinden ayrıldı. Hazine-i Âmire ve Mansure Hazinesi birleştirilerek Maliye Nezareti kuruldu. Abdurrahman Nafiz Paşa, Umur-ı Maliye Nazırı Ünvan ve Paşa rütbesiyle bütün hazinelere bakmakla vazifelendirildi.

Maliye Nezareti kısa bir müddet sonra kaldırılarak işler, Mukataat Hazinesi ve Hazine-i amire Defterdarlıklarına bağlandı. Aynı sene Mukataat Hazinesi Defterdarlığına Maliye Nezareti adı verildi (1839). Daha sona Hazine-i Âmire Defterdarlığı da bu nezarete bağlandı (1841). Padişah ve öteki hanedan üyelerinin özel gelir kaynakları hazineye aktarılıp, kendilerine maaş bağlandı. Tersane,Redif, Mansure ve Âmire hazineleri kaldırılarak Hazine-i Celile-i Maliye kuruldu. Bu hazinenin 1840’ta 400 milyon, 1848’de 775 milyon, 1857’de 1 milyar, 1862’de 1.6 milyar kuruş gelir-gider hacmi vardı.

Kurulduğu günden itibaren devamlı gelişme gösteren Maliye Nezaretinde, tanzimatın ilanı sırasında sekiz muhasebe ve sekiz kalem vardı. Bu teşkilat 1878’e kadar küçük değişikliklerle korundu. 1879’da Heyet-i Merkeziye ve Heyet-i Mülhaka adıyla iki kısma ayrıldı. Heyet-i Merkeziyeye dahil olan nezaret müsteşarının yetkileri arttırıldı. 1854’ten itibaren alınan dış borçların ödenmesi için 1881’de kurulan Düyun-ı Umumiye idaresi, teknik açıdan bir model haline geldi. Bu teşkilatın Maliye Nezaretinden daha geniş bir kadrosu vardı. 1889’da Maliye Nezaretinde bazı düzenlemeler yapıldı. Meşrutiyetin ikinci defa ilanından sonra bazı kalem, meclis ve komisyonlar kaldırılıp, memur sayısının azaltılması yoluna gidildi. Saltanat kaldırılmadan önce nezaret; Kalem-i Mahsusa, Varidat-ı Umumiyye muhasebe-i Umumiye, Teftiş Heyeti, Vezne, Emlak-ı Emiriye, Me’murin ve Levazım ve Mahassesat-ı Zatiye Müdürlüklerinden meydana geliyordu. 1922’de saltanatın kaldırılmasıyle Maliye Nezaretinin varlığı da sona erdi. 1920’de Ankara’da kurulan Maliye Vekaleti daha sonra Maliye Bakanlığı adını aldı.

Kaynak

Rehber Ansiklopedisi

Ayrıca Bakınız

Osmanlı Devleti Kurumları

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Maliye
3 yıl önce

yılında kurulan Umur-ı Maliye Nezareti(Maliye Bakanlığı) ile "maliye" kelimesi Türkçeye yerleşmiş ve yaygınlaşmıştır. Maliye'nin bir bilim olarak ortaya...

Maliye, Ekonomi, Finans, Taslak
Maliye Okulu
6 yıl önce

1909 yılında İstanbul Beyazıt'ta açılan okul, Maliye Mektebi adıyla Maliye Nezareti binasında kurs mahiyetinde eğitim verdi. İlk müdürü İktisatçı Zühtü...

Artin Dadyan Paşa
6 yıl önce

Hariciye Nezareti Muhaberat Kalem Müdürlüğüne getirilmiştir. 1865'te İstanbul'a Babiali Tercüme Kalemi'ndeki eski vazifesine döndü. 1870'te Maliye Nezareti Müşavirliği'ne...

Mahmud Esad Efendi
6 yıl önce

İzmir İdadisi’nde fizik, kimya ve geometri dersleri verdi. 1896’da Maliye Nezareti Hukuk Müşaviri olarak İstanbul’a döndü. Mekteb-i Hukuk’ta mecelle ve...

Mahmud Esad Efendi, Isparta, Sandıklı, Seydişehir, Türkiye, İkinci Meşrutiyet, İstanbul, ,
Hamit Hasancan
6 yıl önce

görevleriyle birlikte Maliye Nezareti Düyun-u Umumiye Şubesi Müdürü ve 17 Haziran 1912'de Osmanlı Bankası Yönetim Kurulu'nda Maliye Nezareti'ni temsil eden üye...

Hamit Hasancan, Kurtuluş Savaşı, Lozan Konferansı, Mondros Mütarekesi, Mülkiye, İstanbul, İtilaf Devletleri, Ankara Hükümeti
Hakkı Behiç Bayiç
3 yıl önce

dünyaya geldi. 1905 yılında Mülkiye Mektebi'ni bitirdikten sonra, Maliye Nezareti Muhasebe Kalemine girdi. 1909-1917 yılları arasında çeşitli yerlerde...

Hakkı Behiç Bayiç, Hakkı Behiç Bayiç
Abdurrahman Vefik Sayın
3 yıl önce

ve 1912 yılları arasında Maliye Nezareti'nin çeşitli birimlerinde görev almıştır. 1909 yılında Maliye Okulu'nda Osmanlı maliye tarihi ve vergi kuralları...

Abdullah Galib Paşa
6 yıl önce

Divan muhasebat başkanlığı ardından maliye müsteşarlığı ve rüsumat emirliği görevlerinde bulundu. 1871 yılında maliye nazırı oldu daha sonra ise 1873’te...